SPS-023-329/08 - Przyznanie mężczyznom prawa do wcześniejszej emerytury.

W odpowiedzi na pismo z dnia 4 stycznia br., znak: SPS-023-329/08, dotyczące interpelacji Pana Posła Aleksandra Soplińskiego w sprawie wyjaśnienia konsekwencji i następstw prawnych wyr. Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2007 r., sygn. akt P 10/07, w zakresie przyznania mężczyznom prawa do wcześniejszej emerytury, uprzejmie informuję, co następuje.

Trybunał Konstytucyjny w wyr. z dnia 23 października 2007 r. orzekł, że przepis art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.) w zakresie, w jakim nie przyznaje prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym mężczyźnie, który - odpowiednio jak kobieta, która nabywa to prawo po osiągnięciu wieku 55 lat i co najmniej 30-letniego okresu składkowego i nieskładkowego - osiągnął wiek 60 lat i co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy, jest niezgodny z art. 32 i art. 33 Konstytucji RP.

Zgodnie z orzeczeniem trybunału, przepis art. 29 ust. 1 w zakresie wskazanym w wyr. traci moc obowiązującą z upływem 12 miesięcy od dnia ogłoszenia wyr. w Dzienniku Ustaw RP.

W uzasadnieniu wyr. trybunał wyjaśnił, że orzeczenie, o którym mowa, ma charakter zakresowy, co oznacza, że trybunał "nie orzekł o niekonstytucyjności tego, co w art. 29 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS zostało przez ustawodawcę uregulowane", lecz "stwierdził niezgodność z konstytucją treści normatywnej, której w przepisie brakuje". Podkreślono także, że "orzeczeniu stwierdzającemu niekonstytucyjność przepisu w zakresie, w jakim pomija on określoną treść normatywną, można przypisać tylko i wyłącznie skutek ustalający niekonstytucyjność pominięcia i zobowiązujący prawodawcę do stosownej zmiany tego przepisu, niezbędnej dla realizacji norm konstytucyjnych. Zdaniem trybunału, przyjęcie poglądu, że wyrok TK wywołuje skutek "rozporządzający" (uzupełnia przepis o elementy brakujące), wyraźnie wykracza poza konstytucyjne kompetencje TK".

Pragnę zaznaczyć, że zarówno z treści uzasadnienia ww. wyr., jak również przepisu art. 71 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z dnia 1 sierpnia 1997 r. (Dz. U. Nr 102, poz. 643 z późn. zm.) wynika, że w obecnym stanie prawnym nie ma podstaw do tego, aby organy rentowe pozytywnie rozpatrywały wnioski o emeryturę zgłoszone przez mężczyzn, którzy ukończyli 60 lat oraz legitymują się 35-letnim okresem składkowym i nieskładkowym.

Przepisy art. 29 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych należy stosować zgodnie z ich obecnym brzmieniem do czasu wejścia nowej regulacji w życie.

Skutkiem bowiem stwierdzenia niekonstytucyjności art. 29 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązanie ustawodawcy do zmiany przedmiotowego przepisu.

Trybunał nie przesądził jednak o kształcie nowej regulacji, respektując swobodę ustawodawcy w tym zakresie. Jego orzeczenie stanowi w tym zakresie "swoistą wskazówkę interpretacyjną".

Trybunał stwierdził również, że 12-miesięczny termin odroczenia utraty mocy obowiązującej zakwestionowanego przepisu w zakresie, w jakim został uznany za niezgodny z konstytucją, "powinien być wystarczający dla wprowadzenia w życie regulacji zgodnej z konstytucją - przed jego upływem".

Pragnę poinformować, że mając na względzie orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przygotowało w trybie pilnym projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, w którym znalazła się również propozycja zmiany treści art. 29 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, której celem jest zrealizowanie wyr. Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2007 r.

Zgodnie z propozycją zawartą w projekcie, mężczyźni urodzeni przed 1949 r., którzy ukończyli wiek 60 lat i posiadają co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy, uzyskają prawo do wcześniejszej emerytury (po uchwaleniu ustawy w zaproponowanym kształcie i wejściu jej w życie) odpowiednie do tego, które posiadają obecnie kobiety.

O przyjęciu takiego kształtu regulacji przesądziła konieczność "takiego sposobu wykonania wyr., który przyniesie najmniejsze szkody społeczne i gospodarcze". Należy bowiem w tym miejscu podkreślić, że zmiana art. 29 ust. 1 ustawy dotyczy mężczyzn urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r., a to oznacza, że przyjmowane rozwiązania mają charakter wygasający i dotyczą jedynie mężczyzn, którzy w 2008 r. ukończą co najmniej 60. rok życia. Stąd też nie przyjęto innych rozwiązań, uznając, że nie spełniałyby wskazań określonych przez Trybunał Konstytucyjny. To ostatnie zaś mogłoby skutkować ponownym wniesieniem sprawy przed Trybunał Konstytucyjny i kolejnym orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego. Ze względu na to, że w ostatnim czasie daje się zauważyć dużą liczbę wniosków o przyznanie emerytury kierowanych do organów rentowych przez mężczyzn, którzy ukończyli wiek 60 lat, należy wskazać, że niepodejmowanie żadnych działań legislacyjnych doprowadziłoby do skarżenia decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do sądu.

Mając bowiem na względzie konstytucyjnie chronioną zasadę państwa prawnego, nie można pozbawić takich osób uprawnienia do występowania z takimi wnioskami oraz prawa do składania odwołań do sądów ubezpieczeń społecznych od decyzji organów rentowych o odmowie przyznania prawa do emerytury.

Pragnę również poinformować Pana Posła, że w dniu 25 stycznia 2008 r. przedmiotowy projekt ustawy został przyjęty przez Komitet Stały Rady Ministrów oraz rekomendowany Radzie Ministrów. Projekt dostępny jest na stronie internetowej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej - www.mpips.gov.pl, w biuletynie informacji publicznej.

Minister

Jolanta Fedak