SPS-023-11440/12 - Stosowanie przez banki niedozwolonych praktyk w relacji z konsumentami.
Pismo z dnia 23 stycznia 2013 r. Ministerstwo Finansów SPS-023-11440/12 Stosowanie przez banki niedozwolonych praktyk w relacji z konsumentami.
Zgodnie z art. 24 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, z późn. zm.) stosowanie przez przedsiębiorcę nieuczciwych praktyk rynkowych jest praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Stosownie do postanowień art. 26 ww. ustawy organem kompetentnym w sprawach o uznanie praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów jest prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który może wydać decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nakazać zaniechanie jej stosowania. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest centralnym organem administracji rządowej, nad którego działalnością nadzór sprawuje prezes Rady Ministrów.
Uprzejmie informuję, że oferowane przez banki wzorce umowne oraz rozpowszechniane reklamy są stale monitorowane w ramach bieżącej pracy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (w ostatnich latach przeprowadzano m.in. kontrolę wzorców umów dotyczących kart płatniczych oraz kredytów hipotecznych). W bieżącym roku prowadzono ok. 180 postępowań dotyczących usług finansowych (liczba ta nie uwzględnia rynku ubezpieczeń), z czego ok. 50 dotyczyło działalności banków (zarówno w kontekście reklamy, jak i oferowanych konsumentom wzorców umownych).
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów analizuje otrzymywane sygnały o dostrzeżonych nieprawidłowościach i w przypadku stwierdzenia naruszenia podejmuje stosowne działania w ramach swoich ustawowych kompetencji. Przykładowo w decyzji nr DDK 9/2011 w sprawie dotyczącej Toyota Bank SA stwierdzono nieumieszczanie we wzorcach umownych informacji, które w świetle przepisów ustawy o kredycie konsumenckim powinny być zawarte w umowie, oraz stwierdzono naruszenie przepisów dotyczących odstąpienia od umowy zawartej na odległość (w decyzji tej nałożono na bank karę pieniężną, nakazując jednocześnie zaniechanie wspomnianych praktyk). Inne wydane w ostatnim czasie decyzje dotyczyły m.in. stosowania wpisanych do prowadzonego przez prezesa urzędu rejestru postanowień wzorców umów uznanych za niedozwolone (decyzja nr RŁO 38/2011 w sprawie Getin Noble Bank SA, decyzja nr RWR 19/2011 w sprawie Euro Bank SA, decyzja nr RPZ 1/2011 w sprawie AIG Bank Polska) oraz stosowania postanowień wzorców umów sprzecznych z obowiązującymi przepisami (decyzja nr RŁO 18/2011 w sprawie Sygma Banque SA Oddział w Polsce).
Niezależnie od wspomnianego wyżej stałego monitoringu rynku usług finansowych prowadzone są również kontrole wybranych obszarów rynku. W ostatnich miesiącach przeprowadzono kontrolę działalności przedsiębiorców udzielających kredytów konsumenckich. Celem prowadzonego badania było zweryfikowanie, czy przedsiębiorcy dostosowali swą działalność do wymogów nowej ustawy o kredycie konsumenckim. W toku kontroli przeanalizowano łącznie 147 wzorców umów stosowanych przez 20 przedsiębiorców oraz 17 reklam 16 przedsiębiorców. Łącznie badaniem objęto 31 przedsiębiorców.
Przeprowadzona przez prezesa UOKiK kontrola wykazała nieprawidłowości we wzorcach umownych dotyczących kredytu konsumenckiego stosowanych przez przedsiębiorców w obrocie z konsumentami, informacjach przekazywanych za pomocą formularza informacyjnego dotyczącego kredytu konsumenckiego, jak również materiałach reklamowych.
Wykryte naruszenia dotyczące wzorców umownych polegały na wykorzystywaniu postanowień sprzecznych z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa, stosowaniu tzw. klauzul abuzywnych, czyli postanowień, które w sposób rażący naruszają interesy konsumentów, kształtując ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, jak również postanowień tożsamych z klauzulami wpisanymi do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone.
Uprzejmie informuję, że raporty z przeprowadzonych dotychczas kontroli wzorców umownych dostępne są na stronie internetowej urzędu (wvvw.uokik.gov.pl/raporty2.php). W najbliższym czasie urząd planuje również opublikowanie raportu obrazującego wspomniane wcześniej działania.
Jednocześnie należy zauważyć, że Komisja Nadzoru Finansowego nie prowadzi działań polegających na weryfikowaniu umów zawieranych przez banki z ich klientami. Zgodnie z art. 133 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.) celem nadzoru bankowego jest zapewnienie:
bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych,
zgodności działalności banków z przepisami ustawy - Prawo bankowe, ustawy o Narodowym Banku Polskim, statutem oraz decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku,
zgodności działalności prowadzonej przez banki zgodnie z art. 70 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi z przepisami tej ustawy, ustawy - Prawo bankowe oraz statutem.
Nadzór sprawowany nad bankami przez Komisję Nadzoru Finansowego ma charakter ostrożnościowy, a zatem koncentruje się na dokonywaniu oceny sytuacji finansowej banków, badaniu wypłacalności, jakości aktywów, wyniku finansowego i płynności płatniczej, a także jakości zarządzania bankami w celu zapewnienia stabilności finansowej sektora bankowego. Natomiast badaniem działalności banków w kontekście stosowania przez nie nieuczciwych praktyk rynkowych zajmuje się, zgodnie z przywołanymi wyżej informacjami, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.