SPS-023-25577/14 - Stanowisko MPiPS w sprawie urlopu macierzyńskiego dla kobiet, które poroniły

Zgodnie z brzmieniem art. 180¹ § 1 Kodeksu pracy, w razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Pracownicy, która urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przysługuje w takim przypadku urlop macierzyński w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu. Literalna wykładnia cyt. wyżej przepisu wskazuje, iż w sytuacji, w której kobieta po porodzie nie opiekuje się dzieckiem z uwagi na fakt, iż urodziło się ono martwe (lub nastąpił jego późniejszy zgon), ma ona zapewniony odpowiedni okres na regenerację sił. Z punktu widzenia pracodawcy jednak podstawowym dokumentem poświadczającym fakt urodzenia dziecka i w konsekwencji zobowiązującym go do udzielenia urlopu macierzyńskiego jest akt urodzenia. Wynika to z art. 4 ustawy z dnia 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1264, z późn. zm.), który stanowi, iż akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych, natomiast ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym. Podobnie przy ustalaniu prawa do zasiłku macierzyńskiego, który przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, dokumentem uprawniającym do jego otrzymania jest skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub jego kopia potwierdzona przez płatnika zasiłku za zgodność z oryginałem (§ 9 pkt 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa). Natomiast w świetle art. 38 Prawa o aktach stanu cywilnego urodzenie dziecka należy zgłosić w ciągu 14 dni od dnia urodzenia. W sytuacji zaś, w której dziecko urodziło się martwe, zgłoszenie takiego zdarzenia powinno nastąpić w ciągu 3 dni. W takim wypadku sporządza się akt urodzenia z adnotacją w rubryce "Uwagi", że dziecko urodziło się martwe; aktu zgonu nie sporządza się. W konsekwencji pracownicy, która przedłożyła pracodawcy akt urodzenia dziecka, posiadający zgodnie z cyt. wyżej art. 38 adnotację, iż dziecko "urodziło się martwe", nie można odmówić przyznania urlopu macierzyńskiego na podstawie art. 180¹ § 1 Kodeksu pracy (tekst jedn.: w wymiarze 8 tygodni) oraz zasiłku macierzyńskiego. Zdaniem resortu pracy natomiast Kodeks pracy nie może normować definicji pojęcia "poronienia" ani "urodzenia martwego" przede wszystkim z uwagi na fakt, iż nie jest to materia podlegająca regulacji Kodeksu pracy (art. 1 k.p.). Pracodawca nie powinien także takich kwestii badać. Ponadto warto dodać, iż dla celów skorzystania z uprawnień wynikających z art. 180¹ § 1 Kodeksu pracy nie ma znaczenia powołana w wystąpieniu definicja "poronienia" i "urodzenia martwego", sformułowana na użytek rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania. Obowiązek zgłoszenia przez lekarza lub położną urodzenia dziecka (żywego lub martwego), celem sporządzenia aktu urodzenia, nie wynika bowiem z konieczności dokonania wpisu w dokumentacji medycznej, lecz z obowiązku mającego swe źródło w Prawie o aktach stanu cywilnego. Natomiast załącznik do rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 2 lutego 2005 r. w sprawie pisemnego zgłoszenia urodzenia dziecka ("instrukcja wypełniania zgłoszenia") wyraźnie wskazuje, iż obowiązek zgłoszenia do urzędu stanu cywilnego dziecka martwo urodzonego istnieje w każdym przypadku zgonu, niezależnie od czasu trwania ciąży. Zgodnie z opinią byłego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji natomiast, akt urodzenia z adnotacją, iż dziecko urodziło się martwe, powinien być sporządzony, gdy pisemne zgłoszenie zawiera wszystkie dane na temat dziecka, a w szczególności jego płeć.

MPiPS nie planuje podjęcia działań legislacyjnych zmierzających do wprowadzenia w przepisach prawa pracy definicji terminów medycznych.