SPS-023-18397/13 - Wysokość opłat ponoszonych przez banki spółdzielcze na rzecz BFG po wprowadzeniu funduszu stabilizacyjnego oraz funduszu uporządkowanej likwidacji banków.

W aktualnym porządku prawnym banki objęte systemem gwarantowania realizowanym w ramach Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG, fundusz) na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 711 z późn. zm.; dalej: ustawa o BFG) są obowiązane do wnoszenia opłaty rocznej, z tytułu której środki zasilają fundusz własny BFG tworzony w celu zapewnienia środków na finansowanie zadań funduszu w zakresie udzielania pomocy podmiotom objętym systemem gwarantowania, czyli tzw. fundusz pomocowy.

Uwzględniając powyższe, pragnę wskazać, iż uchwalona w dniu 21 czerwca 2013 r. przez Sejm ustawa o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz niektórych innych ustaw tworzy w BFG nowy fundusz własny, zwany funduszem stabilizacyjnym, oraz wprowadza dla banków opłatę ostrożnościową, natomiast projekt ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, uporządkowanej likwidacji banków oraz o zmianie niektórych innych ustaw, będący obecnie w fazie konsultacji międzyresortowych, przewiduje utworzenie w BFG Funduszu Uporządkowanej Likwidacji Banków i wprowadzenie opłaty noszącej miano opłaty rocznej, także na ten fundusz. Jednocześnie należy zauważyć, iż w projektowanej ustawie proponuje się m.in. ujednolicenie nomenklatury dotyczącej opłat na rzecz BFG w taki sposób, aby każda z opłat na poszczególne fundusze nosiła miano opłaty rocznej.

Mając na uwadze powyższe, należy zauważyć, iż w obecnym kształcie zarówno uchwalona nowelizacja, jak i ww. projekt ustawy przewidują, iż algorytm służący do kalkulacji ww. składek na rzecz BFG będzie analogiczny do funkcjonującego obecnie algorytmu, o którym mowa w art. 13 ust. 1 oraz 1a ustawy o BFG, stosowanego dla wyliczania opłaty rocznej na fundusz pomocowy.

Zróżnicowane mogą być natomiast maksymalne wartości możliwych stawek, do wysokości których w ramach kompetencji ustawowych stawkę opłaty należnej od banków corocznie określa Rada BFG.

1. Jak będzie kształtował się łącznie koszt obciążeń dla banków spółdzielczych po wprowadzeniu zaproponowanych zmian z uwzględnieniem kosztu opłaty na fundusz uporządkowanej likwidacji banków?

W odniesieniu do powyższego zagadnienia należy wskazać, iż w 2012 r. łączna kwota wpłat dokonanych przez banki spółdzielcze na rzecz BFG wyniosła 57 913,1 tys. zł, z czego opłata roczna stanowiła 56 041,5 tys. zł (stawka uchwalona przez Radę BFG na 2012 r. wynosiła 0,099%). Wpłaty na rzecz BFG w 2012 r. stanowiły zatem ok. 6% zysku netto sektora banków spółdzielczych.

Mając na uwadze powyższe, pragnę poinformować, iż analizy dotyczące potencjalnej wielkości obciążeń dla banków spółdzielczych z uwzględnieniem kosztu opłaty na fundusz uporządkowanej likwidacji banków, uwzględniając aktualny stan prac nad projektem ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, uporządkowanej likwidacji banków oraz o zmianie niektórych innych ustaw, w chwili obecnej mogą mieć jedynie charakter symulacyjny, w oparciu o pewien model możliwych rozwiązań, zwłaszcza w zakresie wysokości stawek obowiązkowych opłat rocznych, o których mowa w art. 190 ust. 3 ww. projektu ustawy.

Uwzględniając powyższe, dla celów symulacji można zatem przyjąć potencjalny scenariusz, w którym Rada BFG określiłaby każdą ze stawek opłat rocznych na poszczególne fundusze na maksymalnym poziomie wynoszącym 0,2%, zgodnie z obecnym brzmieniem projektowanej regulacji. Dla każdej z opłat algorytm wyliczania pozostaje ten sam, tj. iloczyn stawki opłaty rocznej i podstawy naliczania, którą stanowi kwota odpowiadająca 12,5-krotności sumy wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka oraz wymogów kapitałowych z tytułu przekroczenia limitów i naruszenia innych norm określonych w ustawie - Prawo bankowe, obliczona przez bank według zasad określonych na podstawie przepisów tej ustawy. Uwzględniając dane dotyczące wielkości wymogów kapitałowych dla banków spółdzielczych na dzień 31 grudnia 2012 r., całkowita wielkość obciążeń z tytułu obligatoryjnych wpłat na fundusze BFG wyniosłaby 375 812,3 tys. zł, co stanowiłoby 38,8% zysku netto sektora banków spółdzielczych za 2012 r. Z powyższej kwoty opłata na fundusz uporządkowanej likwidacji wyniosłaby 125 270,8 tys. zł, co stanowiłoby 12,9% zysku netto sektora banków spółdzielczych za 2012 r. Jednocześnie należy zauważyć, iż uchwała w przedmiotowej sprawie jest podejmowana z uwzględnieniem kondycji sektora bankowego i poszczególnych banków oraz ryzyka wpływającego na poziom zagrożenia w sektorze bankowym. Ponadto należy wskazać, iż co najmniej dwie z ww. opłat, tj. opłata na fundusz wypłaty środków gwarantowanych (obecnie fundusz pomocowy) oraz opłata na Fundusz Uporządkowanej Likwidacji Banków, zgodnie z projektem ustawy o BFG, miałyby stanowić koszt uzyskania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.).

Uwzględniając powyższe dla celów porównawczych można dodatkowo wskazać, iż przyjmując analogiczne założenia w zakresie wartości stawek opłat rocznych w odniesieniu do banków komercyjnych, łączna wielkość obciążeń z tytułu obligatoryjnych wpłat na fundusze BFG, przy uwzględnieniu wymogów kapitałowych na dzień 31 grudnia 2012 r. wyniosłaby 4780,1 mln zł, co stanowiłoby 32,1% zysku netto sektora banków komercyjnych za 2012 r. Z powyższej kwoty opłata na fundusz uporządkowanej likwidacji wyniosłaby 1593,4 mln zł, co stanowiłoby 10,7% zysku netto sektora banków komercyjnych za 2012 r.

2. Czy ministerstwo ze względu na wielkość poszczególnych banków zamierza wprowadzić rozróżnienie w wielkości zobowiązań z tytułu wpłat na fundusze BFG?

Odnosząc się do powyższego zagadnienia pragnę, poinformować, iż w uchwalonej nowelizacji ustawy o BFG ani też w odniesieniu do projektowanej ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, uporządkowanej likwidacji banków oraz o zmianie niektórych innych ustaw nie przewiduje się normowania kwestii dotyczących różnicowania wielkości zobowiązań z tytułu wpłat na fundusze BFG w zależności od wielkości poszczególnych banków. Uwzględniając bowiem istniejące otoczenie prawne i organizacyjne, jak również charakter działalności prowadzonej przez banki, należy zauważyć, iż wprowadzanie dywersyfikacji w tym zakresie poprzez zastosowanie kryterium wielkości danej instytucji nie wydaje się zasadne.

Konstrukcja istniejącej opłaty rocznej, jak również konstrukcje pozostałych opłat, o których wspomina pan poseł, są tożsame. We wszystkich przypadkach przewiduje się, iż będzie to iloczyn stawki nieprzekraczającej wartości wskazanej w ustawie o BFG (oraz w razie ewentualnego uchwalenia w projektowanej nowej ustawie o BFG) i podstawy naliczania, którą stanowi kwota odpowiadająca 12,5-krotności sumy wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka oraz wymogów kapitałowych z tytułu przekroczenia limitów i naruszenia innych norm określonych w ustawie - Prawo bankowe, obliczona przez bank według zasad określonych na podstawie przepisów tej ustawy.

Należy zatem zauważyć, iż aktualnie zróżnicowane są jedynie wartości maksymalnych możliwych stawek dla tych opłat, będących czynnikami składowymi algorytmu służącego do kalkulacji wysokości każdej ze składek na rzecz BFG. Stawka dla opłaty rocznej wnoszonej na fundusz pomocowy, zgodnie z treścią art. 13 ustawy o BFG, może zostać ustanowiona na maksymalnym poziomie wynoszącym 0,3%, zaś zarówno stawka dla opłaty ostrożnościowej na fundusz stabilizacyjny, jak i projektowanej opłaty rocznej na Fundusz Uporządkowanej Likwidacji Banków, zgodnie z treścią odpowiednich przepisów zawartych w ww. regulacjach, mają wynosić odpowiednio po 0,2%. W tym kontekście podkreślenia jednocześnie wymaga, iż w projekcie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, uporządkowanej likwidacji banków oraz o zmianie niektórych innych ustaw przewiduje się ujednolicenie maksymalnych możliwych wartości stawek dla wszystkich ww. funduszy i określanie każdej z nich przez Radę Bankowego Funduszu Gwarancyjnego na poziomie nieprzekraczającym 0,2%.

Niezależnie jednak od powyższego, uwzględniając obecny stan prac nad ww. regulacjami oraz zakres dokonywanych zmian w odniesieniu do kwestii naliczania opłat na rzecz BFG, należy zaznaczyć, iż algorytm służący do ich kalkulacji nie ulega zmianie i pozostaje analogiczny dla wszystkich opłat. Oznacza to, iż zasadniczą kategorią determinującą wielkość obciążeń danego banku z tytułu wpłat na rzecz BFG jest wymóg kapitałowy podmiotu wynikający ze stopnia poszczególnych ryzyk, jakimi potencjalnie charakteryzować się będzie działalność podejmowana i prowadzona przez ten podmiot. Zgodnie z przyjętym modelem kalkulacji, wielkość składki na rzecz funduszu proporcjonalnie odzwierciedla zatem poziom ryzyka generowanego przez dany bank - im większe ryzyko, tym wyższy wymóg kapitałowy, a co za tym idzie także wysokość opłaty wnoszonej na rzecz BFG.

Wysokość opłat należnych od poszczególnych banków jest więc zróżnicowana, lecz nie bezpośrednio w oparciu o kryterium wielkości danego podmiotu, a na podstawie stopnia kreowanego przez niego ryzyka wynikającego z poszczególnych linii biznesowych. Niemniej jednak, rozważając ewentualnie klasyfikację wielkości danego podmiotu na podstawie np. posiadanych kapitałów własnych, w kontekście obecnego modelu opłat na rzecz BFG, można by zauważyć, iż model ten w pośredni sposób uwzględnia kryterium wielkości instytucji w odniesieniu do posiadanych kapitałów własnych, ponieważ wyższe ryzyko determinuje konieczność dysponowania przez bank większymi funduszami własnymi, co w dalszej kolejności znajduje swoje odzwierciedlenie w wysokości opłaty wnoszonej na rzecz BFG.

Mając na uwadze powyższe, należy wskazać, iż zgodnie z treścią zarządzenia nr 7/2011 prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 27 kwietnia 2011 r. w sprawie zakresu, trybu i terminów przekazywania przez banki objęte obowiązkowym systemem gwarantowania informacji do Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, wydanego na podstawie art. 38 ust. 7 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 711 z późn. zm.), banki sporządzają informację o podstawie obliczania oraz o wysokości obowiązkowej opłaty rocznej według wzoru określonego w załączniku nr 3 do tego zarządzenia, co oznacza, iż każdy bank obowiązany do wniesienia opłaty rocznej samodzielnie dokonuje kalkulacji należnej składki, stosując ww. algorytm, a zatem uwzględniając pośrednio kwestię poziomu generowanego przez siebie potencjalnego ryzyka. Należy przy tym jednocześnie zaznaczyć, iż zgodnie z treścią art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (Dz. U. Nr 4, poz. 18, z późn. zm.), w imieniu banków spółdzielczych zrzeszonych w bankach zrzeszających obowiązkową opłatę roczną wnoszą banki zrzeszające. W świetle postanowień ustawy z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (Dz. U. Nr 119, poz. 1252, z późn. zm.) bank spółdzielczy jest bowiem zobligowany zrzeszyć się z bankiem zrzeszającym, zaś przedmiotowa ustawa określa m.in. czynności banku zrzeszającego wobec banku spółdzielczego, z którym, zgodnie z treścią art. 16 ww. ustawy, została zwarta umowa zrzeszenia.

W świetle obowiązujących przepisów, a także projektowanej ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, uporządkowanej likwidacji banków oraz o zmianie niektórych innych ustaw, poszczególne banki mają być zatem obciążane z tytułu obligatoryjnych wpłat na rzecz BFG adekwatnie do poziomu generowanego przez siebie ryzyka, co jest związane m.in. z posiadanymi przez bank ekspozycjami. Takie podejście należałoby uznać za uzasadnione zwłaszcza z perspektywy zapewniania bezpieczeństwa i stabilności zarówno sektora bankowego, jak i całego systemu finansowego. Mając na uwadze przedstawione powyżej kwestie, dokonywanie dywersyfikacji w wysokości zobowiązań z tytułu wpłat na fundusze BFG, stosując w bezpośredni sposób kryterium wielkości podmiotu, wydaje się więc niezasadne.