SPS-023-21842/13 - Obowiązki instytucji kredytowych w świetle pakietu CRD IV/CRR.

Pakiet CRD IV/CRR tworzą następujące akty prawa europejskiego:

- dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (dyrektywa CRD IV - Dz.Urz.UE.L 2013 Nr 176, str. 338);

- rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 575/2013/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012/UE (rozporządzenie CRR - Dz.Urz.UE.L 2013 Nr 176, str. 1).

Pakiet CRD IV/CRR przewiduje zmiany, które będą miały konsekwencje dla działalności polskich banków spółdzielczych i zrzeszających przede wszystkim w zakresie funduszy własnych i płynności. W ujęciu długoterminowym zmiany te mogą przynieść pozytywne skutki dla sektora bankowości spółdzielczej poprzez wzmocnienie jego bazy kapitałowej oraz lepsze zabezpieczenie się przed ryzykiem płynności, a także pogłębienie integracji w ramach zrzeszeń, co przełoży się na zwiększenie bezpieczeństwa ich uczestników. Jednocześnie w krótkim okresie spełnienie nowych norm dla niektórych banków spółdzielczych może okazać się wyzwaniem. Należy jednak podkreślić, że rozporządzenie CRR przewiduje również pewne okresy przejściowe na dostosowanie się do nowych wymogów.

Zgodnie z art. 29 rozporządzenia CRR bank spółdzielczy powinien posiadać możliwość odmowy umorzenia lub możliwość ograniczenia wielkości umorzenia wykupionych udziałów, których wartość tworzy fundusz podstawowy (CET I). Polskie prawo na chwilę obecną nie przewiduje takiej możliwości. Niemniej jednak zgodnie z art. 484 rozporządzenia CRR udziały wykupione przed 31 grudnia 2011 r. w oparciu o obecnie obowiązujące przepisy będą nadal zaliczane do CET I, ale ich wartość z punktu widzenia adekwatności kapitałowej będzie stopniowo pomniejszana co roku o 10%, aż do 31 grudnia 2021 r., kiedy to przestaną być zaliczane do CET I.

Ponadto rozporządzenie CRR przewiduje wprowadzenie Liquidity Coverage Ratio (LCR) - normy płynności krótkoterminowej, która będzie obligować instytucje kredytowe do permanentnego posiadania wysokiej jakości płynnych aktywów w ilości wystarczającej do pokrycia odpływów gotówkowych w ciągu kolejnych 30 dni kalendarzowych. Projektowana norma LCR nie uwzględnia specyficznego dla Polski systemu lokowania nadwyżek płynności przez banki spółdzielcze w bankach zrzeszających, dlatego zgodnie z przepisami rozporządzenia CRR środki utrzymywane przez banki spółdzielcze na rachunkach w bankach zrzeszających nie będą uznawane za płynne aktywa.

Należy jednak podkreślić, że Komisja Europejska zgodnie z deklaracją złożoną na wniosek Polski podczas Rady ECOFIN w dniu 15 maja 2012 r. zobowiązała się wziąć pod uwagę specyfikę poszczególnych typów instytucji, a w szczególności specyfikę sektora bankowości spółdzielczej w trakcie przygotowywania aktu delegowanego, który zaimplementuje normę LCR do prawa europejskiego. Ponadto zgodnie z przyjętym harmonogramem (art. 460 ust. 2 rozporządzenia CRR) norma LCR powinna obowiązywać stopniowo od 1 stycznia 2015 r. Zastosowane zostało tzw. phase-in dla normy LCR, co oznacza, że w 2015 r. banki będą musiały spełnić jedynie 60% wymogu dotyczącego pokrycia płynności i dopiero w 2018 r. norma LCR zacznie obowiązywać w 100%. Tym samym banki będą dysponowały dodatkowym okresem dostosowawczym.

Jednocześnie banki spółdzielcze mają możliwość powołania grupy płynnościowej, co umożliwi im spełnianie normy LCR na poziomie grupy, a nie indywidualnie. Powołanie tej grupy będzie jednak wymagało utworzenia Instytucjonalnego Systemu Ochrony - IPS (Institutional Protection Scheme), który gwarantuje płynność i wypłacalność instytucji członkowskich dla uniknięcia upadłości w oparciu o odpowiednie uzgodnienia umowne lub przepisy ustawowe.