SPS-023-1516/08 - Przyznanie renty rodzinnej dla dzieci po zmarłych tragicznie górnikach.

W związku z przekazaną przez Pana Marszałka przy piśmie z dnia 5 marca 2008 r., znak: SPS-023-1516/08, interpelacją posła Kazimierza Moskala w sprawie renty rodzinnej dla dzieci po zmarłych tragicznie górnikach uprzejmie przedstawiam, co następuje.

Postulat złagodzenia warunków uzyskania renty rodzinnej przez wdowy po górnikach, którzy zginęli w wypadku przy pracy w górnictwie, zgłaszała kilkakrotnie Fundacja Rodzin Górniczych, reprezentowana przez panie: Elżbietę Nowak z Jastrzębia Zdroju, Beatę Klon z Katowic i Marzenę Jóźwik z Bytomia. Z inicjatywy fundacji opracowany został też, dostarczony wszystkim posłom na Sejm, apel: "Szanowni Państwo, wysłuchajcie wołania naszych serc", z którego treści wynika, że chodzi o uprawnienia do renty rodzinnej dla 39 wdów po górnikach, którzy zginęli w wypadku w górnictwie.

Z inicjatywy fundacji w dniu 9 maja 2007 r. grupa 28 posłów z Klubu Parlamentarnego Samoobrona RP złożyła na ręce marszałka Sejmu Ludwika Dorna projekt ustawy nowelizującej ustawę o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, gwarantujący wdowom po górnikach, którzy zginęli wskutek wypadku przy pracy, prawo do renty rodzinnej bez względu na wiek. Marszałek Sejmu tej inicjatywie nie nadał jednak dalszego biegu. W dniu 23 stycznia 2008 r. ten sam projekt na ręce Marszałka Bronisława Komorowskiego złożyła grupa posłów Klubu Parlamentarnego "Prawo i Sprawiedliwość"

Fundacja Rodzin Górniczych podnosi, co następuje.

Jednym z efektów wprowadzenia w 1999 r. reformy emerytalno-rentowej była częściowa unifikacja obowiązujących przepisów. I tak, między innymi, ustawa z dnia 17 grudnia 1999 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zastąpiła trzy poprzednio obowiązujące akty prawne:

Przepisy w trzech podstawowych systemach zaopatrzeniowych, obowiązujących przed wejściem w życie reformy, co do szczegółowych rozwiązań nie zawsze były identyczne. Miedzy innymi przepisy ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin w kwestii ustalania uprawnień do renty rodzinnej po zmarłym górniku różniły się od rozwiązań ogólnych. W szczególności do 31 grudnia 1998 r. górnicza renta rodzinna przysługiwała wdowie po górniku bez względu na wiek. W zreformowanym systemie emerytalnym, od 1 stycznia 1999 r., renta rodzinna przysługuje wdowie na zasadach określonych w art. 70 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis ten stanowi, że wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

Prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w pkt 2. Fundacja Rodzin Górniczych podnosi, że obowiązujące przepisy pozbawiają prawa do renty rodzinnej wdowy po górnikach, które urodziły dzieci stosunkowo wcześnie. Fundacja zwraca również uwagę na, wprowadzony 16 grudnia 2004 r., zapis w ustawie o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, zgodnie z którym w razie śmierci żołnierza w czasie wykonywania zadań służbowych poza granicami państwa renta rodzinna przysługuje małżonkowi bez względu na wiek i stan zdrowia. Z tych też względów fundacja domaga się - w odniesieniu do wdów po górnikach, którzy zginęli w wypadku przy pracy - przywrócenia stanu prawnego sprzed 1 stycznia 1999 r., tzn. domaga się, aby tym wdowom przyznać prawo do renty rodzinnej bez względu na wiek. Z danych Fundacji Rodzin Górniczych wynika, że spośród 1000 wdów po górnikach, którzy zginęli wskutek wypadku przy pracy, prawa do renty rodzinnej nie spełnia 39 osób.

Problem poruszony w interpelacji Pana Posła, a także zgłaszany przez Fundację Rodzin Górniczych jest problemem trudnym i bolesnym. Rozumiem kwestię utraty jedynego żywiciela, ale problem ten dotyczy nie tylko rodzin górniczych, ale także rodzin innych pracowników, też w branżach, gdzie ryzyko wypadku jest duże. Wyróżnianie rodzin górniczych dyskryminowałoby rodziny pracowników z innych grup zawodowych.

Opracowany w ubiegłym roku przez grupę posłów z Klubu Parlamentarnego Samoobrona RP, a obecnie ponownie przedstawiony przez grupę posłów z Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość, projekt ustawy nowelizującej ustawę o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych należy uznać za niewłaściwy. Projekt ten ogranicza się bowiem wyłącznie do sytuacji, gdy pracownik zmarł wskutek wypadku przy pracy w górnictwie. Poza proponowanymi rozwiązaniami pozostawałyby więc nie tylko wszystkie śmiertelne wypadki przy pracy w innych branżach niż górnictwo, ale również przypadki, kiedy pracownik - w tym również górnik - zmarł w wyniku choroby zawodowej. Projektowane rozwiązanie nie ma również dotyczyć wdów po rencistach, którzy zmarli wskutek wypadku przy pracy. Jednak generalne złagodzenie warunków uzyskania prawa do renty rodzinnej, ze względu na skutki finansowe, w obecnym stanie Funduszu Ubezpieczeń Społecznych trudno jest uznać za właściwe.

Nie widzę żadnych merytorycznych przesłanek, aby waloryzacja emerytur i rent dla jakiejkolwiek grupy świadczeniobiorców miała przebiegać w szczególny, uprzywilejowany sposób. Obecnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadza na tych samych zasadach dla wszystkich świadczeniobiorców podwyżki emerytur i rent przyznanych przed 1 marca br. w ramach tegorocznej waloryzacji. Poczynając od tegorocznej waloryzacji, emerytury i renty będą waloryzowane zawsze corocznie, każdorazowo w marcu. Mechanizm waloryzacji polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. Wskaźnik waloryzacji wynosi nie mniej niż średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym, zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. W ten sposób wskaźnik waloryzacji jest obecnie skorelowany nie tylko ze wzrostem kosztów utrzymania, ale także częściowo ze wzrostem płac.

Do obliczenia wskaźnika waloryzacji służy średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku kalendarzowym albo średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów w poprzednim roku kalendarzowym, jeżeli jest on wyższy. Uwzględnienie inflacji oraz 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia jest obligatoryjne. Ewentualne dalsze zwiększenie wskaźnika waloryzacji będzie każdorazowo przedmiotem negocjacji na forum Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych.

Wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów w 2007 r. w stosunku do 2005 r. wyniósł 104,4%. Ten wskaźnik posłużył do ustalenia wskaźnika waloryzacji świadczeń od 1 marca 2008 r., ponieważ jest wyższy od wskaźnika wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, który w tym samym okresie wyniósł 103,5%. Wzrost realnego wynagrodzenia w 2007 r. w stosunku do 2005 r. wyniósł 10,5%. W konsekwencji pełny wskaźnik waloryzacji wynosi w bieżącym roku 106,5%. Osoby, którym przyznano emeryturę lub rentę w okresie od 1 marca 2007 r. do 29 lutego 2008 r., mają podwyższone świadczenie jedynie z tytułu inflacji i wzrostu płac w 2007 r. W ich przypadku wskaźnik waloryzacji wynosi 104,2%.