SPS-023-23519/11 - Naliczanie podatku akcyzowego przy sprzedaży oleju opałowego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Szanowny Panie Marszałku! Nawiązując do pisma z dnia 19 lipca br., znak: SPS-023-23519/11, przy którym przekazano interpelację panów posłów Łukasza Borowiaka i Klaudiusza Balcerzaka w sprawie ustalania zobowiązań podatkowych w przypadku wykrytych przez organy podatkowe uchybień związanych z systemem oświadczeń o przeznaczeniu olejów opałowych na cele opałowe, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Na wstępie pragnę zwrócić uwagę panów posłów, że utrzymujące się od lat preferencyjne opodatkowanie olejów przeznaczonych do celów opałowych w stosunku do paliw przeznaczonych do napędu sprzyja wykorzystywaniu niżej opodatkowanego, a zatem tańszego oleju opałowego do celów napędowych. Obecnie stawka akcyzy na olej napędowy określona została na poziomie 1048 zł/1000 litrów, natomiast olej przeznaczony do celów opałowych o podobnych parametrach opodatkowany został stawką akcyzy w wysokości 232 zł/1000 litrów. Różnica zatem wynosi 816 zł/1000 litrów. W celu przeciwdziałania tym zjawiskom służby podległe ministrowi finansów od wielu lat prowadzą kontrole podmiotów prowadzących sprzedaż olejów opałowych.

Jednym z elementów wypracowanego przez lata systemu kontroli prawidłowości obrotu olejami przeznaczonymi do celów opałowych jest instytucja oświadczeń o przeznaczeniu tych wyrobów na cele opałowe. Jest ona stale udoskonalana, o czym świadczy odnotowany w ostatnich latach spadek z 4% do 1% ujawnionych nieprawidłowości w sprzedaży lub zużyciu oleju opałowego na cele inne niż opałowe. Regulacje prawne obowiązujące w tym zakresie przed dniem 1 marca 2009 r., podobnie jak ma to miejsce obecnie, nakładały na sprzedawcę m.in. obowiązek uzyskania oświadczeń od nabywców o przeznaczeniu oleju opałowego na cele opałowe. Oświadczenia te, aby mogły być podstawą uzyskania preferencyjnych stawek podatku akcyzowego, musiały zawierać wszystkie elementy wymagane przepisami prawa, a zarazem być rzetelne, tj. zawierać dane zgodne z rzeczywistością. A zatem złożenie przez nabywcę fałszywych oświadczeń uprawniało sprzedawcę do odmowy sprzedaży ww. wyrobów z uwzględnieniem obniżonej stawki akcyzy, o ile taką wiedzę sprzedający posiadał. Sprzedawcy, który nie skorzystał ze swych uprawnień, choć okoliczności przeprowadzonej transakcji wyraźnie wskazywały na nierzetelność klienta, wadliwość czy fikcyjność oświadczeń, jeżeli zostało to wykazane w postępowaniu organów podatkowych, mógł być postawiony zarzut niedopełnienia obowiązków, a w konsekwencji sprzedawca ponosił odpowiedzialność za nierzetelności uzyskanych od nabywców oświadczeń.

Przechodząc do odpowiedzi na pytanie pierwsze, o ilość skarg przedsiębiorców wpływających do sądów administracyjnych na decyzje dyrektorów izb celnych, uprzejmie wyjaśniam, że Ministerstwo Finansów nie prowadzi szczegółowych statystyk postępowań sądowych w podziale na poszczególne lata, liczbę wyroków korzystnych bądź niekorzystnych dla organów administracji oraz ze względu na zakres, w jakim sądy administracyjne orzekały. Analiza orzeczeń sądów administracyjnych sprowadza się do ich treści merytorycznej, której celem jest zastosowanie się do wskazówek i zaleceń tych sądów. Zgodnie z danymi uzyskanymi z Centralnej Bazy Orzeczeń Sądów Administracyjnych, zamieszczonej na stronie NSA www.nsa.gov.pl, w 2009 r. sądy administracyjne wydały 62 orzeczenia w przedmiocie decyzji określających zobowiązanie w podatku akcyzowym z tytułu sprzedaży oleju opałowego do celów opałowych. Powyższe orzeczenia dotyczyły przede wszystkim zagadnień związanych z wymogiem uzyskania oświadczenia od nabywcy o przeznaczeniu oleju na cele opałowe, poprawności danych zawartych w oświadczeniach, kompletności tych danych i wynikających z tego konsekwencji dla podatnika akcyzy.

Spośród ogólnej liczby 62 orzeczeń wydanych w 2009 r., 47 to orzeczenia oddalające skargi podatników (75,8%), a tylko 15 uchylające decyzje organów podatkowych, w tym 1 częściowo uchylające decyzję, a 3 z nich to orzeczenia związane z przepisami ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, z późn. zm.) i niedotyczące bezpośrednio problematyki oświadczeń. Zatem w nieco ponad 75% spraw sądy administracyjne przyznały rację organom podatkowym.

W związku z pytaniem drugim uprzejmie informuję, że Ministerstwo Finansów nie posiada informacji o ilości pozwów składanych przez sprzedawców do sądów powszechnych przeciwko Skarbowi Państwa w przedmiocie związanym z tematyką interpelacji.

Odpowiadając na pytanie trzecie o to, jak minister finansów miałby zaradzić odmiennej praktyce organów podatkowych przy prowadzeniu postępowań weryfikujących oświadczenia o przeznaczeniu oleju do celów opałowych, pragnę zwrócić uwagę, że sprawy dotyczące nieprawidłowości w ww. oświadczeniach mają różny charakter, stąd wymagają indywidualnego podejścia. Nie jest wykluczone, że podmioty, u których stwierdza się np. jedynie błędy pisarskie w oświadczeniach, nie ponoszą z tego tytułu negatywnych konsekwencji, inne zaś ponoszą, z uwagi na fakt, że np. zostanie im udowodniona świadoma sprzedaż oleju opałowego do celów napędowych. Zatem to odmienności stanów faktycznych i waga stwierdzonych uchybień w poszczególnych sprawach determinują sposób postępowania organów podatkowych, który w związku z tym nie będzie jednakowy. Nie świadczy to bynajmniej o braku jednolitości stosowania czy egzekwowania przepisów przez organy podatkowe, ale o konieczności indywidualnego rozpoznania każdej sprawy. Przepisy prawa nie przyznają ministrowi finansów prawa ingerencji w tok prowadzonych przez organy podatkowe postępowań, bowiem zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne, a organami właściwymi do jego prowadzenia w zakresie akcyzy są: naczelnik urzędu celnego i dyrektor izby celnej. Nad prawidłowością wydanych w postępowaniu podatkowym decyzji, w przypadku ich zaskarżenia przez podatników, czuwają sądy administracyjne.

Udzielając odpowiedzi na pytanie czwarte, dotyczące skarg składanych przez przedsiębiorców do Trybunału Konstytucyjnego oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, uprzejmie informuję, że z wewnętrznych ustaleń Ministerstwa Finansów nie wynika, aby do któregokolwiek z ww. podmiotów wpłynęła skarga przedsiębiorcy dotycząca wymiaru akcyzy w związku z zakwestionowaniem oświadczeń o przeznaczeniu oleju do celów opałowych. Jeśli chodzi o Trybunał Konstytucyjny, odnotowano wpływ jednej skargi, ale związanej ze sprzedażą oleju opałowego za pomocą odmierzacza paliw ciekłych w stanie faktycznym z 2002 r., tj. w okresie obowiązywania ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50, z późn. zm.) i rozporządzenia ministra finansów z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie podatku akcyzowego (Dz. U. Nr 148, poz. 1655, z późn. zm.). W tej sprawie Trybunał Konstytucyjny orzekł o zgodności z konstytucją kwestionowanych przez skarżącego przepisów rozporządzenia ministra finansów z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie podatku akcyzowego, w części zaś postępowanie umorzył.