SPS-023-22897/13 - Konskewencje wprowadzenia ustawowego ograniczenia wysokości opłaty interchange.

Ustawa z dnia 30 sierpnia 2013 r. o zmianie ustawy o usługach płatniczych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1271) jest krokiem w kierunku dynamizacji rozwoju sieci akceptacji kart płatniczych, której główną barierę stanowiły dotychczas zawyżone koszty przyjmowania alternatywnych wobec gotówki instrumentów płatniczych. Tym niemniej należy mieć na uwadze, że ustawowe ograniczenie wysokości opłaty interchange nie jest jedynym czynnikiem niezbędnym w celu przełamania barier rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce.

Odnośnie do pytania pana posła o brak rezultatów zmian ustawowych w przedmiotowym obszarze oraz kwestię przerzucania utraconych przychodów z tytułu interchange przez wydawców kart płatniczych na wzrost opłat i prowizji za m.in. prowadzenie rachunku bankowego i korzystanie z karty płatniczej dla konsumentów proszę o przyjęcie poniższych wyjaśnień.

W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga, iż ustawa obniżająca opłatę interchange obowiązuje od 1 stycznia 2014 r., dodatkowo przewidując sześciomiesięczny okres przejściowy dla podmiotów rynku płatności kartowych na dostosowanie swojej działalności do wymogów ustawowych. Wobec powyższego należy zauważyć, iż kompleksowe analizy obejmujące rzeczywisty wpływ zmian ustawowych na funkcjonowanie rynku płatności kartowych w Polsce oraz realizację projektowanych założeń ustawowych będzie można przeprowadzać po upływie przynajmniej roku od dnia obowiązywania ww. ustawy.

Odnośnie do wskazanej przez pana posła kwestii zmian przez banki tabeli opłat i prowizji, m.in. w pozycjach: rachunek bankowy oraz użytkowanie karty płatniczej, w opinii Ministerstwa Finansów bez przeprowadzenia analizy funkcjonowania przepisów ustawy, o której mowa powyżej, nie jest uprawnione wywodzenie bezpośredniego związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy tym faktem a ustawową redukcją opłaty interchange. W ocenie Ministerstwa Finansów tego rodzaju działania mogą wynikać z m.in. osłabienia tempa wzrostu gospodarki (co w efekcie skutkować może pogorszeniem sytuacji finansowej części kredytobiorców oraz zmniejszeniem popytu na produkty bankowe i chęci zadłużania się społeczeństwa). Stosunkowo nową sytuacją dla sektora bankowego jest również funkcjonowanie od kilkunastu miesięcy w otoczeniu rekordowo niskich stóp procentowych determinujących rentowność kredytów, jak również wpływających na istotne ograniczenie możliwości wzrostu bazy depozytowej. W ocenie Ministerstwa Finansów obniżenie przychodów wydawców kart płatniczych z tytułu opłaty interchange może stanowić jedną z przyczyn, które są prezentowane przez sektor bankowy jako uzasadnienie dla podwyższania opłat z tytułu świadczenia usług związanych z rachunkiem bankowym lub kartą płatniczą, nie można natomiast na obecnym etapie w sposób jednoznaczny przesądzać o dominującej roli tego czynnika w działaniach banków zmierzających do podwyższania opłat za prowadzenie rachunku lub wykonywanie transakcji kartą płatniczą.

Należy jednocześnie podkreślić, iż poziom konkurencyjności polskiego sektora bankowego jest bardzo wysoki. Presja konkurencyjna pomiędzy wydawcami kart płatniczych pozwala zakładać, iż klienci tych instytucji będą mogli znaleźć dla siebie atrakcyjną ofertę związaną z rachunkiem i podstawowymi usługami płatniczymi. Ważny jest też aspekt konkurencji bankowych dostawców usług płatniczych z ciągle rozwijającym się rynkiem niebankowych dostawców usług płatniczych, która przyczynia się do kształtowania atrakcyjnej oferty dla klientów w obszarze m.in. usług płatniczych.

Ministerstwo Finansów pragnie również wskazać na konieczność szerokiego spojrzenia na tematykę płatności bezgotówkowych przy udziale kart płatniczych w Polsce. Uprawnionym jest przewidywanie, zgodnie z którym likwidacja istotnej bariery kosztowej, jaką stanowiły do tej pory zawyżone stawki opłaty interchange, powinna przyczynić się do powszechniejszego niż dotychczas przyjmowania płatności kartami płatniczymi w punktach handlowo-usługowych w Polsce. Potencjał rozwoju polskiego rynku w tym obszarze jest olbrzymi. Zgodnie z danymi Narodowego Banku Polskiego za 2012 r.:

- liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze na milion mieszkańców w Polsce wynosiła 7742 - przy średniej UE ok. 19 309,

- liczba wydanych kart płatniczych na 1 mieszkańca w Polsce wynosiła ok. 0,86 - przy średniej UE 1,45,

- liczba transakcji bezgotówkowych na jednego mieszkańca w Polsce wynosiła ok. 31,6 - przy średniej UE 79,

- liczba transakcji bezgotówkowych wykonanych pojedynczą kartą płatniczą w Polsce wynosiła 35,6 - przy średniej UE wynoszącej 51,1.

Kolejnym aspektem, którego nie można pominąć w dyskusji o regulacyjnym podejściu do rynku płatności kartowych w Polsce, jest fakt poszukiwania przez wydawców kart płatniczych bardziej optymalnych kosztowo zarówno dla nich, jak i dla pozostałych uczestników rynku, alternatywnych instrumentów płatniczych, zwłaszcza w obszarze płatności mobilnych. Perspektywa niższego poziomu opłaty interchange wyzwoliła m.in. wśród banków komercyjnych chęć konkurowania z organizacjami kartowymi na rynku płatności bezgotówkowych. Wydaje się, iż inicjatywy największych banków detalicznych w Polsce nie byłyby realizowane, gdyby nie przewidywane spadki przychodów banków z tytułu opłaty interchange dopingujące banki i innych dostawców usług płatniczych w Polsce do poszukiwania alternatyw dla instrumentów płatniczych międzynarodowych organizacji kartowych. W ocenie Ministerstwa Finansów systemy płatności mobilnych w dłuższej perspektywie czasowej mogą stanowić realną alternatywę dla płatności kartowych, przyczyniając się do obniżenia kosztów ponoszonych zarówno przez akceptantów, jak i konsumentów.

Odpowiadając na drugie pytanie pana posła, uprzejmie informuję, iż aktualnie Ministerstwo Finansów nie przewiduje własnych inicjatyw legislacyjnych w obszarze regulacji rynku płatności kartowych w Polsce. W ocenie Ministerstwa Finansów jest zbyt wcześnie, aby rzetelnie ocenić zmiany w obszarze rynku płatności kartowych, które weszły w życie 1 stycznia br. Niemniej jednak Ministerstwo Finansów będzie z uwagą w dalszym ciągu monitorować zmiany zachodzące w sektorze płatności, również w kontekście kształtowania opłat z tytułu usług świadczonych przez dostawców usług płatniczych.