SPS-023-3105/12 - Finansowanie zadań oświatowych realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Szanowna Pani Marszałek! W związku z otrzymaną przy piśmie z dnia 23 marca 2012 r., nr SPS-023-3105/12, interpelacją posła Zbigniewa Chmielowca w sprawie finansowania oświaty w samorządach, proszę Panią Marszałek o przyjęcie następujących wyjaśnień.

Zgodnie z art. 5a ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) środki niezbędne na realizację zadań oświatowych przez jednostki samorządu terytorialnego, w tym na wynagrodzenia nauczycieli oraz utrzymanie przedszkoli, szkół i placówek, zagwarantowane są w dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Z przywołanego przepisu nie wynika zatem, iż w przypadku finansowania zadań własnych o charakterze obligatoryjnym budżet państwa gwarantuje środki na pokrycie wszystkich wydatków ponoszonych przez jednostki samorządu terytorialnego na realizację zadań oświatowych w części oświatowej subwencji ogólnej. Podstawową zasadą wynikającą z art. 167 Konstytucji RP jest zapewnienie jednostkom samorządu terytorialnego udziału w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań publicznych służących zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa. Subwencja ogólna (w tym jej część oświatowa) jest zatem jedną z form uzupełniania dochodów jednostek samorządu terytorialnego.

Należy jednocześnie podkreślić, iż poziom faktycznych wydatków ponoszonych przez jednostki samorządu terytorialnego na realizację zadań oświatowych wynika z podejmowanych przez te jednostki decyzji w zakresie systemu organizacji szkolnictwa w swojej jednostce (np. liczba szkół, liczba oddziałów w poszczególnych typach szkół oraz liczba uczniów w poszczególnych oddziałach), liczby (ale także struktury) zatrudnionych w tych szkołach/placówkach nauczycieli, regulaminów wynagradzania nauczycieli obowiązujących na terenie danej jednostki.

Stosownie do art. 27 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 z późn. zm.) kwota części oświatowej subwencji ogólnej jest określana corocznie w ustawie budżetowej. Podstawą ustalania w kolejnych latach budżetowych kwoty przeznaczonej na część oświatową subwencji ogólnej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego jest przepis art. 28 ust. 1 wymienionej ustawy. W świetle powyższego kwotę przeznaczoną na część oświatową subwencji ogólnej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustala się w wysokości łącznej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej, nie mniejszej niż przyjęta w ustawie budżetowej w roku bazowym, skorygowanej o kwotę innych wydatków z tytułu zmiany realizowanych zadań oświatowych.

Podział tak ustalonej kwoty części oświatowej subwencji, określonej w ustawie budżetowej na dany rok, między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego dokonywany jest w sposób zobiektywizowany dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego na podstawie rozporządzenia ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Kluczowym elementem podziału ustalonej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej na dany rok budżetowy jest przyjęcie kwoty standardu finansowego na ucznia modyfikowanego przez system wag w zależności od rodzaju realizowanego zadania oświatowego oraz wskaźnik korygujący uwzględniający stopnie awansu zawodowego. Kwota części oświatowej subwencji ogólnej, którą otrzymuje każda jednostka samorządu terytorialnego, jest zatem uzależniona od liczby uczniów w poszczególnych szkołach, placówkach prowadzonych lub dotowanych przez jednostki samorządu terytorialnego i uwzględnia odrębną specyfikę szkół, placówek ze względu na koszty kształcenia, np. szkolnictwo zawodowe, sportowe, medyczne, artystyczne, specjalne.

Ewentualne propozycje zmian w obszarze systemu finansowania oświaty, w systemie pragmatyki zawodowej nauczycieli określonej przepisami ustawy Karta Nauczyciela oraz w zakresie efektywności alokacji środków części oświatowej subwencji ogólnej w oparciu o algorytm podziału tej części subwencji pozostają w gestii ministra edukacji narodowej, zgodnie z zakresem kompetencji określonym przepisami ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 65, poz. 437 z późn. zm.).