SPS-023-19061/10 - Stanowisko MPiPS w sprawie pozbawienia prawa do kontynuacji zatrudnienia na podstawie ustawy Karta Nauczyciela.

Odpowiadając na wystąpienie Pana Marszałka z dnia 21 października 2010 r., znak: SPS-023-19061/10, dotyczące interpelacji poselskiej poseł Barbary Bartuś w sprawie pozbawienia prawa do kontynuacji zatrudnienia na podstawie ustawy Karta Nauczyciela, przedstawiam następujące stanowisko.

W dniu 30 czerwca 2009 r. zostały przyjęte przez Radę Ministrów "Założenia projektu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nad dzieckiem". Powstały one po trwających od 2007 r. konsultacjach zarówno z ekspertami w zakresie pieczy zastępczej, jak i praktykami realizującymi te zadania. W pracę nad założeniami zaangażowane były także samorządy i organizacje pozarządowe, prowadzące pilotażowe programy wprowadzające np. asystenta rodziny czy nowe formy wsparcia rodzin zastępczych. Założenia zostały udostępnione opinii publicznej na stronach internetowych MPiPS. W wyniku tego napłynęło do nas wiele uwag z różnych środowisk, które zostały przeanalizowane i miały wpływ na kształt projektu ustawy. Rządowe Centrum Legislacji przygotowało projekt ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W przygotowywanej ustawie zaproponowano nowe rozwiązania w zakresie organizacji pieczy zastępczej. Projekt ustawy został również umieszczony na stronach internetowych MPiPS oraz poddany wielomiesięcznym szerokim konsultacjom społecznym. Należy podkreślić, że spotkał się on z pozytywnym przyjęciem zarówno środowisk naukowych, jak i praktyków zaangażowanych w pomoc dziecku i rodzinie. Przeszedł on również konsultacje międzyresortowe.

W nowoczesnym systemie pieczy zastępczej powinna zmienić się rola i sposób działania placówek opiekuńczo-wychowawczych. Projekt ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej wprowadza rozwiązania zmierzające do przekształcenia obecnych placówek opiekuńczo-wychowawczych w małe placówki, w których warunki życia będą zbliżone do domowych. Placówki te zgodnie z projektem ustawy powinny liczyć nie więcej niż 14 dzieci. Docelowo instytucje te będą przeznaczone tylko dla dzieci od 10. roku życia wymagających szczególnej opieki lub działań terapeutycznych, które mają trudności w przystosowaniu się do życia rodzinnego. Umieszczenie dziecka poniżej 10. roku życia w placówce opiekuńczo-wychowawczej będzie możliwe w wyjątkowych przypadkach, szczególnie gdy przemawia za tym dobro dziecka lub stan jego zdrowia albo dotyczy to rodzeństwa. Placówka opiekuńczo-wychowawcza może specjalizować się w pełnieniu funkcji interwencyjnej lub specjalistyczno-terapeutycznej.

Dzieci poniżej 10. roku życia będą umieszczane przede wszystkim w rodzinach zastępczych. Natomiast dzieci małe, jak również dzieci o szczególnych potrzebach umieszczane będą w placówkach specjalistyczno-terapeutycznych.

Ponadto będą tworzone interwencyjne ośrodki preadopcyjne dla dzieci, które ze względu na stan zdrowia wymagają specjalistycznej opieki oraz w okresie oczekiwania na przysposobienie nie mogą zostać umieszczone w rodzinnej pieczy zastępczej.

Placówki opiekuńczo-wychowawcze powinny zapewnić dzieciom stabilne środowisko wychowawcze polegające m.in. na nawiązaniu więzi emocjonalnych z wychowawcą. Aby to osiągnąć, niezbędny jest dłuższy kontakt wychowawcy z dzieckiem niż to wynika z obecnego zatrudnienia na podstawie Karty Nauczyciela. Potrzeba dłuższego kontaktu wychowawcy z dzieckiem jest jedną z przesłanek, dla których przyspieszono wygaszanie uprawnień pracowników zatrudnionych na podstawie Karty Nauczyciela.

Ponadto praktykowany obecnie zróżnicowany sposób zatrudniania wychowawców: w oparciu o KN i jako pracowników samorządowych powoduje, że w placówkach powstają sytuacje konfliktowe w gronie pracowników oraz pomiędzy dyrektorami a pracownikami. Nie sprzyja to tworzeniu dobrej atmosfery w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, a tym samym ma niekorzystny wpływ na wychowanków.

W kwestii wykształcenia asystenta rodziny należy zauważyć, że stanowisko to wprowadza się w części dotyczącej profilaktycznych działań w zakresie wspierania rodzin i nie jest to wyłącznie stanowisko pedagogiczne. Rodziny w wypełnianiu swoich funkcji mają kłopoty nie tylko opiekuńczo-wychowawcze. Często nieprawidłowe funkcjonowanie rodziny wynika np. z braku podstawowej wiedzy o gospodarowaniu pieniędzmi czy sposobach utrzymania porządku, prowadzenia gospodarstwa domowego itp. W takich sytuacjach nie jest potrzebny asystent rodziny o przygotowaniu pedagogicznym, ale osoba orientująca się w ekonomice gospodarstwa domowego czy po prostu dobra gospodyni domowa. Z tego właśnie powodu kwalifikacje asystentów rodziny muszą być bardzo szerokie i będą dobierane pod kątem potrzeb rodziny.

Należy stwierdzić, że głównym celem wprowadzenia zmian w dotychczasowych zasadach działania placówek opiekuńczo-wychowawczych jest zabezpieczenie dobra dziecka tam umieszczonego.

W dniu 14 września 2010 r. projekt ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej został przyjęty przez Radę Ministrów i przekazany pod obrady Sejmu RP.