SPS-023-17703/13 - Stanowisko MPiPS w sprawie zatrudniania stażystów przez pracodawców

Zasady kierowania bezrobotnych do odbycia stażu u pracodawcy reguluje art. 53 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.) oraz przepisy rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 20 sierpnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych (Dz. U. Nr 142, poz. 1160). Skierowanie osoby bezrobotnej do odbycia stażu ma charakter fakultatywny i decyzja w tej sprawie należy do właściwego starosty.

A zatem jedynie starosta (urząd pracy) może zdecydować o skierowaniu danej osoby do odbycia stażu u pracodawcy.

W myśl art. 53 ust. 5 ustawy starosta sprawuje nadzór nad odbywaniem stażu przez bezrobotnych. Oznacza to, że do obowiązków starosty należy zapewnienie, aby staż odbywał się zgodnie z przyjętym programem i warunkami określonymi w ustawie i rozporządzeniu. W ramach sprawowanego nadzoru starosta ma również prawo do przeprowadzania kontroli u organizatora stażu.

W myśl § 9 ust. 1 rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych starosta na wniosek bezrobotnego odbywającego staż lub z urzędu może rozwiązać z organizatorem umowę o odbycie stażu w przypadku nierealizowania przez organizatora programu stażu lub niedotrzymywania warunków jego odbywania, po wysłuchaniu organizatora stażu.

Biorąc pod uwagę fakt, iż skierowanie na staż ma charakter fakultatywny, starosta może negatywnie rozpatrzeć wniosek pracodawcy, który wcześniej nie realizował stażu zgodnie z umową i przyjętym programem stażu. Staż jest bowiem instrumentem rynku pracy zaprojektowanym w celu aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych. Staż nie jest zatem formą wspierania organizatorów stażu i nie może być traktowany jako narzędzie stymulujące funkcjonowanie tych podmiotów. Przyjęcie bezrobotnego na staż wiąże się bowiem nie tylko z korzyścią w postaci pracy, którą wykonuje bezrobotny na rzecz organizatora, lecz także z obowiązkiem realizacji programu stażu i sprawowania opieki nad stażystą. Urzędy pracy są także zobowiązane do racjonalnego wydatkowania środków Funduszu Pracy, z którego finansowane są aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu, w tym staże, co też przemawia za unikaniem współpracy z pracodawcami, którzy traktują stażystów w sposób instrumentalny i nie wywiązują się z podjętych zobowiązań.

Jeśli chodzi o bezrobotnych odbywających staż, to są oni zgodnie z § 6 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia zobowiązani do sporządzenia sprawozdania z przebiegu stażu zawierającego informacje o wykonywanych zadaniach oraz uzyskanych kwalifikacjach lub umiejętnościach zawodowych. Starosta ma możliwość porównania sprawozdania bezrobotnego z programem stażu oraz z opinią pracodawcy, do której wydania po zakończeniu stażu jest on zobowiązany. Przepisy rozporządzenia dają też staroście prawo pozbawienia bezrobotnego możliwości odbywania stażu w przypadku:

- nieusprawiedliwionej nieobecności podczas więcej niż jednego dnia stażu;

- naruszenia podstawowych obowiązków określonych w regulaminie pracy, w szczególności stawienia się do odbycia stażu w stanie wskazującym na spożycie alkoholu, narkotyków lub środków psychotropowych lub spożywania w miejscu pracy alkoholu, narkotyków lub środków psychotropowych;

- usprawiedliwionej nieobecności uniemożliwiającej zrealizowanie programu stażu.

Jeśli chodzi o określenie wykształcenia i kwalifikacji zawodowych osoby kierowanej na staż, to ustalenie tych kryteriów pozostaje w gestii podmiotu ubiegającego się o organizację stażu. Zgodnie z § 1 ust. 1 rozporządzenia organizator stażu określa we wniosku o organizację stażu m.in. wymagania dotyczące predyspozycji psychofizycznych i zdrowotnych, poziomu wykształcenia oraz minimalnych kwalifikacji niezbędnych do podjęcia stażu przez bezrobotnego na danym stanowisku pracy, a także opis zadań, jakie będą wykonywane podczas stażu przez bezrobotnego, w tym nazwę zawodu lub specjalności, zgodnie z klasyfikacją zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy, nazwę komórki organizacyjnej i stanowiska pracy oraz zakres zadań zawodowych.

Oznacza to, że to organizator stażu odpowiada za to, aby osoba odbywająca staż posiadała wykształcenie lub kwalifikacje niezbędne do wykonywania pracy na danym stanowisku pracy. Taka zasada została też wyrażona w art. 19 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.), zgodnie z którym jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby czynności w ramach działalności gospodarczej były wykonywane bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych.

W związku z powyższym nie planuje się wprowadzenia zmian w przepisach ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, które miałyby na celu wdrożenie przepisów określających dodatkowo szczegółowe wymagania w zakresie wykształcenia i kwalifikacji zawodowych warunkujących możliwość podjęcia stażu na określonym stanowisku.