SPS-023-17842/10 - Zatrudnianie osób niepełnosprawnych w instytucjach publicznych.

Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na przesłaną przez Pana Marszałka przy piśmie z dnia 27 sierpnia 2010 r. (znak: SPS-023-17842/10) interpelację pana Krzysztofa Brejzy, posła na Sejm RP w sprawie zatrudniania osób niepełnosprawnych w instytucjach publicznych uprzejmie proszę o przyjęcie poniższych wyjaśnień na następujące pytania zadane przez pana posła.

1. Czy ministerstwo ocenia istniejące rozwiązania prawne w zakresie wspierania zatrudnienia osób niepełnosprawnych w administracji jako zadowalające?

Obowiązki i uprawnienia pracodawców związane z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych, w tym minimalny poziom zatrudnienia osób niepełnosprawnych w poszczególnych rodzajach zakładów pracy, którego osiągnięcie zwalnia pracodawcę od obowiązku dokonywania miesięcznych wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, zostały uregulowane w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (art. 21).

Państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne będące jednostkami budżetowymi, zakładami budżetowymi albo gospodarstwami pomocniczymi, instytucje kultury oraz jednostki organizacyjne zajmujące się statutowo ochroną dóbr kultury uznanych za pomnik historii, które osiągną minimalny ustawowy 6-procentowy wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, nie muszą dokonywać wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Pragnę szczególnie podkreślić, że ustawodawca nie zobowiązał pracodawców do osiągania ustawowego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych, ale do dokonywania wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, jeżeli jest on niższy niż wskazany w ustawie. Dlatego działania ministerstwa - pełnomocnika rządu do spraw osób niepełnosprawnych w zakresie m.in. zwiększenia zatrudnienia osób niepełnosprawnych w administracji publicznej mają charakter inicjatywny (fakultatywny), zmierzający do zmiany świadomości osób odpowiedzialnych za politykę kadrową w administracji publicznej w zakresie podejścia do zatrudniania osób niepełnosprawnych.

Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w ministerstwach i urzędach centralnych, generalnie rzecz biorąc, jest, niestety, nadal niski, jakkolwiek ta ocena nie dotyczy np. Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Ochotniczych Hufców Pracy, Policji, Straży Granicznej, Centralnego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii.

Z posiadanej informacji w tym zakresie wynika m.in., że istniejące różnice we wskaźnikach zatrudnienia osób niepełnosprawnych pomiędzy poszczególnymi resortami, które wiąże w procesie rekrutacji pracowników ta sama ustawa, tj. ustawa z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej (Dz. U. Nr 170, poz. 1217, z późn. zm.), wyraźnie pokazują, że kluczową rolę odgrywa inicjatywa samych podmiotów oraz że zwiększenie zatrudnienia osób niepełnosprawnych w administracji publicznej jest możliwe. Wymaga to jednak oddziaływania na pracodawców poprzez zwiększanie ich świadomości na ten temat oraz dostarczanie im narzędzi wspomagających proces zatrudniania.

2. Czy ministerstwo prowadzi lub planuje działania mające na celu poprawę istniejącej sytuacji we wskazanym zakresie?

Pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych będący jednocześnie sekretarzem stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej co roku zwraca się do wszystkich ministrów i kierowników urzędów centralnych z prośbą m.in. o nadesłanie informacji na temat stanu zatrudnienia w nich osób niepełnosprawnych, w związku z przygotowywaniem rocznej informacji rządu Rzeczypospolitej Polskiej o działaniach podejmowanych na rzecz realizacji postanowień uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych. Jest to stałe coroczne monitorowanie przez pełnomocnika rządu do spraw osób niepełnosprawnych stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych w administracji publicznej w formie otrzymywanej informacji o danych liczbowych stanu zatrudnienia ogółem i stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

Opracowana zbiorcza roczna informacja w tym zakresie na podstawie otrzymanych danych zawarta jest w rządowym dokumencie z realizacji postanowień uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych, który po uzgodnieniu z resortami i urzędami centralnymi oraz po przyjęciu przez Radę Ministrów przekazywany jest Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej.

Pragnę nadmienić, że z inicjatywy pełnomocnika rządu do spraw osób niepełnosprawnych były organizowane szkolenia dla przedstawicieli administracji publicznej promujące zatrudnianie osób niepełnosprawnych, w których uczestniczyli m.in. przedstawiciele wydziałów kadr urzędów centralnych, wydziałów kadr administracji rządowej. Celem tych szkoleń było wskazanie na niewykorzystane możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w administracji publicznej, zwłaszcza że z roku na rok zmienia się struktura wykształcenia osób niepełnosprawnych i coraz więcej osób uzyskuje dyplom ukończenia studiów wyższych.

Ponadto w wyniku współpracy pełnomocnika rządu do spraw osób niepełnosprawnych z szefem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów ukazała się na stronach internetowych Kancelarii Prezesa Rady Ministrów informacja o możliwości zamieszczania stosownego zapisu w ogłoszeniach o wolnych stanowiskach pracy, zachęcającego osoby niepełnosprawne do uczestnictwa w naborze do służby cywilnej. Jednak decyzja o zamieszczeniu takiej informacji pozostaje w gestii dyrektora generalnego danego urzędu.

Wszystkie osoby zgłaszające chęć podjęcia pracy w administracji rządowej podlegają procedurze określonej w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej (Dz. U. z 2008 r. Nr 227, poz. 1505, z późn. zm.). Dyrektor generalny danego urzędu organizuje zgodnie z ustawą nabór kandydatów do korpusu służby cywilnej i ma obowiązek upowszechniać informacje o wolnych stanowiskach pracy przez umieszczenie ogłoszenia o naborze w miejscu powszechnie dostępnym w siedzibie urzędu, w biuletynie informacji publicznej urzędu oraz w Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Nabór ten jest otwarty oraz konkurencyjny. Ogłoszenie o naborze na wolne stanowisko pracy w korpusie służby cywilnej zawiera m.in. określenie stanowiska pracy i wymagania związane ze stanowiskiem pracy oraz zakres zadań wykonywanych na stanowisku pracy. W każdym ogłoszeniu wskazane są wymagane dokumenty, a także termin i miejsce składania dokumentów

W wyniku wspomnianych działań większość już instytucji administracji publicznej zamieszcza stosowny zapis w ogłoszeniach o wolnych stanowiskach pracy zachęcający osoby niepełnosprawne do uczestnictwa w naborze do służby cywilnej.