SPS-023-2275/12 - Zasady przekazywania 1% podatku na rzecz OPP przez emerytów i rencistów.

Szanowna Pani Marszałek! Odpowiadając na przesłaną przy piśmie z dnia 29 lutego 2012 r., nr SPS-023-2275/12, interpelację pana posła Krzysztofa Brejzy z dnia 9 lutego 2012 r. dotyczącą przekazywania organizacjom pożytku publicznego 1% podatku przez emerytów i rencistów, uprzejmie informuję.

Wobec przedmiotowej kwestii Ministerstwo Finansów wielokrotnie prezentowało swoje stanowisko (m.in. w odpowiedziach na interpelacje poselskie, zapytania podatników oraz podczas prac podkomisji stałej do spraw współpracy z organizacjami pozarządowymi), wyjaśniając, iż świadczeniobiorców organów rentowych obowiązują takie same zasady przekazywania 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego jak pozostałych podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, tj. pracowników, przedsiębiorców, zleceniobiorców czy osoby bezrobotne pobierające zasiłek.

W konsekwencji, jeżeli emeryt lub rencista chciałby, aby 1% podatku od uzyskanych przez niego dochodów zasilił konto wybranej przez niego organizacji pożytku publicznego, jest obowiązany samodzielnie złożyć zeznanie podatkowe w urzędzie skarbowym. Dotyczy to zarówno sytuacji, w której emeryt lub rencista otrzymał od organu rentowego "Informację o dochodach uzyskanych od organu rentowego" (PIT-11A), jak i "Roczne obliczenie podatku przez organ rentowy" (PIT-40A).

Podkreślenia wymaga, iż samodzielne składanie zeznań podatkowych przez świadczeniobiorców organów rentowych nie jest niczym nowym w polskim systemie podatkowym. Funkcjonuje od 20 lat i daje emerytom i rencistom możliwość opodatkowania swoich dochodów łącznie z dochodami małżonka albo w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, a ponadto umożliwia skorzystanie z ulg podatkowych (np. z popularnej wśród tej grupy podatników ulgi rehabilitacyjnej). Obecnie pozwala także na przekazanie 1% podatku na działalność społecznie użyteczną realizowaną przez organizacje pożytku publicznego.

Jednocześnie, zważywszy, że czas na złożenie zeznania podatkowego wynosi minimum 2 miesiące (licząc od ostatniego dnia, w którym organy rentowe są obowiązane sporządzić i przekazać PIT-40A oraz PIT-11A), oraz biorąc pod uwagę znaczne uproszczenia, jakie dotychczas zostały wprowadzone w jednoprocentowym mechanizmie (w obowiązującym stanie prawnym podatnicy nie muszą już sami dokonywać wpłaty na rachunek bankowy organizacji pożytku publicznego, zachowywać dowodu wpłaty oraz samodzielnie pomniejszać podatku należnego), złożenie zeznania nie powinno stanowić bariery dla świadomych obywateli, którzy chcą decydować o sposobie przeznaczenia 1% podatku od uzyskanych przez nich dochodów. Tym bardziej że corocznie w czasie akcji rozliczeniowej podatku dochodowego od osób fizycznych uruchamiane są liczne punkty konsultacyjne zarówno w siedzibach organów podatkowych, jak i w urzędach gminy. Dodatkowo organizowane są dni otwarte w urzędach skarbowych, "pracujące soboty", a ponadto wydłużane są godziny pracy administracji podatkowej. Osoby, które nie mogą udać się do siedziby organu podatkowego, informację z zakresu prawa podatkowego (w tym wypełnienia zeznania) mogą uzyskać telefonicznie. Wystarczy, że zadzwonią na działającą od lipca 2007 r. infolinię Krajowej Informacji Podatkowej (0 801 055 055 albo (22) 330 0 330).

Z tych też względów Ministerstwo Finansów nie znajduje uzasadnienia do wprowadzenia dla emerytów i rencistów odrębnego trybu deklarowania 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego, np. poprzez oświadczenie składane bezpośrednio w urzędzie skarbowym. Wprowadzenie takiego rozwiązania nie wyeliminuje konieczności wypełnienia przez emeryta i rencistę dodatkowego druku podatkowego lub kontaktu z administracją podatkową.

Natomiast wprowadzenie mechanicznego, tj. bez udziału podatnika, przekazywania części podatku z każdego rocznego obliczenia podatku sporządzanego przez organ rentowy (PIT-40A) nie tylko pozbawiałoby podatnika możliwości wyboru organizacji pożytku publicznego oraz określenia wysokości kwoty do przekazania na jej rzecz, ale przede wszystkim stałoby w sprzeczności z ideą 1%. Cele jednoprocentowego mechanizmu nie ograniczają się bowiem wyłącznie do zbierania środków finansowych. Obejmują również kształtowanie postaw obywatelskich poprzez umożliwienie podatnikom decydowania o przeznaczeniu środków publicznych na działalność społecznie użyteczną oraz budowanie relacji między organizacjami a wspierającymi je osobami. Wymaga to jednak aktywnego i świadomego uczestnictwa podatników w procesie alokacji 1% podatku.

Jednocześnie uprzejmie informuję, iż obecnie Ministerstwo Finansów nie prowadzi działań zmierzających do zwiększenia liczby podatników decydujących się na przekazanie 1% podatku. Tego rodzaju działania były podjęte w latach 2006 i 2009. Z dniem 1 stycznia 2007 r. nastąpiła wspomniana wcześniej zmiana zasad przekazywania 1% oraz rozszerzono krąg podatników, którzy mogą decydować o przekazaniu 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego (tj. o osoby składające zeznanie PIT-36L, PIT-38 i PIT-39, czyli o podatników uzyskujących dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej, kapitałów pieniężnych lub ze zbycia nieruchomości, opodatkowane 19- procentową stawką podatku). Dodatkowo, poczynając od rozliczenia za 2010 r., zmniejszono zakres danych, jakie podatnik jest obowiązany podać we wniosku o przekazanie 1%. Mianowicie zrezygnowano z nazwy organizacji, pozostawiając jedynie wymóg podania numeru wpisu do KRS wybranej organizacji oraz wysokości kwoty na jej rzecz.

Powyższe działania przyczyniły się do wzrostu liczby podatników, którzy poprzez instytucję 1% wspierają działalność społecznie użyteczną, oraz do wzrostu środków pieniężnych, jakie trafiają do organizacji pożytku publicznego. Potwierdzają to dane statystyczne. W przypadku zeznań podatkowych składanych za 2003 r. z jednoprocentowego mechanizmu skorzystało zaledwie 0,34% podatników, odpowiednio w zeznaniach za 2004 r. - 2,81%, 2005 r. - 4,76%, 2006 r. - 6,56%, natomiast w ramach akcji rozliczeniowej za 2007 r. na przekazanie 1% podatku zdecydowało się już 20,10% podatników, odpowiednio w 2008 r. - 28,32%, w 2009 r. - 33,42%, a w 2010 r. - 38,57%.

W konsekwencji, o ile podczas akcji składania zeznań podatkowych za 2003 r. na konta organizacji pożytku publicznego wpłynęło 10,4 mln zł, to w 2008 r. (z zeznań podatkowych za 2007 r.) kwota ta wzrosła do 299 mln zł, odpowiednio w 2009 (z zeznań podatkowych za 2008 r.) do 381,5 mln zł, a w 2010 r. (z zeznań podatkowych za 2009 r.) wyniosła 357,1 mln zł (brak wzrostu tej kwoty w 2010 r. był wynikiem wprowadzenia dwustopniowej skali podatkowej, która wpłynęła na obniżenie obciążeń podatkowych, w tym na wysokość podatku należnego stanowiącego podstawę obliczenia 1% na rzecz organizacji pożytku publicznego). Nie zmienia to faktu, iż nadal - mimo zmiany zasad przekazywania 1% - znacząca większość podatników (ponad 60%) nie decyduje się na przekazanie 1% podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego.

Przyczyną takiego stanu rzeczy nie są jednak obowiązujące przepisy (w tym wymóg złożenia zeznania podatkowego), lecz świadomość podatników i ich chęć wspierania działalności społecznie użytecznej prowadzonej przez organizacje pożytku publicznego. Nie mniejszą rolę odgrywa również budowanie zaufania pomiędzy organizacjami pożytku publicznego a jej podopiecznymi oraz podejmowanie działań w zakresie edukacji obywatelskiej, które promowałyby szerszą wizję dobra wspólnego oraz pożytku publicznego.

Ponadto nie można zapominać, iż ostateczną decyzję w kwestii alokacji części podatku dochodowego podejmuje sam podatnik. W konsekwencji, jeżeli nie zechce podzielić się podatkiem od swoich dochodów z organizacją pożytku publicznego, to tego nie uczyni, niezależnie od obowiązujących udogodnień.