RIO-KA-073-22/2009 - Sposób wykazywania zobowiązań długoterminowych w sprawozdaniu finansowym (bilansie z wykonania budżetu) oraz w sprawozdaniu budżetowym Rb-Z.

Regionalna Izba Obrachunkowa w Bydgoszczy, w odpowiedzi na pismo z dnia 28 maja 2009 r., znak FN-I-0717-18/09, dotyczące sposobu wykazywania zobowiązań długoterminowych w sprawozdaniu finansowym (bilansie z wykonania budżetu) oraz w sprawozdaniu budżetowym Rb-Z, wyjaśnia co następuje.

Jednostki samorządu terytorialnego sporządzają bilans z wykonania budżetu, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz. U. z 2006 r. Nr 142, poz. 1020 późn. zm.) z którego wynika, że sporządzając bilans jednostka samorządu terytorialnego zobowiązana jest stosować przepisy ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.). Ustawa o rachunkowości w art. 3 ust. 1 pkt 22 zawiera definicję zobowiązań krótkoterminowych, które określone są jako ogół zobowiązań z tytułu dostaw i usług, a także całość lub tę część pozostałych zobowiązań, które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.

W bilansie, po stronie pasywów w pozycji zobowiązania krótkoterminowe (poz. 1.1) należy ująć zobowiązania krótkoterminowe oraz tę część zobowiązań długoterminowych, która przypada do spłaty w roku budżetowym, po roku za który sporządzony jest bilans. Zatem, zaciągnięte przez jednostkę samorządu terytorialnego zobowiązanie długoterminowe, w kolejnych latach w bilansie, będzie ujmowane (w odpowiedniej części) jako zobowiązanie krótkoterminowe oraz (w pozostałej części) jako długoterminowe, aby w ostatnim roku spłaty stać się zobowiązaniem krótkoterminowym.

Inaczej sytuacja przedstawia się w przypadku sprawozdań budżetowych. Zgodnie z § 21 załącznika nr 34, Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz. U. z 2006, Nr 115, poz. 781 z późn. zm.) zobowiązania długoterminowe wykazywane w sprawozdaniach Rb-Z (kwartalne o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz gwarancji i poręczeń) to zobowiązania których pierwotny termin spłaty czy też wykupu jest dłuższy niż rok. Poprzez pierwotny termin zapadalności należy rozumieć termin, wynikający z umowy, do końca którego dane zobowiązanie dłużnik zobowiązał się spłacić, niezależnie od harmonogramu spłat. Zobowiązanie takie zatem, do momentu całkowitej spłaty, jest wykazywane w sprawozdaniu Rb-Z jako zobowiązanie długoterminowe.

Zobowiązaniami krótkoterminowymi, w świetle przepisów powyższego rozporządzenia są tylko takie zobowiązania, których pierwotny termin spłaty czy też wykupu jest krótszy niż rok.

Regionalna Izba Obrachunkowa w Bydgoszczy stoi na stanowisku, że rozbieżności dotyczące ujmowania zobowiązań długoterminowych, zapisane w przytoczonych wyżej regulacjach prawnych, skutkują naruszeniem zasady przejrzystości finansów publicznych. Niejednorodne wykazywanie przez jednostkę sektora finansów publicznych tych samych zobowiązań długoterminowych w różnych sprawozdaniach powoduje nieporównywalność danych. Brak jednolitych zasad klasyfikacji zobowiązań długoterminowych utrudnia również prawidłowe monitorowanie i ocenę zadłużenia zarówno samym jednostkom samorządu terytorialnego jak i organowi nadzoru.

Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych w 2004 r. przedłożyła wniosek de lege ferenda w tym zakresie, który zamieszczony został w części I "Sprawozdania z działalności regionalnych izb obrachunkowych i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2004 r." (rozdział 13 - Funkcjonowanie prawa samorządu terytorialnego w świetle doświadczeń regionalnych izb obrachunkowych, str. 118 - Kredyty długoterminowe - problem definicji).