RIO-I-0717/902/2010 - Zabezpieczenie środków na kary umowne powstałe w wyniku realizacji tzw. umów wsparcia.

Miejskie spółki komunikacyjne prowadzą działania związane z zakupami inwestycyjnymi związanymi z unowocześnieniem taboru. Te zamierzenia mają zostać sfinansowane środkami uzyskanymi głównie z międzynarodowych instytucji finansowych, które są zainteresowane aby poza umowami wykonawczymi, określającymi plany zakupu usług transportowych i wynagrodzenie gwarantującymi spółce stały dochód zostały podpisane przez Miasto umowy wsparcia. Kluczowym elementem umowy wsparcia jest przejęcie przez Miasto zobowiązania dotyczącego kar umownych w sytuacji nieterminowych spłat kredytu przez spółki miejskie.

W związku z powyższym, iż umowy wsparcia mogą rodzić potencjalnie zobowiązania dla budżetu miasta o charakterze podobnym jak poręczenia i gwarancje istnieje wątpliwość czy należy zabezpieczać środki w kolejnych budżetach miasta na ewentualne kary umowne.

Z uwagi na istotne znaczenie jakie może mieć ten problem w budowie wieloletniej prognozy finansowej jak i konieczności uwzględniania tej umowy w okresowych sprawozdaniach finansowych zwracam się o zajęcie stanowiska w tej sprawie.

Jednocześnie informuję, że agencje ratingowe negatywnie odnoszą się do takiej formuły wsparcia dla spółek miejskich z uwagi na ryzyko finansowe i zobowiązania pośrednie mogące mieć wpływ na rating Miasta.

W związku z pismem z dnia 7 maja 2010 r. Nr PB-UM-PB2-0717/1180/10 w sprawie zabezpieczenia w budżecie przyszłych okresów środków na kary umowne wynikające z umów wsparcia dla spółek komunikacyjnych - Regionalna Izba Obrachunkowa w Warszawie przedstawia następujące pogląd:

W przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.) brak jest podstaw do zawarcia przez Miasto umowy wsparcia, którego elementem byłyby zobowiązania dotyczące kar umownych. Na gruncie przepisów ustawy o finansach publicznych, a szczególnie jej art. 94 jednostki samorządu terytorialnego mogą udzielać poręczeń i gwarancji, z uwzględnieniem przepisów ustawy, a łączna kwota poręczeń i gwarancji określona jest w uchwale budżetowej. Poręczenia i gwarancje, zgodnie z normą sprecyzowaną w ww. przepisie są terminowe i udzielane do określonej kwoty.

Ponadto art. 236 określający zawartość uchwały budżetowej w ust. 3 pkt 5 stanowi, iż w planie wydatków bieżących obligatoryjnie wyodrębnia się wypłaty z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez j.s.t. przypadające do spłaty w danym roku budżetowym. Dodatkowo w art. 262 jest przepis o charakterze technicznym, zgodnie z którym czynności prawnych polegających na zaciąganiu kredytów i pożyczek oraz udzielaniu pożyczek, poręczeń i gwarancji, a także emisji papierów wartościowych dokonuje dwóch członków zarządu wskazanych w uchwale przez zarząd, a dla ważności tych czynności konieczna jest kontrasygnata skarbnika.

Obecna ustawa, jak również poprzednie ustawy o finansach publicznych zaliczają poręczenia do tytułów dłużnych, które podlegają zaliczeniu do długu jednostki samorządu terytorialnego.

W ocenie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie poręczenia i gwarancje, o których mowa w ustawie o finansach publicznych stanowią jedyne dopuszczalne formy w jakich organy j.s.t. mogą ustanawiać, w drodze umowy, odpowiedzialność majątkową jednostek samorządu terytorialnego za zobowiązania innych podmiotów realizujących zadania j.s.t.

Organy samorządu terytorialnego, jako organy władzy publicznej, obowiązane są działać na podstawie i w graniach prawa (art. 7 Konstytucji RP).

Zasada samodzielnego prowadzenia gospodarki finansowej przez jednostki samorządu terytorialnego nie oznacza dowolności w dysponowaniu środkami publicznymi. Przeciwnie, jak wskazał NSA "w ramach gospodarki finansowej organom gminy wolno tylko to, na co zezwalają im ustawy" (wyrok NSA z dnia 20 marca 1998 r., III SA. 1622/97).