SPS-023-20477/13 - Stanowisko MPiPS w sprawie zatrudniania osób małoletnich

Z informacji przekazanych przez głównego inspektora pracy wynika, że Państwowa Inspekcja Pracy corocznie kontroluje problematykę związaną z zatrudnianiem pracowników młodocianych, a działania kontrolne prowadzone są na terenie wszystkich okręgowych inspektoratów pracy. Kontrole w omawianym zakresie będą prowadzone również u kolejnych latach, w ramach nałożonych ustawowo na inspekcję zadań.

Ponadto zgodnie z danymi i informacjami pozyskanymi od głównego inspektora pracy w 2012 r. inspektorzy pracy przeprowadzili kontrole przestrzegania przepisów prawa dotyczących zatrudniania pracowników młodocianych u 884 pracodawców (w 2011 r. - u 888 pracodawców). Kontrolowani pracodawcy zatrudniali łącznie 21 927 pracowników (w 2011 r. - 17 717 pracowników), w tym 7264 kobiety (w 2011 r. - 7024 kobiety) i 3892 młodocianych (w 2011 r. - 3964 młodocianych).

Już od wielu lat jedną z największych grup nieprawidłowości w zakresie zatrudniania pracowników młodocianych stanowią uchybienia w zakresie opracowywania wykazów stanowisk i rodzajów prac wzbronionych oraz dozwolonych dla celów przygotowania zawodowego. Brak wykazu prac wzbronionych stwierdzono u 38% skontrolowanych pracodawców (w 2011 r. - u 34% pracodawców).

Pracodawcy zobowiązani do ustalenia regulaminu pracy traktowali obowiązek wprowadzenia wykazu prac wzbronionych w sposób formalny, tj. kopiowali wykazy zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac, i dołączali do regulaminu, zamiast opracować wykaz dostosowany do specyfiki zakładu. Pracodawcy argumentowali, że skoro wykaz prac wzbronionych młodocianym określają powszechnie obowiązujące przepisy rozporządzenia, powielanie ich przez zamieszczanie tego samego wykazu w wewnątrzzakładowych źródłach prawa pracy jest zbędne. Wydaje się, iż przepisy regulujące to zagadnienie nie funkcjonują zgodnie z intencją ustawodawcy, a kierowane do pracodawców wystąpienia nie przynoszą oczekiwanych rezultatów.

Zauważyć jednak należy, że uchybienie obowiązkowi opracowania wykazu nie ma znaczącego wpływu na zatrudnianie młodocianych przy pracach wzbronionych, bowiem tylko u 6 pracodawców stwierdzono przypadki zatrudniania młodocianych przy takich pracach (w 2011 r.- u 9 pracodawców).

Z przeprowadzonych kontroli wynika, iż - podobnie jak w latach ubiegłych - duży odsetek stwierdzanych nieprawidłowości polegał na nieprowadzeniu ewidencji czasu pracy przy pracach wzbronionych, a dozwolonych młodocianym w zakresie przygotowania zawodowego. Inspektorzy ujawnili taki stan u 40% pracodawców (w 2011 r. - u 39% pracodawców). Nieprowadzenie takiej ewidencji uniemożliwia ocenę stopnia narażenia na występowanie warunków wykonywania pracy stwarzających największe zagrożenie dla zdrowia młodocianych pracowników.

Stwierdzone w omawianym zakresie nieprawidłowości były podstawą do wydania przez inspektorów pracy 896 (w 2011 r.) i 967 (w 2012 r.) decyzji nakazujących usunięcie stwierdzonych naruszeń przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz 1925 (w 2011 r.) i 3090 (w 2012 r.) wniosków o usunięcie innych naruszeń prawa, a także skierowania 12 (w 2011 r.) i 15 (w 2012 r.) wniosków do sądów o ukaranie z tytułu popełnienia wykroczenia. Ponadto inspektorzy nałożyli w 2011 r. na 172 osoby grzywny w drodze mandatu karnego na łączną kwotę 195 tys. zł, a w 2012 r. - na 131 osób na łączną kwotę 152 tys. zł.

Ponadto w 2011 r. i 2012 r. zostały przeprowadzone 33 kontrole w zakresie zatrudniania młodocianych w innym celu niż przygotowanie zawodowe. Kontrolowani pracodawcy zatrudniali ogółem 7092 pracowników, w tym 103 pracowników młodocianych.

Wśród skontrolowanych pracodawców 70% z nich nie opracowało wykazu prac lekkich dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe, a u 20% skontrolowanych pracodawców wykaz prac lekkich nie był zatwierdzony przez inspektora pracy.

W wyniku przeprowadzonych kontroli inspektorzy pracy wydali 61 decyzji, skierowali 19 wystąpień, które zawierały 186 wniosków. Ponadto nałożyli na 6 pracodawców grzywny w drodze mandatu karnego na łączną kwotę 9,6 tys. zł.