SPS-023-19594/10 - Stanowisko MPiPS w sprawie uprawnień emerytalnych dla rodziców dzieci niepełnosprawnych

Szanowny Panie Marszałku! W związku z wystąpieniem Pana Marszałka z dnia 15 grudnia 2010 r., znak: SPS-023-19594/10, dotyczącym interpelacji posłanki Krystyny Łybackiej w sprawie uprawnień emerytalnych dla rodziców dzieci niepełnosprawnych pragnę uprzejmie przedstawić, co następuje.

Rodzina, która znalazła się w trudnej sytuacji z powodu konieczności zrezygnowania jednego z rodziców z pracy zarobkowej w celu opieki nad dzieckiem specjalnej troski, wymaga wsparcia ze strony państwa. Utrudnienie w kontynuowaniu pracy zarobkowej spowodowane stanem zdrowia dziecka nie jest ryzykiem ubezpieczeniowym. Jest to typowa sytuacja wymagająca wsparcia albo w ramach systemu świadczeń rodzinnych, albo w ramach systemu pomocy społecznej.

Właśnie w tym celu parlament dokonał zmiany przepisów emerytalno-rentowych powodującej, że z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyznawane będą wyłącznie świadczenia należne z powodu spełnienia ryzyka ubezpieczeniowego, tj. dożycia określonego w przepisach wieku lub niemożności kontynuowania pracy zarobkowej z powodu niezdolności do pracy.

Wprowadzenie ponownie świadczeń w ramach systemu ubezpieczeń społecznych dla omawianej grupy osób spowodowałoby obciążenie pozostałych ubezpieczonych kosztami nowego świadczenia. Fundusze na świadczenia emerytalno-rentowe gromadzone są przecież ze składek osób ubezpieczonych, a dostęp do świadczeń i ich wysokość zdeterminowane są opłaconą składką. W zreformowanym systemie ubezpieczeń społecznych przyjęto generalną zasadę, zgodnie z którą warunki uzyskania emerytury, w tym wiek emerytalny, są dla wszystkich ubezpieczonych jednakowe.

Zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.) przyznanie prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r. następuje po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn. W ramach reformy systemu emerytalnego zniesiono konsekwentnie wszystkie rozwiązania umożliwiające wcześniejsze przechodzenie na emeryturę. Dla niektórych grup społecznych zachowano jednak rozwiązanie przejściowe.

Między innymi ustawa emerytalna, znosząc w 1998 r. wcześniejsze emerytury dla pracowników opiekujących się dziećmi specjalnej troski, przewidziała w art. 186 ust. 3, iż prawo do tej zachowują rodzice, którzy do dnia wejścia w życie ustawy nie zgłosili wniosku o emeryturę, mimo że do dnia 31 grudnia 1998 r. spełnili wszystkie wymagane warunki.

Regulacja prawna pozwalająca jeszcze przez pewien okres czasu korzystać przez opiekunów dzieci specjalnej troski z wcześniejszej emerytury jest świadczeniem zanikającym, które nie może być kontynuowane w zreformowanym systemie emerytalnym.

Pomoc dla rodzin wychowujących niepełnosprawne dziecko stworzyła ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.). Niezależnie od świadczeń rodzinnych rodzina znajdująca się w trudnej sytuacji życiowej, w tym rodzina wychowująca dziecko niepełnosprawne, może ubiegać się o doraźną pomoc finansową na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 585 z późn zm.).

Przedstawiając powyższe wyjaśnienia, wyrażam pogląd, że w przyjętych rozwiązaniach w systemie ubezpieczeń społecznych nie ma już możliwości powrotu do uprzednio obowiązujących regulacji i podejmowania inicjatywy ustawodawczej w tym zakresie.