SPS-023-17841/10 - Stanowisko MPiPS w sprawie braku terminowości wypłacania wynagrodzenia pracownikom.

Odpowiadając na interpelację pani poseł Barbary Bartuś w sprawie braku terminowości wypłacania wynagrodzenia pracownikom, przekazaną przy piśmie z dnia 27 sierpnia br., znak: SPS-023-17841/10, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.

Obecnie obowiązujące przepisy Kodeksu pracy, w mojej ocenie, w sposób szczegółowy, precyzyjny i wyczerpujący określają zasady terminowego wypłacania pracownikom wynagrodzenia za pracę. Terminowe i prawidłowe wypłacanie wynagrodzenia stanowi jeden z podstawowych obowiązków pracodawcy (art. 94 pkt 5 k.p.), zaś niewypłacenie wynagrodzenia za pracę w ustalonym terminie jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika zagrożonym karą grzywny w wysokości od 1000 do 30 000 zł (art. 282 § 1 k.p.). Określenie konkretnego terminu wypłaty wynagrodzenia za pracę powinno nastąpić w regulaminie pracy (art. 104¹ § 1 pkt 5 k.p.), a u pracodawców, którzy nie mają obowiązku ustalenia regulaminu pracy, każdy pracownik powinien być poinformowany na piśmie o terminie wypłaty wynagrodzenia nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę (art. 29 § 3 k.p.).

Przy określaniu terminu wypłaty wynagrodzenia za pracę pracodawca jest obowiązany przestrzegać kodeksowych zasad dotyczących:

- częstotliwości wypłaty wynagrodzenia (wynagrodzenie powinno być wypłacane co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie - art. 85 § 1 k.p.),

- terminu wypłaty wynagrodzenia płatnego raz w miesiącu (takie wynagrodzenie wypłaca się "z dołu", niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego - art. 85 § 2 k.p.),

- terminu wypłaty składników wynagrodzenia przysługujących pracownikowi za okresy dłuższe niż jeden miesiąc (takie składniki wynagrodzenia wypłaca się "z dołu" w terminie określonym w przepisach prawa pracy, czyli np. w regulaminie pracy - art. 85 § 4 k.p.).

W praktyce termin wypłaty wynagrodzenia za pracę jest najczęściej określany przez wskazanie daty dziennej (np. 28 dzień każdego miesiąca, czy 8 dzień następnego miesiąca), dnia tygodnia (np. ostatni wtorek każdego miesiąca), czy dnia miesiąca (np. ostatni dzień danego miesiąca). Jeżeli tak ustalony dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę jest dniem wolnym od pracy, pracodawca jest obowiązany do wypłaty wynagrodzenia w dniu poprzedzającym (art. 85 § 3 k.p.).

W przypadku niewywiązania się przez pracodawcę z ustawowego obowiązku określenia terminu wypłaty wynagrodzenia za pracę, termin ten jest możliwy do ustalenia poprzez odpowiednie zastosowanie przepisu art. 455 Kodeksu cywilnego, taką możliwość stwarza przepis art. 300 k.p., zgodnie z którym w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. W świetle art. 455 Kodeksu cywilnego termin spełnienia świadczenia (np. wypłaty wynagrodzenia) może być także ustalony, uwzględniając właściwości takiego zobowiązania pracodawcy. Z trwałego charakteru głównych zobowiązań podmiotów stosunku pracy, wyznaczonej ustawowo częstotliwości wypłaty wynagrodzenia za pracę, a także funkcji tego świadczenia wynika, że w przypadku braku ustalenia terminu wypłat wynagrodzenia powinno być ono wypłacane w ostatnim dniu miesiąca.

Przechodząc do wątpliwości podniesionych w interpelacji, dotyczących terminu wypłaty odprawy emerytalnej czy ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w przypadku rozwiązania stosunku pracy, jestem zdania, że analiza przepisów Kodeksu pracy, odpowiednie stosowanie art. 455 Kodeksu cywilnego, a także poglądy wyrażone w orzecznictwie sądowym stanowią wystarczającą podstawę do ustalenia terminu wypłaty tych świadczeń uprawnionym pracownikom.

Zgodnie z przepisem art. 92¹ Kodeksu pracy pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Dniem wymagalności tego świadczenia, co w praktyce powinno także oznaczać termin jego spełnienia (wypłaty), jest zatem dzień, w którym dochodzi do ustania zatrudnienia w związku z przejściem na emeryturę, rozumianym jako zmiana statusu pracownika lub pracownika - emeryta na status wyłącznie emeryta (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 2007 r., 111 PK 40/07). Z kolei prawo pracownika do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy jest regulowane przepisem art. 171 § 1 Kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem, w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny. Także zatem i w tym przypadku dzień ustania zatrudnienia powinien być dniem wypłaty ekwiwalentu. Taki pogląd jest zgodny ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 29 marca 2001 r., I PKN 336/00-OSNP 2003/1/14.

Pragnę dodać, że w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego także nie budzi wątpliwości, jaki jest termin wypłaty niektórych innych należności przewidzianych przepisami prawa pracy. Przykładowo sąd odniósł się do terminu wypłaty odprawy pieniężnej przewidzianej przepisami o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nieleżących po ich stronie, a także pośrednio, do terminu wypłaty odszkodowania za skrócony okres wypowiedzenia umowy o pracę (art. 361 k.p.). W obu przypadkach prawo do tych świadczeń staje się wymagalne w dniu rozwiązania stosunku pracy, a więc także i w tym dniu powinno być spełnione, poprzez wypłatę świadczeń uprawnionemu pracownikowi (wyrok SN z dnia 21 października 1999 r., I PKN 320/99 -OSN-wkł. 2000/9/8; wyrok SN z dnia 10 października 1990 r., I PR 297/90 - PiZS 1991/4/62).

Dzień, w którym dochodzi do ustania stosunku pracy, powinien być również, moim zdaniem, dniem wypłaty należnego pracownikowi wynagrodzenia za pracę. Ustanie zatrudnienia oznacza bowiem zerwanie dotychczasowej więzi prawnej między stronami stosunku pracy i zobowiązuje je do wzajemnego "rozliczeniu się" z obowiązków wynikających z zakończonej umowy. Podstawowym obowiązkiem pracodawcy, wynikającym z zatrudniania pracownika, jest wypłacanie mu wynagrodzenia za wykonywaną pracę. Ponieważ wynagrodzenie należy się pracownikowi, nie zaś byłemu pracownikowi, jestem zdania, że w przypadku ustania zatrudnienia wypłaty wynagrodzenia należy dokonać najpóźniej w dniu rozwiązania stosunku pracy. Wypłata wynagrodzenia w terminie późniejszym, już po ustaniu zatrudnienia, jest, moim zdaniem, możliwa jedynie w wyjątkowych przypadkach, gdy ustalenie wysokości wynagrodzenia należnego do dnia ustania zatrudnienia nie jest możliwe z przyczyn obiektywnych. Jak już wyżej wskazałam, w dniu, w którym dochodzi do ustania zatrudnienia, należy pracownikowi wypłacić np. ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy czy odszkodowanie za skrócony okres wypowiedzenia. Zatem pracodawca powinien odpowiednio wcześniej podjąć stosowne działania w celu przygotowania i dokonania takiej dodatkowej wypłaty przypadającej najczęściej w innym terminie niż ustalony w regulaminie pracy stały termin wypłaty wynagrodzenia za pracę. Taka dodatkowa wypłata powinna także obejmować wynagrodzenie należne pracownikowi do dnia ustania zatrudnienia.

Przedstawiając powyższe, jestem zdania, że brak jest wystarczających argumentów przemawiających za koniecznością zmiany, w omawianym zakresie, obecnego stanu prawnego.

Przechodząc do kwestii uszczegółowienia przepisów regulujących zasady wypłaty zaległych pensji ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, chciałabym poinformować, że w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej zakończyły się prace nad projektem założeń do projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. Nr 158, poz. 1121, z późn. zm.). Ww. projekt uwzględnia m.in. zmiany art. 15 poprzez dodanie dodatkowej czynności, jaką oprócz sporządzenia wykazu jest jego złożenie w terminie miesiąca przez pracodawcę lub inną osobę sprawującą zarząd majątkiem pracodawcy, syndyka, likwidatora w celu wypłaty świadczeń ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Ponadto proponowana zmiana ma na celu wskazanie, że określone w art. 15 ww. ustawy terminy dotyczą złożenia wykazów (zbiorczego i uzupełniającego) do właściwego według siedziby biura terenowego FGŚP. Powyższe propozycje są zbieżne z oczekiwaniami przedstawionymi w interpelacji i powinny usprawnić dokonywanie wpłat zaległych pensji z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.