SPS-023-17303/13 - Obrót instrumentami finansowymi a podatek VAT.

Poddając pod rozwagę ministra finansów opodatkowanie transakcji finansowych, poseł Roman Kaczor argumentuje zasadność takiego działania wzglądami budżetowymi, podnosząc, iż z uwagi na zwolnienie z VAT opodatkowanie sektora jest zaniżone, a wpływy do budżetu państwa znikome. Z interpelacji wynika ponadto, że w ocenie pana posła dobrym rozwiązaniem byłoby wdrożenie rozwiązań przewidzianych w projekcie dyrektywy Rady z dnia 28 września 2011 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od transakcji finansowych oraz zmieniającej dyrektywę 2008/7/WE, KOM (2011) 594.

Należy zatem przede wszystkim wyjaśnić, że na forum unijnym były prowadzone prace w zakresie traktowania usług finansowych i ubezpieczeniowych w systemie VAT jedynie w związku z potrzebą doprecyzowania przepisów regulujących zwolnienie z VAT w przedmiotowym obszarze (przede wszystkim doprecyzowania definicji i usług finansowych i ubezpieczeniowych) w celu zwiększenia pewności prawnej i zmniejszenia kosztów administracyjnych ponoszonych przez podmioty gospodarcze oraz administrację podatkową. Nie zostały one jednak zakończone mimo przygotowania przez Komisję Europejską w 2007 r. projektu dyrektywy zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej oraz projektu rozporządzenia wykonawczego do tej dyrektywy w powyższym zakresie. Zawieszenie prac wiązało się z tym, że materia ta jest bardzo złożona, a przyjęcie nowych rozwiązań w zakresie podatku VAT wymaga jednomyślności państw członkowskich UE

Jednocześnie należy wskazać, że podatek VAT jest podatkiem zharmonizowanym w obrębie UE i nie podjęto na forum unijnym takich działań, które miałyby doprowadzić do obłożenia podatkiem VAT usług finansowych, w przeważającej większości zwolnionych z tego podatku.

Należy ponadto zauważyć, że podatek VAT jest podatkiem konsumpcyjnym, co oznacza, że w przypadku objęcia usług finansowych opodatkowaniem VAT, co do zasady, obciążeni tym podatkiem zostaną konsumenci ostateczni tych usług i to właśnie od nich pochodziłyby ewentualne dodatkowe dochody budżetowe (a nie od instytucji finansowych, dla których konieczność rozliczenia podatku wiązałaby się raczej z dodatkowym obciążeniem administracyjnym).

Jednocześnie pragnę zauważyć, że na forum UE toczą się obecnie prace nad projektem dyrektywy Rady w sprawie wdrożenia wzmocnionej współpracy w dziedzinie podatku od transakcji finansowych - COM (2013) 71. Inicjatywa Komisji Europejskiej z września 2011 r., do której odnosi się w interpelacji pan poseł, pierwotnie zmierzająca do zharmonizowania podatków od transakcji finansowych na całym obszarze UE, ostatecznie nie uzyskała aprobaty wszystkich państw członkowskich i 11 państw zainteresowanych wprowadzeniem podatku podjęło wzmocnioną współpracę.

Na obecnym etapie Polska nie zdecydowała się przystąpić do wzmocnionej współpracy w tej dziedzinie. Należy podkreślić, że w stanowisku rządu RP (przyjętym przez sejmową Komisję do Spraw Unii Europejskiej w dniu 4 kwietnia br.) do dokumentu UE - dyrektywa Rady w sprawie wdrożenia wzmocnionej współpracy w dziedzinie podatku od transakcji finansowych, COM (2013) 071 - wskazano szereg wątpliwości RP wobec przedmiotowej regulacji. Biorąc pod uwagę, iż rozpatrywany obecnie projekt, co do zasady, opiera się na pierwotnym projekcie dyrektywy w sprawie wspólnego systemu podatku od transakcji finansowych, aktualne są wszystkie wątpliwości związane z osłabieniem konkurencyjności sektora finansowego i wzrostu gospodarczego oraz relokacji usług finansowych zaprezentowane w stanowisku RP do projektu dyrektywy Rady w sprawie wspólnego systemu podatku od transakcji finansowych. W tym kontekście należy zauważyć, iż przesunięcie lokalizacji transakcji instrumentami finansowymi jest relatywnie łatwe. Wprowadzenie takiego podatku może bowiem skutkować wzrostem kosztów transakcji oraz tworzyć ryzyko przeniesienia części transakcji poza granice Polski.

Odnosząc się zatem do pytań zawartych w interpelacji, pragnę poinformować, iż Ministerstwo Finansów nie planuje obecnie wprowadzenia podatku od transakcji finansowych. Biorąc pod uwagę aktualny stan prac nad projektem dyrektywy w sprawie wzmocnionej współpracy w dziedzinie podatku od transakcji finansowych, z decyzją o ewentualnym przyłączeniu się do tej inicjatywy należy się wstrzymać do czasu zakończenia dyskusji nad ostatecznym kształtem dyrektywy. Należy zauważyć, że będący aktualnie przedmiotem prac na poziomie technicznym w grupie roboczej Rady projekt wdrożenia podatku w formule wzmocnionej współpracy spotyka się z licznymi uwagami krytycznymi zarówno ze strony państw zainteresowanych wprowadzeniem podatku, jak i państw nieuczestniczących. Najwięcej kontrowersji budzi kwestia rozwiązań dotyczących poboru podatku i zabezpieczenia przed relokacją transakcji finansowych. Większość państw członkowskich, w tym Polska, opowiada się za wyłączeniem spod opodatkowania funduszy emerytalnych, podnosząc, iż opodatkowanie transakcji dokonywanych przez te fundusze może w istotny sposób wpłynąć na wzrost kosztów oszczędzania na przyszłe emerytury. Ponadto wszystkie państwa członkowskie, zarówno uczestniczące we wzmocnionej współpracy, jak i nieuczestniczące, oczekują od Komisji Europejskiej przedstawienia pogłębionej oceny skutków finansowych wdrożenia podatku od transakcji finansowych w drodze wzmocnionej współpracy, zarówno dla rynku wewnętrznego, jak i dla poszczególnych państw członkowskich. W celu wyjścia naprzeciw oczekiwaniom państw członkowskim Komisja zamierza podjąć działania mające na celu zebranie szczegółowych danych dotyczących funkcjonowania rynków finansowych w poszczególnych państwach członkowskich.

Należy oczekiwać, że dodatkowe analizy przedstawione przez Komisję pozwolą na dokonanie oceny skutków budżetowych wprowadzenia przedmiotowego podatku w Polsce. Naturalnym oczekiwaniem wprowadzenia nowego podatku byłoby uzyskanie dodatkowych dochodów budżetowych.

Biorąc jednak pod uwagę trudne do przewidzenia skutki relokacji transakcji finansowych, obecnie nic jest możliwe dokonanie miarodajnych szacunków dotyczących skutków budżetowych opodatkowania transakcji finansowych w Polsce. Niemniej należy się spodziewać, że zmniejszenie liczby transakcji finansowych wpływałoby w istotny sposób na obniżenie przychodów banków i instytucji finansowych, a co za tym idzie - powodowałoby również straty w podatkach dochodowych (CIT i PIT).

Z powyższych wzglądów trudne do przewidzenia są także skutki gospodarcze wprowadzenia przedmiotowego podatku. Należy bowiem podkreślić, że wprowadzenie przedmiotowego podatku mogłoby także doprowadzić do zmniejszenia obrotów instytucji finansowych i w ten sposób przełożyć się na spadek zatrudnienia w sektorze finansowym.

W mojej ocenie, z punktu widzenia zapewnienia stabilności finansowej sektora finansowego bardziej zasadne niż opodatkowanie transakcji finansowych, z którego wpływy miałyby zasilać budżet państwa, jest obciążenie sektora finansowego opłatami, które - gromadzone w osobnym funduszu - będą mogły być wykorzystane w sytuacji kryzysowej w restrukturyzacji problemowych podmiotów. W Sejmie procedowany jest aktualnie przygotowany w Ministerstwie Finansów projekt ustawy o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz niektórych innych ustaw, przewidujący utworzenie w Bankowym Funduszu Gwarancyjnym nowego funduszu własnego (funduszu stabilizacyjnego), zasilanego wpływami z tytułu nowej opłaty (opłaty ostrożnościowej), jako dodatkowego źródła finansowania ewentualnych działań mających na celu utrzymanie stabilności polskiego sektora bankowego. Fundusz stabilizacyjny służyłby przede wszystkim do udzielania przez BFG - na wniosek ministra finansów - gwarancji zwiększania funduszy własnych banku, zwanej gwarancją rekapitalizacyjną. Występując z ww. wnioskiem, minister finansów uwzględniałby konieczność zapewnienia stabilności krajowego systemu finansowego oraz zasadność wykorzystania budżetowych i pozabudżetowych źródeł finansowania w procesie udzielania gwarancji. Przy określaniu wysokości opłaty rocznej Rada Bankowego Funduszu Gwarancyjnego brałaby pod uwagę kondycję sektora finansowego oraz możliwości podmiotów objętych systemem gwarantowania wynikające z sytuacji w ich otoczeniu makroekonomicznym, aby w okresach dekoniunktury instytucje te nie ponosiły nadmiernych obciążeń z tytułu opłat na rzecz BFG. W

przyszłości środki funduszu mógłby być wykorzystywane również do restrukturyzacji banków i ich uporządkowanej likwidacji (tzw. resolution).