SPS-023-2492/12 - Wymogi stawiane biurom usług płatniczych przez ustawę o usługach płatniczych.

Odpowiadając na interpelację pana posła Stanisława Szweda, która wpłynęła do Ministerstwa Finansów w dniu 9 marca 2012 r., (sygn. SPS-023-2492/12), w sprawie wymogów stawianych biurom usług płatniczych, przedstawiam poniższe informacje.

Dotychczas działalność tzw. okienek kasowych w zakresie świadczenia usług przekazu pieniężnego prowadzona była na podstawie swobody działalności gospodarczej. Wykonywanie tej działalności nie łączyło się z żadnymi ustawowymi obowiązkami, w tym objęciem ochroną środków pieniężnych przekazanych przez użytkowników tych usług, jak również z ponoszeniem kosztów nadzoru nad tą działalnością.

Stan ten istotnie wpływał na niskie koszty prowadzenia takiej działalności, a jednocześnie charakteryzował się ponoszeniem przez użytkowników tych usług ryzyka utracenia powierzonych środków w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania usługi przez okienko kasowe.

Z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. Nr 199, poz. 1175) stanowiącej transpozycję dyrektywy 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego zmieniającej dyrektywy 97/7/WE, 2002/65/WE, 2005/60/WE i 2006/48/WE i uchylającej dyrektywę 97/5/WE (dyrektywa PSD) świadczenie usługi przekazu pieniężnego wykonywanej przez okienko kasowe może być wykonywane przez biuro usług płatniczych, jeżeli skala transakcji ograniczona jest do równowartości 500 tys. euro miesięcznie.

Zmiana zasad prowadzenia działalności gospodarczej m.in. polegającej na świadczeniu usług przekazu pieniężnego jest uzasadniona potrzebą harmonizacji świadczenia takich usług w całej Unii Europejskiej, a przede wszystkim zapewnieniem należytej ochrony konsumentom korzystającym z tych usług. Na gruncie ustawy o usługach płatniczych do wykonywania działalności regulowanej w formie biura usług płatniczych wymagane jest przede wszystkim dokonanie wpisu do rejestru działalności regulowanej prowadzonej przez Komisję Nadzoru Finansowego oraz objęcie środków przekazywanych przez użytkowników tych usług należytą ochroną.

To drugie w aktualnym stanie prawnym może nastąpić poprzez zawarcie umowy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej albo poprzez zawarcie umowy ubezpieczenia.

Zgodnie z dyspozycją art. 125 ust. 8 i ust. 9 ustawy o usługach płatniczych minister właściwy ds. instytucji finansowych określa w formie rozporządzenia odpowiednio minimalną sumę gwarancji bankowej albo ubezpieczeniowej i termin powstania obowiązku zawarcia umowy gwarancji oraz określa zakres ubezpieczenia, minimalną sumę gwarancyjną i termin powstania obowiązku ubezpieczenia.

Rolą ministra finansów jako właściwego do wydania przedmiotowych aktów wykonawczych w tym przypadku jest przede wszystkim oszacowanie wartości środków pieniężnych eksponowanych na ryzyko ich utraty wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania usługi płatniczej przez biuro usług płatniczych. Ograniczona skala działalności prowadzonej przez biura usług płatniczych oraz średni okres retencji przyjmowanych środków finansowych dały podstawę do ustalenia minimalnej sumy gwarancji bankowej albo ubezpieczeniowej i zarazem w przypadku umowy ubezpieczenia sumy gwarancyjnej na poziomie 18 tys. euro w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy.

Mając na uwadze, iż stosowne rozporządzenie ministra finansów dnia 22 listopada 2011 r. w sprawie minimalnej sumy gwarancji bankowej i ubezpieczeniowej wymaganej w związku ze świadczeniem usług płatniczych przez biuro usług płatniczych oraz terminu powstania obowiązku zawarcia umowy gwarancji weszło w życie w dniu 2 grudnia br., a rozporządzenie ministra finansów z dnia 2 grudnia 2011 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia biur usług płatniczych na wypadek niemożności wykonania przez biuro usług płatniczych zobowiązań wynikających z umów o świadczenie usług płatniczych weszło w życie w dniu 16 grudnia 2011 r., minister finansów w zakresie swoich możliwości dołożył wszelkich starań, aby zapewnić należytą ochronę użytkownikom powierzającym środki biurom usług płatniczych.

Utworzenie i wyznaczenie kosztu odpowiedniego produktu gwarancyjnego czy też ubezpieczeniowego należy do instytucji sektora bankowego i ubezpieczeniowego. Z racji tego, iż przed wejściem w życie ustawy o usługach płatniczych nie było zapotrzebowania na produkty tego rodzaju, stworzenie, a przede wszystkim wyznaczenie ich kosztu dokonywane jest z wyłączeniem czynnika bazującego na doświadczeniu z poprzednich lat, co może mieć wpływ na stosunkowo wysoki koszt produktu do sumy objętej gwarancją albo ubezpieczeniem czy nawet ograniczone zainteresowanie podmiotów sektora bankowego i ubezpieczeniowego stworzeniem przedmiotowych produktów.

Niezależnie od powyższego pragnę wskazać, że na podstawie regulacji zawartych w przepisach ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152, z późn. zm.) taryfy oraz wysokość składek ubezpieczeniowych za ubezpieczenia obowiązkowe ustala zakład ubezpieczeń. Przedmiotowe uprawnienie do kształtowania wysokości taryf i składek ubezpieczeniowych wynika z prawodawstwa unijnego.

Ponadto pragnę nadmienić, iż w chwili obecnej trwają prace nad nowelizacją ustawy o usługach płatniczych związane z implementacją dyrektywy 2009/110/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 września 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością, zmieniającej dyrektywy 2005/60/WE i 2006/48/WE oraz uchylającej dyrektywę 2000/46/WE, mające m.in. na celu utworzenie alternatywnej formy objęcia ochroną środków pieniężnych przekazanych przez użytkowników wobec obowiązku zawarcia umowy gwarancji albo ubezpieczenia. Propozycja przewiduje możliwość posiadania przez biuro usług płatniczych środków własnych w wysokości niezbędnej do zapewnienia należytej ochrony konsumentom, przy czym niezbędna wysokość jest nadal analizowana, również w świetle uwag zgłoszonych w toku uzgodnień i konsultacji społecznych. Ministerstwo Finansów rozważa w tym przypadku umożliwienie inwestowania zamrożonych środków, aby obciążenia z tego tytułu nie wpływały istotnie na rentowność działalności prowadzonej przez dotychczasowe tzw. okienka kasowe.

Obecnie w zakresie prac nad nowelizacją ustawy o usługach płatniczych prowadzono konsultacje społeczne, podczas których Ministerstwo Finansów oczekiwało na propozycje podmiotów rynku usług płatniczych w zakresie przepisów dotyczących sposobów objęcia ochroną środków pieniężnych przekazywanych przez użytkowników usług płatniczych. Przyjęcie określonej propozycji wymaga jednak uwzględnienia wszelkich aspektów związanych z regulacjami w obszarze usług płatniczych, w tym przede wszystkim zapewnienie niezbędnej ochrony interesów użytkowników usług płatniczych.

Dodatkowo pragnę poinformować, iż prowadzone są także prace nad zmianą obowiązujących rozporządzeń ministra finansów, tj. rozporządzenia z dnia 22 listopada 2011 r. w sprawie minimalnej sumy gwarancji bankowej i ubezpieczeniowej wymaganej w związku ze świadczeniem usług płatniczych przez biuro usług płatniczych oraz terminu powstania obowiązku zawarcia umowy gwarancji oraz rozporządzenia z dnia 2 grudnia 2011 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia biur usług płatniczych na wypadek niemożności wykonania przez biuro usług płatniczych zobowiązań wynikających z umów o świadczenie usług płatniczych. Przedmiotowe zmiany mają na celu doprecyzowanie zakresu ubezpieczenia oraz zmniejszenie wysokości minimalnej sumy gwarancyjnej, z uwzględnieniem specyfiki biur usług płatniczych prowadzących działalność na niewielką skalę, co z kolei powinno przyczynić się do zwiększenia zainteresowania sektora ubezpieczeniowego utworzeniem odpowiedniego produktu ubezpieczeniowego i gwarancyjnego. Przesłane do uzgodnień międzyresortowych projekty rozporządzeń utrzymują dotychczasowy mechanizm wyliczania minimalnej sumy gwarancyjnej ubezpieczenia oraz sumy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, z zastrzeżeniem, iż najniższa dopuszczalna minimalna suma gwarancyjna będzie wynosiła równowartość w złotych kwoty 1200 euro, a nie-jak dotychczas - 18 tys. euro.

Ponadto pragnę wyjaśnić, iż nie przewiduje się możliwości obniżenia stawki na pokrycie kosztów nadzoru nad działalnością biur usług płatniczych w wysokości 0,025% całkowitej kwoty transakcji płatniczych. Kwotę tę biura usług płatniczych wpłacają w formie zaliczki za dany rok kalendarzowy. W ostatecznym rozliczeniu dokonywanym w kolejnym roku kalendarzowym podmioty nadzorowane są obciążane jedynie rzeczywistymi kosztami nadzoru. Informację o rzeczywistych kosztach nadzoru przedstawiać będzie przewodniczący KNF do dnia 31 marca następnego roku. Wpłacone zaliczkowo kwoty przewyższające te koszty podlegają zwrotowi.

Dodatkowo pragnę nadmienić, iż Ministerstwo Finansów nie przewiduje uwzględnienia w projekcie ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych propozycji przedłużenia 6-miesięcznego okresu przejściowego na przystosowanie działalności w zakresie świadczenia usług płatniczych bez wymogu uzyskania zezwolenia albo wpisu do rejestru. Nie ma możliwości wejścia w życie ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych przed upływem okresów przejściowych z ustawy o usługach płatniczych.