SPS-023-1096/12 - Podatek VAT na książki i ulgi podatkowe.

Szanowna Pani Marszałek! W związku z pismem z dnia 25 stycznia 2012 r., nr SPS-023-1096/12, przy którym przesłana została interpelacja pana posła Marka Polaka z dnia 12 stycznia 2012 r. w sprawie wprowadzenia tzw. ulgi podręcznikowej, czyli zwrotu 5% VAT nałożonego na książki, szczególnie dla rodzin wielodzietnych i o najniższych dochodach, uprzejmie informuję co następuje.

Przede wszystkim należy zauważyć, że przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 177, poz. 1054), w tym również w przedmiocie opodatkowania książek (a także podręczników), muszą pozostawać w zgodzie z systemem podatku VAT w Unii Europejskiej. Harmonizacja podatku od wartości dodanej w Unii Europejskiej oznacza, iż państwa członkowskie zobowiązane są do przestrzegania zgodności krajowych uregulowań w zakresie podatku VAT z regulacjami wynikającymi z prawa unijnego, w szczególności z przepisami dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, z późn. zm.).

Zgodnie z przepisami ww. dyrektywy dostawa towarów i świadczenie usług podlegające VAT są, co do zasady, opodatkowane według stawki podstawowej, natomiast państwa członkowskie mogą stosować obniżoną stawkę podatku VAT w wysokości nie niższej niż 5% w odniesieniu do towarów i usług wymienionych w załączniku III do ww. dyrektywy. Załącznik ten przewiduje dla państw członkowskich możliwość stosowania obniżonej stawki VAT w odniesieniu m.in. do dostawy książek. Polska z chwilą wejścia do Unii Europejskiej uzyskała czasową derogację w zakresie stosowania stawki 0% do dostaw niektórych książek i specjalistycznych periodyków. Derogacja ta ostatecznie wygasła z dniem 31 grudnia 2010 r. W związku z wygaśnięciem ww. derogacji, w celu zminimalizowania wzrostu cen książek i czasopism specjalistycznych po dniu 31 grudnia 2010 r., wskutek zastosowania zgodnie z przepisami Unii Europejskiej od dnia 1 stycznia 2011 r. stawki obniżonej podatku VAT (w Polsce wynosi ona co do zasady 7%, w okresie przejściowym do 2013 r. - 8%), rząd podjął starania, by zostały one objęte po dniu 31 grudnia 2010 r. najniższą dozwoloną prawem Unii Europejskiej preferencyjną stawką podatku VAT. W wyniku podjętych działań ustawą z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz. U. Nr 238, poz. 1578) wprowadzono z dniem 1 stycznia 2011 r. stawkę najniższą, jaką w tym zakresie Polska może zastosować, tj. 5% stawkę podatku od towarów i usług na książki drukowane - wyłącznie książki oznaczone stosowanymi na podstawie odrębnych przepisów symbolami ISBN.

Równocześnie dodać należy, iż korzystając z możliwości, które stworzyła dyrektywa Rady 2009/47/WE z dnia 5 maja 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2006/112/WE w zakresie stawek obniżonych podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 116 z 09.05.2009, str. 18), stawką w wysokości 5% objęto także książki wydawane na dyskach, taśmach i innych nośnikach, oznaczone stosowanymi na podstawie odrębnych przepisów symbolami ISBN, które przed dniem 1 stycznia 2011 r. były opodatkowane stawką podstawową.

Ponadto należy zauważyć, iż podatek VAT jest tylko jednym z wielu czynników składających się na cenę danego towaru lub usługi, która jest determinowana przez różnorodne czynniki i mechanizmy rynkowe, dlatego trudno zgodzić się ze stwierdzeniem, że podniesienie jedynie stawki podatku VAT przełożyło się na wzrost cen podręczników nawet o 10%. Skala wzrostu stawki na książki (o 5 punktów procentowych), przy rynkowym charakterze cen towarów i usług obciążonych tym podatkiem przy ich sprzedaży, nie pozwala przyjąć tak prostego wyliczenia (konkurencja rynkowa). Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że podniesienie stawek tego podatku w kosztach produkcji książek nie powinno przekładać się na wzrost ich ceny, gdyż podatek naliczony w kosztach przedsiębiorcy podlega u niego odliczeniu od podatku należnego.

Odnosząc się do pytania pana posła o możliwość wprowadzenia ulgi podręcznikowej, polegającej na zwrocie 5% VAT-u wydanego na książki, szczególnie dla rodzin wielodzietnych i o najniższych dochodach, uprzejmie informuję, że wszelkie rozwiązania w zakresie ulg podatkowych (preferencji) muszą uwzględniać wymogi takiego konstruowania przepisów, które mają być optymalne pod względem skutecznego administrowania i kontrolowania systemu tych ulg, przy zapewnieniu efektywnej realizacji zakładanych celów. Koszt wdrożenia takiego systemu nie może być natomiast wyższy niż potencjalne korzyści, których ma dostarczyć najuboższym, czy też najbardziej potrzebującym. Proponowana ulga podręcznikowa byłaby, w mojej ocenie, rozwiązaniem zbyt kosztowym (wydatki budżetowe związane z obsługą i kontrolą tej instytucji prawnej, w tym koszty dodatkowego zatrudnienia pracowników odpowiedzialnych za weryfikację wniosków o zwrot) i nieadekwatnym do zrekompensowania rodzicom różnicy wynikającej ze zmiany stawki VAT na podręczniki.

Dążenie państwa do wsparcia rodzin, w szczególności najuboższych, które miałoby wykazywać cechy skutecznego i sprawiedliwego środka, nie powinno prowadzić do przyjmowania nieefektywnych doraźnych mechanizmów. Polityka rodzinna realizowana jest przez państwo poprzez wiele instrumentów, w tym z zakresu polityki podatkowej. Proponowane przez pana posła rozwiązanie jest, w mojej opinii, niewspółmierne w stosunku do korzyści i z tego powodu nie planujemy wprowadzenia ulgi podręcznikowej.