SPS-023-15614/13 - Stanowisko MPiPS

Stały komitet Rady Ministrów w dniu 18 kwietnia br. przyjął i rekomendował Radzie Ministrów projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, przewidujący prawo do płatnego urlopu w związku z urodzeniem się dziecka, co do zasady, w wymiarze do 1 roku. Po rozpatrzeniu tego projektu i przyjęciu go przez Radę Ministrów projekt zostanie skierowany do Sejmu RP.

Odnośnie do kwestii przedstawionej w pierwszym pytaniu należy wyjaśnić, że w projektowanej ustawie przewiduje się dwa sposoby korzystania z płatnego urlopu związanego z urodzeniem się dziecka. Pracownica, nie później niż 14 dni po porodzie, mogłaby złożyć wniosek o udzielenie jej bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po takim urlopie - urlopu rodzicielskiego, także w pełnym wymiarze. W przypadku wyboru przez pracownicę tego sposobu korzystania z urlopu przysługiwałby jej przez cały okres zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku. Natomiast drugi sposób korzystania z płatnego urlopu związanego z urodzeniem się dziecka przewiduje składanie przez uprawnionych pracowników wniosków o udzielenie kolejnego rodzaju urlopu w końcowym okresie korzystania z poprzedniego urlopu. I tak wniosek o dodatkowy urlop macierzyński byłby składany w czasie korzystania z podstawowego urlopu macierzyńskiego, zaś wniosek o urlop rodzicielski byłby składany w czasie korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Wybór drugiego sposobu korzystania z płatnego urlopu z wiązanego z urodzeniem się dziecka wpływałby na wysokość zasiłku macierzyńskiego. Zasiłek ten wynosiłby 100% podstawy wymiaru zasiłku w okresie korzystania z podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego i 60% podstawy wymiaru zasiłku w okresie korzystania z urlopu rodzicielskiego.

W kwestii poruszonej w pytaniu drugim i trzecim należy wyjaśnić, że projektowana ustawa przewiduje, że pracownica matka dziecka będzie mogła skorzystać z pełnego wymiaru nowego urlopu rodzicielskiego (26 tygodni) bezpośrednio po wykorzystaniu podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze (w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie łączny wymiar takich urlopów wyniesie 26 tygodni).W celu skorzystania z nowego urlopu rodzicielskiego konieczne będzie złożenie pisemnego wniosku w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z takiego urlopu. Nowy urlop rodzicielski będzie mógł być wykorzystywany jednorazowo w pełnym wymiarze albo nie więcej niż w trzech częściach, z których każda nie będzie mogła być krótsza niż 8 tygodni, przypadających jedna po drugiej. W przypadku dzielenia nowego urlopu rodzicielskiego na części będzie on udzielany w wymiarze wielokrotności tygodnia (np. w wymiarze 10 lub 12 tygodni).

Odnosząc się do wymiaru urlopu ojcowskiego (pytanie czwarte), należy wyjaśnić, że od 1 stycznia 2012 r. wymiar tego urlopu wynosi 2 tygodnie.

Pracownik ojciec wychowujący dziecko może korzystać z tego urlopu nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia albo do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia. Urlop ojcowski jest udzielany na pisemny wniosek pracownika ojca wychowującego dziecko składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Taki wniosek wiąże pracodawcę.

W sprawie dzielenia urlopu pomiędzy rodziców (pytanie piąte) uprzejmie informuję, że projektowana ustawa nie zmienia zasad dzielenia się podstawowym urlopem macierzyńskim między rodzicami dziecka. Zatem pracownica, po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego po porodzie, nadal będzie mogła zrezygnować z pozostałej części tego urlopu pod warunkiem wykorzystania tej części urlopu przez pracownika ojca wychowującego dziecko. Projektowana ustawa nie zmienia także zasad wykorzystywania urlopu ojcowskiego. Pracownik ojciec dziecka nadal zatem będzie mógł skorzystać z 2 tygodni urlopu ojcowskiego; przepisy Kodeksu pracy nie przewidują możliwości wykorzystania jedynie części takiego urlopu (np. jednego tygodnia) lub też dzielenia urlopu ojcowskiego na części (np. dwie części w wymiarze po jednym tygodniu). Projektowana ustawa określa natomiast zasady dzielenia się dodatkowym urlopem macierzyńskim (dodatkowym urlopem na warunkach urlopu macierzyńskiego) i nowym urlopem rodzicielskim między pracownikami rodzicami dziecka. Ponieważ dodatkowy urlop macierzyński będzie można wykorzystać w dwóch częściach, to od decyzji rodziców dziecka zależeć będzie, czy każde z nich wykorzysta po jednej części takiego urlopu czy też cały wymiar urlopu wykorzysta jedno z rodziców dziecka (jednorazowo lub w dwóch częściach). Podobnie od decyzji rodziców dziecka zależeć będzie, czy jedno z nich wykorzysta cały wymiar nowego urlopu rodzicielskiego (jednorazowo lub maksymalnie w trzech częściach) czy też rodzice dziecka podzielą się tym urlopem i będą go wykorzystywać w dwóch lub w trzech częściach.

W kwestii wymiaru urlopu macierzyńskiego w przypadku ciąży mnogiej (pytanie szóste) pragnę wyjaśnić, że wymiar podstawowego urlopu macierzyńskiego wynosi: 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, 33 tygodnie w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie i 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie. Z kolei w przypadku mnogich porodów wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego, zgodnie z projektowaną ustawą, od dnia 1 września 2013 r. wynosiłby 8 tygodni, niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Natomiast wymiar nowego urlopu rodzicielskiego wynosiłby do 26 tygodni, niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie.

Projektowana ustawa określa zasady, na jakich pracownik korzystający z dodatkowego urlopu macierzyńskiego (dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego) i z urlopu rodzicielskiego będzie mógł w czasie tych urlopów wykonywać pracę (pytanie siódme). Proponuje się, aby można było łączyć korzystanie z takich urlopów z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Podjęcie pracy następowałoby na pisemny wniosek pracownika, składany w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. We wniosku pracownik określałby wymiar czasu pracy, w jakim z amierza wykonywać pracę, a także okres, przez który zamierza łączyć korzystanie z urlopu z wykonywaniem pracy. Pracodawca byłby obowiązany do uwzględnienia wniosku pracownika, chyba że nie byłoby to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.

O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca byłby obowiązany poinformować pracownika na piśmie.

Odnosząc się do pytania ósmego, uprzejmie informuję, że projektowana ustawa przewiduje, że bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze (6 lub 8 tygodni - w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie), jak również dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze (6 lub 8 tygodni - w zależności od liczby dzieci jednocześnie przyjętych na wychowanie) pracownik będzie miał prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 26 tygodni - niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie (niezależnie od liczby dzieci jednocześnie przyjętych na wychowanie). Zatem nowy urlop rodzicielski będzie jednym z urlopów przysługujących pracownikom pełniącym funkcje rodzicielskie. Odnosząc się do pytania dziesiątego, informuję, że zgodnie z danymi przekazanymi przez prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych liczba osób, które rozpoczęły pobieranie zasiłku macierzyńskiego w styczniu lub w lutym 2013 r., wyniosła odpowiednio 37 tys. i 31,9 tys. osób.

W związku z dziewiątym i jedenastym pytaniem pragnę także wyjaśnić, że w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej odbyły się dwa spotkania z przedstawicielkami ruchu "Matek I kwartału 2013". Podczas pierwszego spotkania, które miało miejsce w dniu 12 marca br., przedstawicielki tego ruchu wskazały argumenty przemawiające - w ich ocenie - za zasadnością objęcia projektowanymi przepisami wydłużającymi okres płatnego urlopu w związku z urodzeniem się dziecka do jednego roku - rodziców wszystkich dzieci urodzonych w 2013 r. W dniu 11 kwietnia br. z przedstawicielami tego ruchu spotkał się minister pracy i polityki społecznej Władysław Kosiniak-Kamysz.

Podczas spotkania rodzice przekonywali o potrzebie objęcia wszystkich dzieci urodzonych w 2013 r. nowymi przepisami dotyczącymi urlopu rodzicielskiego.

Minister pracy i polityki społecznej wyjaśnił natomiast, że nowe przepisy mają wejść w życie jeszcze w tym roku i obejmą znaczącą część dzieci urodzonych w 2013 r. Projektowana ustawa obejmuje bowiem nowym urlopem rodzicielskim także rodziców dzieci urodzonych przed 1 września br., jeżeli w tym dniu będą korzystać z urlopu macierzyńskiego (podstawowego lub dodatkowego).