SPS-023-13958/13 - Zasady korzystania z ulgi rehabilitacyjnej.

Na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, odliczeniu od dochodu podlegają wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych poniesione w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.

Do wydatków podlegających odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej, których katalog określa ust. 7a w art. 26 ustawy, ustawodawca zaliczył m.in. wydatki poniesione na używanie samochodu osobowego stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16. roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł (pkt 14).

Zatem odliczeniu w ramach omawianej ulgi podlegają wyłącznie wydatki poniesione w związku z dojazdem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne.

W zakresie tego odliczenia nie mieszczą się więc wydatki poniesione na dojazdy samochodem na zakupy, wizyty w urzędach czy wizyty lekarskie w przychodni (szpitalu) lub w związku z badaniami.

Z dniem 1 stycznia 2011 r. ustawą z dnia 25 listopada 2010 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 226, poz. 1478) nadano nowe brzmienie przepisowi art. 26 ust. 7c ustawy. Regulacja ta stanowi, iż w przypadku ww. wydatków nie jest wymagane posiadanie dokumentów stwierdzających ich wysokość. Jednakże na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnik jest obowiązany przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności okazać dokument potwierdzający zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych.

Przedmiotowa zmiana miała jedynie charakter porządkowy, sankcjonowała bowiem ugruntowany pogląd sądów administracyjnych oraz organów podatkowych w przedmiotowym zakresie.

Jej celem było wyeliminowanie nieprawidłowości w korzystaniu z ulgi rehabilitacyjnej poprzez wyraźne wskazanie w przepisach prawa materialnego, iż brak ustawowego wymogu dokumentowania wysokości wydatków, które wolą ustawodawcy zostały ograniczone limitem kwotowym, nie oznacza, iż można pomniejszyć dochód do opodatkowania bez uprzedniego poniesienia przedmiotowych wydatków. Czym innym jest bowiem dokumentowanie wysokości poniesionego wydatku, czym innym udowodnienie faktu i okoliczności jego poniesienia. Dlatego też wprowadzono regulację, w myśl której na żądanie (wezwanie) organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej, podatnik jest zobligowany przedstawić dowody, które potwierdzają poniesienie przez niego wydatków, w szczególności okazać dokument potwierdzający zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych.

Przepisy Konstytucji RP nakładają na wszystkie organy państwa obowiązek działania zgodnie z prawem, w tym obowiązek wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy. W konsekwencji organy podatkowe przy weryfikowaniu zeznań podatkowych mają prawo zwracania się do podatników o przedłożenie wszelkich dokumentów źródłowych, na podstawie których dokonali rozliczenia rocznego. Jeżeli natomiast w toku prowadzonego postępowania organ podatkowy uzna, że przedłożone dowody są niewystarczające do wykazania prawa do ulgi lub budzą wątpliwości, organ podatkowy nie tylko ma prawo, ale wręcz ustawowy obowiązek poszerzenia postępowania wyjaśniającego o bardziej wnikliwe zbadanie okoliczności ponoszenia przez podatnika odliczonych wydatków.

Natomiast podatnik musi uwiarygodnić swoje twierdzenie, że poniósł określone wydatki. "Istotnym jest bowiem, że owa limitowana ulga powoduje obniżenie podstawy do obliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych, a więc podatnik winien wykazać, że ją poniósł. Nie jest ona świadczeniem należnym podatnikowi z mocy prawa" (wyrok WSA w Warszawie z dnia 17 lutego 2009 r., sygn. akt III SA/Wa 1912/08).

Podobnie WSA w Olsztynie w orzeczeniu z dnia 9 stycznia 2013 r., sygn. akt I SA/Ol 654/12, stwierdził, iż: "Zasadnie tym samym podniesiono w uzasadnieniu decyzji, że to, iż skarżący jest osobą niepełnosprawną oraz posiada samochód mogący służyć do przewozu na zabiegi, nie jest wystarczające dla wykazania, że faktycznie ponosił on wydatki związane z dojazdem na niezbędne zabiegi rehabilitacyjne. Słusznie organ podkreślił, iż ulga, o której udzielenie skarżący się ubiegał, związana jest z faktycznym poniesieniem wydatków związanych z dojazdem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne, a nie tylko z korzystaniem z samochodu przez osobę niepełnosprawną w celu ułatwienia jej czynności życiowych. Koniecznych dla ustalenia prawa do tej ulgi dowodów poniesienia powyższych wydatków, tj. dokumentów potwierdzających zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych, strona zaś nie przedstawiła.

Reasumując, należy podkreślić, że zastosowanie wszelkiego rodzaju ulg podatkowych stanowi wyjątek od zasady powszechności i równości opodatkowania. Uzależnione jest ono od ścisłego wypełnienia przesłanek udzielenia takiej ulgi. W tym względzie nie można dokonywać wykładni rozszerzającej. Uwiarygodnienie twierdzenia, że podatnik poniósł wydatki na cele rehabilitacyjne, powodowane jest tym, iż przedmiotowa ulga powoduje obniżenie podstawy do obliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych. Nie jest ona, jak oczekuje skarżący, świadczeniem należnym z mocy prawa. Całkowicie niezasadne są tym samym wywody skargi, iż ww. ulga może być odebrana tylko w drodze ustawy, a nie decyzjami organów podatkowych. Zgodna z prawem odmowa przyznania ulgi nie stanowi też przejawu inwigilacji czy też dyskryminacji osób niepełnosprawnych".

Zauważyć należy, iż na wyjątkowość ulg i zwolnień podatkowych w systemie prawa podatkowego zwracał uwagę m.in. Trybunał Konstytucyjny, który widział w nich odstępstwo od konstytucyjnej zasady powszechności opodatkowania.

Przykładowo w wyroku TK z dnia 25 listopada 1997 r., sygn. akt K 26/97, Trybunał uznał, że "zwolnienia podatkowe nie stanowią uznanego przez ustawodawcę standardu prawnego lecz są ustawowym wyjątkiem od zasady powszechności i równości obowiązków podatkowych (...). Stąd ustawodawcy należy przyznać znaczną swobodę w określaniu w ustawie stanów faktycznych stanowiących podstawę opodatkowania lub podstawę ulgi podatkowej oraz generalnie znaczną swobodę w kształtowaniu poszczególnych konstrukcji prawnopodatkowych".

Wbrew stwierdzeniom pana posła omawiana ulga nie została ograniczona. W takim kształcie omawiane odliczenie funkcjonuje od 1996 r., a podatnicy spełniający warunki określone w ww. przepisach mają prawo do jego stosowania.

Co więcej, nie planuje się wprowadzenia zmian, tj. ograniczenia ani rozszerzenia zakresu ulgi w postulowanym przez pana posła kierunku. Nie należy przy tym zapominać, iż ulga na cele rehabilitacyjne ma bardzo szeroki katalog wydatków, których większość nie jest ograniczona limitem kwotowym (art. 26 ust. 7a ustawy). Jest zatem wyjątkową preferencją na tle innych przewidzianych w ustawie. A to oznacza, że osoby niepełnosprawne lub osoby, na których utrzymaniu pozostają takie osoby, pod względem możliwości obniżenia dochodu do opodatkowania są w sytuacji korzystniejszej od innych podatników tego podatku.