SPS-023-1289/06 - Podwójne opodatkowanie Polaków, którzy podjęli pracę w Wielkiej Brytanii

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 1289 w sprawie podwójnego opodatkowania Polaków, którzy podjęli pracę w Wielkiej Brytanii.

Odpowiadając na przekazaną przy piśmie z dnia 23 lutego 2006 r. Nr SPS-023-1289/06 interpelację Pani Poseł Marii Zuby w sprawie podwójnego opodatkowania podatkiem dochodowym Polaków, którzy podjęli pracę w Wielkiej Brytanii, uprzejmie informuję.

Na osobach mających miejsce zamieszkania w Polsce ciąży tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy (art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) oznaczający, że podlegają one opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów.

Zgodnie z art. 4a tej ustawy, przepisy te stosuje się z uwzględnieniem postanowień umów w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu, których stroną jest Rzeczpospolita Polska. Celem umów jest zapobieżenie podwójnemu opodatkowaniu, tzn. w państwie zamieszkania i w państwie, z którego uzyskano dochód.

Sposób unikania podwójnego opodatkowania zależy od określonej w umowie metody.

Umowy przewidują zasadniczo 2 metody:

1) metodę wyłączenia z progresją - oznaczającą, że dochód uzyskany i opodatkowany za granicą jest zwolniony od opodatkowania w państwie zamieszkania, ale uwzględnia się go dla określenia stopy procentowej podatku należnego od innych dochodów, albo

2) metodę proporcjonalnego odliczenia - oznaczającą, że uzyskany dochód podlega opodatkowaniu zarówno w państwie, w którym został uzyskany, jak i w państwie miejsca zamieszkania, z tym że od podatku ustalonego w państwie miejsca zamieszkania odlicza się podatek zapłacony za granicą w takiej proporcji, w jakiej dochód zagraniczny pozostaje do dochodu całkowitego. W sytuacji, gdy w państwie miejsca zamieszkania nie uzyskano żadnego dochodu, od podatku ustalonego w tym państwie odlicza się podatek zapłacony za granicą, do wysokości podatku ustalonego w państwie miejsca zamieszkania. Ta metoda obowiązuje m.in. w odniesieniu do dochodów uzyskiwanych z tytułu pracy w Wielkiej Brytanii przez osoby mające miejsce zamieszkania w Polsce.

Metody unikania podwójnego opodatkowania stosowane w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych przez Polskę są metodami wynikającymi z Modelowej Konwencji OECD i stosowane są przez państwa członkowskie OECD. W niektórych sytuacjach może być korzystniejsze dla podatników stosowanie metody proporcjonalnego odliczenia, w innych - metody określonej jako metoda wyłączenia z progresją.

Faktycznie, polsko-brytyjska umowa w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu została podpisana w 1976 roku i odpowiadała ówczesnym realiom społeczno-ekonomicznym. Liczba osób mających miejsce zamieszkania w Polsce, podejmujących pracę w Wielkiej Brytanii była nieporównywalnie mniejsza niż obecnie. Nie było wówczas w Polsce powszechnego podatku dochodowego od osób fizycznych, wynagrodzenia uzyskiwane z pracy za granicą były w Polsce wolne od opodatkowania podatkiem od wynagrodzeń.

Sytuacja podatkowa Polaków pracujących w Wielkiej Brytanii wynika z różnic w wysokości dochodów, kosztów utrzymania oraz systemów podatkowych. Trudno oczekiwać, by we wszystkich państwach wynagrodzenia, koszty utrzymania oraz systemy podatkowe były identyczne. Różnice te mogą wpływać na sytuację podatkową osób mających miejsce zamieszkania w jednym państwie, a uzyskujących dochody w innym państwie.

Natomiast nie jest prawdą, iż w Polsce od 1 stycznia 2004 r. kryterium decydującym o miejscu rozliczenia podatku jest miejsce zameldowania. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kryterium podstawowym jest miejsce zamieszkania.

W art. 4 ust. 1 polsko-brytyjskiej umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania określenie "osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie" oznacza (...) każdą osobę, która według prawa tego Państwa podlega tam obowiązkowi podatkowemu, z uwagi na jej miejsce zamieszkania, jej miejsce pobytu, siedzibę zarządu albo inne podobne znamiona; określenie to nie obejmuje osoby fizycznej, która podlega opodatkowaniu w tym Umawiającym się Państwie tylko dlatego, że osiąga ona dochód ze źródeł w nim położonych.

Zatem umowa odsyła do wewnętrznych postanowień danego państwa. Z kolei zgodnie z art. 25 Kodeksu cywilnego miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Natomiast art. 4 ust. 2 umowy zawiera rozstrzygnięcia kolizyjne, do których należy się odnieść w przypadku, gdy dana osoba ma miejsce zamieszkania w obu umawiających się państwach. Można powiedzieć, że decydującym kryterium jest tzw. ośrodek interesów życiowych, czyli osobę uważa się za mającą miejsce zamieszkania w tym umawiającym się państwie, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze.

Natomiast ani w umowie, ani w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stwierdza się, iż kryterium decydującym o miejscu rozliczenia podatku jest miejsce zameldowania; owszem, może to być jedna z okoliczności branych pod uwagę przy ustalaniu miejsca zamieszkania, ale nie jest to kryterium decydujące i najważniejsze.

Równocześnie uprzejmie informuję, że w roku przystąpienia Polski do Unii Europejskiej oraz otwarcia dla obywateli Polski brytyjskiego rynku pracy, tj. w roku 2004, podjęto ze stroną brytyjską rozmowy w celu renegocjacji polsko-brytyjskiej umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania.

Druga tura negocjacji i ich zakończenie przewidziane są w tym roku.

Prawdopodobne jest zatem, iż w 2006 r. doprowadzi się do podpisania nowej umowy i że będzie ona mogła być ratyfikowana w 2007 r. A zatem nowe regulacje mają szansę obowiązywać najwcześniej od 1 stycznia 2008 r.

Natomiast w chwili obecnej prowadzone są prace nad nowelizacją ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i poruszony przez Panią Poseł problem jest w ich toku szczegółowo analizowany.

Nie przewiduję jednak wydania rozporządzenia zwalniającego z obowiązku rozliczenia się w Polsce z podatku osób uzyskujących wynagrodzenia z tytułu pracy w Wielkiej Brytanii. Brak jest merytorycznych i prawnych podstaw do wydania takiego rozporządzenia. Zgodnie z art. 22 § 1 pkt 1) Ordynacji podatkowej minister właściwy do spraw finansów publicznych może, w drodze rozporządzenia, w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników zaniechać w całości lub w części poboru podatku, określając rodzaj podatku, okres, w którym następuje zaniechanie, i grupy podatników, których dotyczy zaniechanie. Ponieważ identyczna metoda unikania podwójnego opodatkowania określona została w wielu umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania, zawartych przez Polskę z innymi państwami, ewentualne rozporządzenie Ministra Finansów musiałoby dotyczyć wszystkich podatników będących w podobnej sytuacji. Zatem rozporządzenie Ministra Finansów oznaczałoby, że określona w umowach metoda unikania podwójnego opodatkowania praktycznie nie ma zastosowania.