SPS-023-16526/10 - Stanowisko MPiPS w sprawie katalogu osób uprawnionych do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
Pismo z dnia 22 lipca 2010 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej SPS-023-16526/10 Stanowisko MPiPS w sprawie katalogu osób uprawnionych do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
Odpowiadając na wystąpienie Pana Marszałka z dnia 23 czerwca 2010 r. dotyczące interpelacji poseł Hanny Zdanowskiej w sprawie katalogu osób uprawnionych do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, uprzejmie informuję, co następuje.
Na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.) świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje:
matce albo ojcu lub
innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, z późn. zm.) ciąży obowiązek alimentacyjny,
opiekunowi faktycznemu dziecka
- jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Świadczenie pielęgnacyjne adresowane jest przede wszystkim do rodziców sprawujących opiekę nad niepełnosprawnymi dziećmi (również pełnoletnimi). Świadczy o tym sposób określenia przez ustawodawcę zakresu podmiotowego prawa do świadczenia pielęgnacyjnego od samego początku obowiązywania ustawy o świadczeniach rodzinnych, tj. od 1 maja 2004 r. Jednakże z dniem 2 stycznia 2009 r., na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lipca 2008 r. sygn. akt P 27/07 (Dz. U. Nr 138, poz. 872) orzekającego o niezgodności z Konstytucją RP art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim uniemożliwiał nabycie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego innym niż rodzice osobom obciążonym obowiązkiem alimentacyjnym wobec osoby wymagającej opieki, katalog osób, którym przysługuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, uległ rozszerzeniu na wszystkie osoby zobowiązane do alimentacji wobec osoby wymagającej opieki.
W szczególności, zgodnie z art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. A zatem, w świetle aktualnie obowiązujących regulacji, o świadczenie pielęgnacyjne może ubiegać się nie tylko rodzic opiekujący się niepełnosprawnym dzieckiem, ale również np. syn lub córka opiekujący się swoim rodzicem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Świadczenie pielęgnacyjne może zostać przyznane niezależnie od tego, czy osoba wymagającą opieki jest małoletnia czy pełnoletnia i czy osoba niepełnosprawna oraz jej opiekun prowadzą wspólnie gospodarstwo domowe, o ile zostaną spełnione wszystkie ustawowe warunki, m.in. wnioskodawca zrezygnował z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą, w stosunku do której spoczywa na nim obowiązek alimentacyjny, osoba wymagająca opieki posiada odpowiednie orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, nie została spełniona żadna z przesłanek negatywnych określonych w ustawie o świadczeniach rodzinnych. Na podstawie art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a) ustawy o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje m.in. w sytuacji, gdy osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim.
Zakres pomocy państwa dla rodzin osób niepełnosprawnych jest uzależniony od ograniczonych możliwości finansowych państwa. Od 1 stycznia 2010 r. zostało zniesione kryterium dochodowe przy ustalaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, co powoduje wzrost liczby osób korzystających z tego świadczenia i w związku z tym zwiększenie wydatków z budżetu państwa przeznaczonych na realizację świadczeń opiekuńczych.
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej monitoruje realizację świadczeń opiekuńczych m.in. poprzez korespondencję nadsyłaną przez realizatorów świadczeń i przez obywateli, a także poprzez kwartalne sprawozdania rzeczowo-finansowe przesyłane przez gminy za pośrednictwem wydziałów polityki społecznej przy urzędach wojewodów. Prowadzone są analizy dotyczące weryfikacji rozwiązań z zakresu świadczeń rodzinnych. Jednakże ewentualne projekty w tym zakresie są silnie uzależnione od kondycji finansów publicznych.
Należy podkreślić, że uwzględnienie szczególnych przypadków dotyczących usług pielęgnacyjnych, zwłaszcza wobec dorosłych osób niepełnosprawnych, jest realizowane w trybie rozwiązań systemu pomocy społecznej, a nie świadczeń rodzinnych. Jest to również temat związany z opracowaniem założeń dla tworzenia systemu ubezpieczenia pielęgnacyjnego, nad czym prace prowadzone są w Senacie, pod kierunkiem senatora Mieczysława Augustyna.