SPS-023-12156/12 - Zwolnienie z PIT świadczeń pieniężnych i rzeczowych otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) wolna od podatku jest wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł; rzeczowymi świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi.

Zatem powyższym zwolnieniem objęte są otrzymane przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej świadczenia pieniężne oraz świadczenia rzeczowe - łącznie do wysokości 380 zł rocznie. Przy czym ze zwolnienia od podatku wyłączone są świadczenia rzeczowe w postaci bonów, talonów i innych znaków uprawniających do ich wymiany na towary lub usługi.

Zauważyć należy, iż przepisy podatkowe w latach ubiegłych przewidywały możliwość zwolnienia z opodatkowania bonu (jako rzeczowego świadczenia).

Ustawa z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 202, poz. 1956, z późn. zm.) zmieniła zakres zwolnienia przedmiotowego dotyczącego rzeczowych świadczeń otrzymywanych przez pracownika. Zmiana ta weszła w życie od dnia 1 stycznia 2004 r. i w zakresie wyłączenia ze zwolnienia świadczeń w postaci bonów wychodziła naprzeciw postulatom zgłaszanym przez drobnych kupców.

Niezależnie od powyższego, w ramach prac nad pakietem działań antykryzysowych Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych, Rada Ministrów w dniu 2 czerwca 2009 r. przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym. Projekt ten dotyczył postulatów partnerów społecznych zawartych w części I pakietu pkt 2 i 3 "Rozwiązania w obszarze wynagrodzeń i świadczeń socjalnych".

Wówczas Rada Ministrów podjęła decyzję o nieprzywracaniu zwolnienia z opodatkowania świadczeń w postaci bonów, talonów i innych znaków uprawniających do ich wymiany na towary lub usługi, wiedząc, że taki był postulat partnerów społecznych i stanowisko to pozostaje nadal aktualne.

Ostatecznie uchwalona w dniu 17 lipca 2009 r. ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obejmująca rządowe propozycje działań antykryzysowych, opublikowana w Dz. U. Nr 125, poz. 1037, nie zwolniła od podatku bonów, talonów i innych znaków uprawniających do ich wymiany na towary lub usługi.

Należy zauważyć, iż pozostawienie opisanego powyżej wyłączenia w obecnym kształcie było także zgodne ze stanowiskiem Związku Rzemiosła Polskiego.

Związek ten opowiedział się wówczas za rozwiązaniami proponowanymi w przedłożeniu rządowym, zakładającymi poszerzenie zwolnień od podatku o kwoty z funduszy socjalnych i związkowych wydatkowane na cele socjalne, bez wprowadzania zwolnień dla bonów i talonów towarowych. W pracach nad ww. nowelizacją podniesiono, iż przyjęcie zwolnienia dla pieniędzy wydatkowanych na cele socjalne jest rozwiązaniem uniwersalnym, nieukierunkowującym wydatkowania otrzymanych kwot na duże sieci handlowe, w przeciwieństwie do sytuacji, kiedy przepisem byłyby objęte także bony i talony towarowe (które także można wymienić na używki). Jednakże pracownik, otrzymując pieniądze, ma możliwość wyboru dostawcy, u którego dokona zakupu.

Takie rozwiązanie nie preferuje bowiem żadnej grupy dostawców, w tym sieci wielkopowierzchniowych, i stwarza większe szanse, że jakaś część zakupów za otrzymane środki pieniężne zostanie dokonana w drobnym handlu, firmach branży spożywczej, a także turystyki i rekreacji. Objęcie zwolnieniem świadczeń o charakterze pieniężnym oznacza także dodatkowy popyt.

Należy mieć na uwadze, iż podatnicy otrzymujący bon musieliby udać się do wyznaczonej sieci sklepów i nie mogliby dokonać swobodnego wyboru. Zmiany nie dotyczyłyby zatem tych przedsiębiorców, którzy nie zdecydowali się na wejście do systemu rozliczeń dokonywanych także za pomocą bonów. Objęcie zwolnieniem świadczeń o charakterze pieniężnym dało natomiast podatnikowi prawo swobodnego wyboru.

Z kolei w opozycji do powyższego stanowiska Związku Rzemiosła Polskiego stoi złożony w dniu 21 listopada 2012 r. przez Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności norm ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. z art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Ponadto należy wyjaśnić, iż powołane w interpelacji postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 marca 2012 r., sygn. akt Tw 9/11, dotyczyło zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 sierpnia 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Kongregacji Przemysłowo Handlowej, nie zaś zakresu art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Pragnę także zauważyć, iż kwestia włączenia do omawianego zwolnienia bonów, talonów i innych znaków uprawniających do ich wymiany na towary i usługi była ostatnio przedmiotem obrad Sejmu RP, który rozpatrywał poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk sejmowy nr 882). Projekt ten został jednakże odrzucony w pierwszym czytaniu podczas 30. posiedzenia Sejmu RP w dniu 14 grudnia 2012 r.

Odnosząc się do ostatniego zagadnienia zawartego w interpelacji, dotyczącego "rzeczywistych strat finansów publicznych na skutek funkcjonowania ww. przepisu w relacji do strat zakładanych przez ministra finansów w roku 2009", uprzejmie wyjaśniam, iż podanie faktycznych skutków finansowych związanych z funkcjonowaniem omawianego zwolnienia nie jest możliwe. W rocznym zeznaniu podatkowym wykazywane są bowiem wyłącznie świadczenia, które podlegają opodatkowaniu, nie są natomiast wykazywane dochody zwolnione z opodatkowania.

Przyjmując jednak dane GUS dotyczące liczby pracowników najemnych oraz obowiązującą kwotę zwolnienia określonego art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, skutek finansowy mogłyby kształtować się na poziomie: