SPS-023-10752/09 - Zasady uzyskania emerytury pomostowej przez osoby pracujące w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.
Pismo z dnia 10 września 2009 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej SPS-023-10752/09 Zasady uzyskania emerytury pomostowej przez osoby pracujące w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.
Szanowny Panie Marszałku! W związku z interpelacją pani poseł Barbary Bartuś oraz grupy posłów, przekazaną przy piśmie z dnia 28 lipca 2009 r., znak: SPS-10752/09, w sprawie problemów w uzyskaniu emerytury pomostowej przez osoby pracujące w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, uwzględniając stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, uprzejmie przedstawiam, co następuje.
Począwszy od wejścia w życie ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656), tj. od dnia 1 stycznia 2009 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych prowadzi monitoring obsługi wniosków ubezpieczonych ubiegających się o przyznanie świadczenia w myśl przepisów powołanej ustawy, ze szczególnym uwzględnieniem merytorycznej oceny poprawności wydanych decyzji odmownych.
Wykonana przez zakład szczegółowa analiza przyczyn wydanych decyzji odmownych wykazała, że najczęstszą przyczyną odmowy przyznania emerytury pomostowej był brak rozwiązania stosunku pracy, a następnie brak odpowiedniego zaświadczenia potwierdzającego wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Problem ten dotyczy głównie osób ubiegających się o przyznanie emerytury na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych.
Ponadto częstą przyczyną odmowy przyznania emerytury pomostowej był brak orzeczenia lekarza medycyny pracy uzasadniającego uznanie, że ubezpieczony jest niezdolny do wykonywania pracy na określonym stanowisku oraz brak wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Kolejne przyczyny odmowy przyznania emerytury pomostowej to:
brak wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, wynoszącego 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzny,
brak wymaganego wieku emerytalnego,
brak możliwości uznania okresów potwierdzonych przez płatnika składek jako okresy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z uwagi na to, że wyszczególnione w zaświadczeniach stanowiska pracy nie odpowiadały stanowiskom czy rodzajom prac wymienionym w wykazach prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Analiza akt emerytalnych nie wykazała nieuzasadnionego wydania przez oddziały zakładu decyzji odmawiających przyznania emerytury.
Zakład realizuje swoje zadania na podstawie ustaw i przepisów wykonawczych i jest zobowiązany do ścisłego ich przestrzegania. Jeśli chodzi o postępowanie w sprawie emerytur pomostowych, obowiązkiem zakładu jest ustalenie, po dokonaniu oceny przedłożonych dokumentów, czy zaistniały przesłanki określone przepisami ustawy o emeryturach pomostowych, uzasadniające ustalenie prawa do emerytury pomostowej oraz wydanie w tym przedmiocie decyzji. Decyzje te wydawane są ze szczególną wnikliwością, bez uwzględnienia jakichkolwiek innych okoliczności niż podane wyżej.
Część decyzji o odmowie prawa do emerytury pomostowej jest zaskarżana. Należy jednak podkreślić, że to nie zakład celowo odsyła ubezpieczonych do sądów ubezpieczeń społecznych, lecz decydują o tym sami ubezpieczeni, korzystając z uprawnienia przewidzianego w art. 25 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych. Mogą się oczywiście zdarzyć przypadki, kiedy sądy zmienią decyzje organu rentowego w ten sposób, że ustalą ubezpieczonym prawo do emerytury pomostowej. Nie musi to jednak oznaczać nieprawidłowego załatwienia sprawy przez organ rentowy. Należy bowiem pamiętać o tym, że sądy w postępowaniu odwoławczym mogą dopuszczać także środki dowodowe, które są niedopuszczalne w trakcie postępowania przed organem rentowym (np. dowody z zeznań świadków).
Pragnę wskazać, że aktualne dane dotyczące realizacji wniosków o przyznanie emerytur pomostowych w okresie: styczeń-czerwiec 2009 r. kształtują się następująco:
liczba zarejestrowanych wniosków o emerytury pomostowe - 493,
liczba wydanych decyzji przyznających - 107,
liczba wydanych decyzji odmownych - 273.
Odnosząc się do wskazanego w interpelacji problemu dotyczącego trudności związanych z udokumentowaniem szczególnego stażu pracy, od którego zależy przyznanie emerytury pomostowej (w zakresie okresu wykonywania pracy na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), należy podkreślić, że w celu potwierdzenia takiego okresu organ rentowy może przyjąć również zaświadczenia wystawione przez:
organy założycielskie zlikwidowanych zakładów pracy, w tym m.in. przez b. Ministerstwo Gospodarki i Pracy,
Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa lub Agencję Nieruchomości Rolnych,
zakłady pracy posiadające w swoich archiwach zakładowych akta osobowe byłych pracowników, którzy odeszli z pracy w okresie przed rozpoczęciem procesu przekształceń własnościowych i restrukturyzacji, jeżeli z akt tych bezspornie wynika fakt wykonywania przez daną osobę pracy w szczególnych warunkach.
W zaświadczeniach, o których wyżej mowa, powinna być zawarta informacja, na podstawie jakich dokumentów osobowych, znajdujących się w aktach pracowniczych lub archiwum będącym w posiadaniu wystawcy zaświadczenia, zostały one wystawione.
Jako potwierdzenie okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach można również przyjąć kserokopie dokumentów potwierdzające okresy takiej pracy, sporządzone przez archiwa na podstawie posiadanej przez nie dokumentacji osobowej. Z dokumentacji takiej musi jednak jednoznacznie (bezspornie) wynikać okres i wymiar czasu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach oraz stanowisko, na którym był wykonywany ten rodzaj pracy.
Należy ponadto dodać, że w sądowym postępowaniu odwoławczym (o czym wspomniano już wyżej) szczególny staż pracy pracowników może być dowodzony przy pomocy szerszego katalogu środków dowodowych aniżeli w postępowaniu przed organem rentowym, np. przy pomocy dowodu z zeznań świadków. Zasada ta dotyczy również okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych.