SPS-023-1253/08 - Przyznawanie świadczeń rodzinnych.
Pismo z dnia 27 marca 2008 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej SPS-023-1253/08 Przyznawanie świadczeń rodzinnych.
W odpowiedzi na pismo z dnia 25 lutego 2008 r., znak: SPS-023-1253/08, w sprawie interpelacji pani poseł Magdaleny Kochan dotyczącej przyznawania świadczeń rodzinnych, w tym również tzw. becikowego, w oparciu o przepisy wspólnotowe, uprzejmie wyjaśniam:
Regulacje dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego zostały zawarte w rozporządzeniu Rady (EWG) Nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenie społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie oraz rozporządzeniu Rady (EWG) Nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. będącym rozporządzeniem wykonawczym do rozporządzenia Nr 1408/71. Z dniem przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej stały się one częścią polskiego porządku prawnego i są źródłem prawa dla polskich instytucji, sądów i obywateli. Przepisy te powinny być stosowane w sposób jednolity we wszystkich państwach członkowskich.
Zgodnie z art. 21 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.) realizację zadania w zakresie świadczeń rodzinnych, jako zadania zleconego z zakresu administracji rządowej, w tym pełnienie funkcji instytucji właściwej w związku z udziałem Rzeczypospolitej Polskiej w koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz wydawanie decyzji w sprawach świadczeń rodzinnych realizowanych w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego, powierzono samorządom województw lub upoważnionym (zgodnie z ust. 2 art. 21 ww. ustawy) przez marszałka województwa regionalnym ośrodkom polityki społecznej.
Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka - tzw. becikowe - została wprowadzona ustawą z dnia 29 grudnia 2005 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 67) o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych. Artykuł 2 pkt 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych z dnia 28 listopada 2003 r. (Dz. U. z dnia 30 grudnia 2003 r., z późn. zm.) stanowi, że "świadczeniami rodzinnymi są:
zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego;
świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne;
zapomoga wypłacana przez gminy;
jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka".
Zgodnie z powyższymi przepisami tzw. becikowe wchodzi w zakres świadczeń rodzinnych i równocześnie podlega zasadom koordynacyjnym.
W przypadku podjęcia przez męża/ojca dzieci legalnej pracy (w charakterze pracownika najemnego lub osoby prowadzącej działalność na własny rachunek) na terytorium innego państwa członkowskiego, zgodnie z art. 73 rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 jest on uprawniony, na członków swojej rodziny, którzy zamieszkują na terytorium innego państwa członkowskiego, do świadczeń rodzinnych przewidzianych przez ustawodawstwo państwa wykonywania pracy, natomiast członkowie jego rodziny, dla przyznania tych świadczeń, traktowani są tak, jakby zamieszkiwali na terytorium tego państwa.
Jeżeli matka dzieci nie wykonuje działalności zawodowej w Polsce, to, zgodnie z prawem pierwszeństwa, państwem właściwym do wypłaty świadczeń rodzinnych, na podstawie ww. art. 73 rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71, jest państwo, w którym wykonywana jest działalność zawodowa.
W sytuacji, kiedy obydwoje rodzice są aktywni zawodowo, wówczas znaczenie ma miejsce zamieszkania rodziny (dzieci), zatem wszelkie świadczenia rodzinne, w takim przypadku również tzw. becikowe, przysługują zgodnie z ustawodawstwem państwa miejsca zamieszkania członków rodziny. Stanowi o tym art. 10 rozporządzenia Rady (EWG) Nr 574/72 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie.
Pierwszeństwo wypłaty świadczeń, czyli ustalenie właściwego ustawodawstwa, oznacza, że dany rodzic podlega przepisom tego kraju, w którym pracuje zawodowo i opłaca składki na ubezpieczenie społeczne. Zgodnie z przepisami danego państwa ma wypłacane wszelkie świadczenia rodzinne.
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej podjęło niezbędne działania w celu przeszkolenia pracowników regionalnych ośrodków polityki społecznej w zakresie stosowania przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz przekazało regionalnym ośrodkom polityki społecznej wyjaśnienia m.in. dotyczące postępowania w sytuacjach takich, jak przedstawiona w interpelacji pani poseł Kochan.
Ponadto uprzejmie informuję, że Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej podjęło działania zmierzające do wyłączenia powyższego świadczenia z zakresu przedmiotowego przepisów o koordynacji, jako specjalnego zasiłku porodowego, poprzez wpisanie go w załączniku II.2 do rozporządzenia 1408/71. Wówczas tzw. becikowe będzie przyznawane jedynie na podstawie polskiego ustawodawstwa. W chwili obecnej prace nad wyłączeniem jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka są w końcowym etapie procesu legislacyjnego UE i najprawdopodobniej w maju br. projekt rozporządzenia zostanie przyjęty na posiedzeniu Rady.
Minister
Jolanta Fedak