SP 1/G-861-554-2143/01 - Zwrot przez urząd skarbowy nadpłaty podatku i należnego oprocentowania w podatku od towarów i usług.

W związku z sygnalizowanymi problemami w zakresie zasad dokonywania zwrotu nadpłaty (zwrotu podatku) wraz z oprocentowaniem, Ministerstwo Finansów uprzejmie wyjaśnia, co następuje:

Nadpłaty oraz podlegające zwrotowi różnice podatku w rozranieniu art. 21 ust. 7 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 z późn. zm.) powinny być z urzędu zwracane (bądź zaliczane na poczet bieżących lub zaległych zobowiązań podatkowych) - w całości. Jednocześnie ze zwrotem należności głównej należy zwracać pełną kwotę należnego oprocentowania.

Regułą w przypadku częściowego pokrywania zaległości podatkowej jest proporcjonalne zarachowanie wpłaty na poczet kwoty zaległości (należności głównej) oraz odsetek za zwłokę od tej zaległości (świadczenia ubocznego) art. 55 § 2 ustawy - Ordynacja podatkowa. Ta zasada obowiązuje nie tylko wtedy, gdy zobowiązanie podatkowe wygaszane jest podstawowym sposobem, tj. poprzez zapłatę. Obowiązuje również w przypadkach, gdy zaległe zobowiązanie wygaszane jest poprzez zaliczenie nadpłaty, czy też w szczególnym trybie określonym w art. 66 Ordynacji podatkowej. O sposobie zarachowania częściowej wpłaty nie może więc decydować ani podatnik, ani też organ podatkowy. Kwestię tą rozstrzyga bezpośrednio powołany przepis ustawy - Ordynacja podatkowa.

Podlegająca oprocentowaniu nadpłata (zwrot podatku VAT) jest również typem przeterminowanej należności z tym, że odwróceniu ulega stosunek zobowiązaniowy między podatnikiem i organem podatkowym. W obecnie obowiązujących przepisach ustawy - Ordynacja podatkowa brak jest normy jednoznacznie wskazującej metodę postępowania w przypadku, gdy kwota zwracana przez organ podatkowy nie pokrywa całości nadpłaty (zwrotu podatku VAT) oraz całości jej oprocentowania. Nie można jednak uznać, że w takim układzie wyrażona w art. 55 § 2 ustawy - Ordynacja podatkowa zasada proporcjonalności nie obowiązuje i to organ podatkowy decyduje o kolejności zarachowywania częściowego zwrotu na poczet należności głównej (nadpłaty, zwrotu podatku) i jej oprocentowania. Organ podatkowy nie może np. uznać, że dokonany częściowy zwrot pokrywa w pierwszej kolejności należność główną (nadpłatę, zwrot podatku) a jej oprocentowanie pozostaje nie pokryte albo pokryte częściowo. Przy akceptacji takiego trybu postępowania, wykluczając anatocyzm (nie ma oprocentowania od oprocentowania), organ podatkowy stałą już kwotę oprocentowania mógłby zwrócić w dowolnym czasie. To zaś sprowadzałoby się do "wymuszania" przez podatnika zwrotu tego oprocentowania (w postaci zarachowania) poprzez zamierzone doprowadzenie do powstania zaległości podatkowej, która z urzędu byłaby pokrywana kwotą oprocentowania. Finansowa rekompensata utraconych przez podatnika, w wyniku przetrzymywania oprocentowania nadpłaty (zwrotu podatku), korzyści mogłaby nastąpić w trybie roszczenia na podstawie art. 417 Kodeksu cywilnego. Zakładając natomiast, że to podatnik decyduje o sposobie zarachowania, częściowy zwrot pokrywałby tylko oprocentowanie, zaś niezwrócona należność główna podlegała dalszemu oprocentowaniu.

Reasumując, sprawy nadpłat i ich oprocentowania powinny być rozstrzygane w drodze administracyjnej a nie cywilnoprawnej. Wnioskowanie per analogiam przemawia za tym, aby zasada określona w art. 55 § 2 Ordynacji podatkowej miała odpowiednie zastosowanie również w zakresie częściowego zwrotu nadpłaty (zwrotu podatku VAT) podlegających oprocentowaniu.