SPS-023-16730/10 - Stanowisko MPiPS w sprawie kontynuowania nauki w gimnazjum i odbywania praktycznej nauki zawodu (przyuczenia do zawodu) przez uczniów, którzy ukończyli 18. rok życia.

W odpowiedzi na interpelację pani poseł Bożeny Sławiak, przesłaną przy piśmie z dnia 7 lipca 2010 r., znak SPS-023-16730/10, w sprawie kontynuowania nauki w gimnazjum i odbywania praktycznej nauki zawodu (przyuczenia do zawodu) przez uczniów, którzy ukończyli 18. rok życia, przesyłam następującą informację.

Jak można wywnioskować z treści interpelacji pani poseł, przedstawione w nim zagadnienie sprowadza się do tego, aby osoba pełnoletnia, która w trakcie nauki w gimnazjum ukończyła przyuczenie do wykonywania określonej pracy na warunkach określonych dla młodocianych (§ 18a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania - Dz. U. Nr 60, poz. 278, z późn. zm.), mogła przejść na bardziej zaawansowany poziom przygotowania zawodowego (w formie nauki zawodu), ale na zasadach pracownika młodocianego.

Przepisy dotyczące zatrudniania pracowników młodocianych, czyli osób, które ukończyły 16 lat i nie przekroczyły 18 lat, uwzględniając właściwości psychofizyczne takiego pracownika wynikające z jego wieku, a także cel zatrudnienia (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy), przewidziały wzmożoną ochronę młodocianych w procesie pracy, której wyrazem jest ukształtowanie w sposób odmienny i szczególny stosunku pracy tej kategorii pracowników. Regulacje te dotyczą wzajemnych praw i obowiązków pracownika i pracodawcy w zakresie m.in. nawiązania i rozwiązania umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, obowiązków pracodawcy umożliwienia młodocianemu dokształcania, wynagradzania, a w szczególności ochrony zdrowia młodocianych poprzez rozwiązania dotyczące czasu pracy, a także urlopów wypoczynkowych.

Te wyjątkowe i szczególne cechy stosunku pracy łączącego młodocianego z pracodawcą tracą swą rację bytu w odniesieniu do osób pełnoletnich. Umowy o pracę zawierane przez osoby powyżej 18. roku życia podlegają ogólnym regulacjom Kodeksu pracy. Na ich podstawie istnieje możliwość podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników, także tych którzy podejmują lub kontynuują naukę w szkole dla dorosłych. Stosownie bowiem do art. 17 k.p. pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Realizacja tego obowiązku następuje zgodnie z przepisami art. 103¹-103⁵ k.p., które precyzują, że przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą, oraz przyznają pracownikowi urlop szkoleniowy i zwolnienie z całości lub części dnia pracy. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych następuje na podstawie pisemnej umowy pracownika z pracodawcą określającej wzajemne prawa i obowiązki stron.

Z informacji uzyskanych od zastępcy komendanta głównego Ochotniczych Hufców Pracy wynika, że nie istnieje żadne porozumienie pomiędzy OHP a inną instytucją czy organizacją określające "katalog osób uprawnionych do odbywania przygotowania zawodowego w OHP". Warunki, jakie przy przyjęciu do jednostek OHP muszą spełniać uczestnicy OHP, określa ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz przepisy wykonawcze do niej. W zakresie kształcenia uczestników Ochotnicze Hufce Pracy stosują ogólnie obowiązujące przepisy w tym zakresie oraz korzystają z powszechnie dostępnej sieci szkół publicznych lub niepublicznych posiadających stosowne uprawnienia.

Biorąc pod uwagę powyższe, wyrażam pogląd, że nie istnieją, w mojej ocenie, uzasadnione przesłanki dla stosowania regulacji dotyczących zatrudniania pracowników młodocianych do osób pełnoletnich.

Ponadto pragnę poinformować Pana Marszałka, że w celu umożliwienia osobom dorosłym zdobycia kwalifikacji zawodowych na zasadach zbliżonych do młodocianych, na mocy nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, obowiązującej od 1 lutego 2009 r., wprowadzono nowy instrument rynku pracy - "przygotowanie zawodowe dorosłych". Podobnie jak w przygotowaniu zawodowym młodocianych przewidziano dwa warianty tej formy aktywizacji:

Skierowanie na przygotowanie zawodowe dorosłych z powiatowego urzędu pracy mogą uzyskać:

Przygotowanie zawodowe dorosłych realizowane jest na podstawie umowy zawieranej między starostą a pracodawcą i ewentualnie instytucją szkoleniową w oparciu o program opracowany przez pracodawcę lub z udziałem instytucji szkoleniowej. Kończy się ono egzaminem potwierdzającym uzyskane kwalifikacje, a absolwent uzyskuje dokument (świadectwo/zaświadczenie) potwierdzający zdobyte kwalifikacje lub umiejętności.