SPS-023-25038/14 - Stanowisko MPiPS w sprawie zatrudnienia malarza budowlanego i remontowego w szczególnych warunkach i nabywania przez tę grupę zawodową prawa do wcześniejszej emerytury

Zgodnie z obowiązującym prawem osoby urodzone po dniu 31 stycznia 1948 r., wykonujące prace w szczególnych warunkach lub w (o) szczególnym charakterze, mogą się ubiegać o dwa rodzaje świadczeń:

Z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynika, że prawo do wcześniejszej emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, z późn. zm.) mogą uzyskać te osoby urodzone po 1948 r., które w dniu 1 stycznia 1999 r. osiągnęły ogólny staż pracy wymagany do uzyskania emerytury, tj. 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn, w tym - zależnie od rodzaju pracy - co najmniej 10 lub 15 lat zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Ten rodzaj emerytury wcześniejszej przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego, a w przypadku członków OFE - pod warunkiem złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa.

Osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r., które nie spełniają ww. warunków do wcześniejszej emerytury, mogą natomiast ubiegać się o przyznanie emerytury pomostowej na podstawie przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, która zaczęła obowiązywać z dniem 1 stycznia 2009 r.

Zawarte w systemie emerytur pomostowych zarówno definicje pracy w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze, jak i treść wykazów prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze są efektem szczegółowej dyskusji, jaka toczyła się nad projektem ustawy o emeryturach pomostowych w zespołach problemowych Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych oraz w trakcie prac parlamentarnych z udziałem ekspertów z zakresu medycyny i ochrony pracy.

W wyniku dyskusji powstały stanowiące załączniki do ustawy o emeryturach pomostowych wykazy prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze, które zarówno z punktu widzenia kryteriów medycznych, potrzeb zainteresowanych, jak i możliwości systemu finansowego państwa są optymalne.

Należy wskazać, odnosząc się do problemu poruszonego w interpelacji, że w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych znalazły się także prace, które związane są z pracami fizycznymi malarzy remontowych.

Mianowicie w pkt 29 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych znalazły się: Prace bezpośrednio przy malowaniu, nitowaniu lub montowaniu elementów wyposażenia w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.).

Prawo do emerytury pomostowej, co do zasady, zgodnie z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych przysługuje pracownikowi urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948 r., po osiągnięciu wieku co najmniej 55 lat przez kobietę i co najmniej 60 lat przez mężczyznę, jeżeli spełni łącznie następujące warunki:

- ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat,

- ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn,

- przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 lub art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS bądź prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych,

- po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych,

- rozwiązał stosunek pracy.

Mając na uwadze powyższe, trzeba wyraźnie zaznaczyć, że rząd nie przewiduje żadnych zmian w zakresie możliwości uzyskania uprawnień emerytalnych z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w (o) szczególnym charakterze.

Funkcjonujące regulacje art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS mają bowiem charakter wygasający, natomiast uregulowania ustawy o emeryturach pomostowych są prawidłowe i odpowiadają w pełni wzorcom konstytucyjnym.

Ustawa z o emeryturach pomostowych była trzykrotnie badana (w tym w zakresie zgodności z konstytucją definicji zawartych w jej art. 3 ust. 1-3 i kompletności załączników nr 1 i 2) przez Trybunał Konstytucyjny, który orzeczeniami z dnia 16 marca 2010 r., sygn. akt K 17/09, 25 listopada 2010 r., sygn. akt K 27/09, oraz 3 marca 2011 r., sygn. akt K 23/09, orzekł o zgodności tej ustawy z Konstytucją RP.