PT8.8101.4.2015.WCH.70 - Opodatkowanie wypłacanego odszkodowania pieniężnego w formie zwrotu kosztów zabezpieczenia sieci na wpływy eksploatacji górniczej.

Na podstawie art. 14e § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.), Minister Rozwoju i Finansów, wobec stwierdzenia nieprawidłowości interpretacji indywidualnej z dnia 4 sierpnia 2011 r. nr IBPP2/443-548/11/WN wydanej, w imieniu Ministra Finansów, przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach dla Sp. z o.o. na wniosek z dnia 27 kwietnia 2011 r. (data wpływu 5 maja 2011 r.) uzupełnionym pismem z dnia 26 lipca 2011 r. (data wpływu 28 lipca 2011 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia czy wypłacane wnioskodawcy odszkodowanie pieniężne w formie zwrotu kosztów zabezpieczenia sieci na wpływy eksploatacji górniczej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zmienia ww. interpretację z urzędu stwierdzając, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione w ww. wniosku-jest nieprawidłowe.

W dniu 5 maja 2011 r. do Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach wpłynął wniosek z dnia 27 kwietnia 2011 r. (uzupełniony pismem z dnia 26 lipca 2011 r. (data wpływu 28 lipca 2011 r.) Sp. z o.o.o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącego podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia czy wypłacane Wnioskodawcy odszkodowanie pieniężne w formie zwrotu kosztów zabezpieczenia sieci na wpływy eksploatacji górniczej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Sp. z o.o. z siedzibą (dalej zwana: Wnioskodawcą, Spółką) jest komunalną osobą prawną której głównym przedmiotem działalności jest zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków na terenie gminy.

Spółka wskazała, że posiada sieci, które zostały wybudowane w poprzednich latach w technologii wówczas powszechnie stosowanej, tj. z elementów żeliwnych i stalowych, jak również sieci budowane w obecnie stosowanej technologii - z materiałów plastycznych.

W związku z występującymi na terenie prowadzonej działalności szkodami górniczymi, Wnioskodawca zamierza zawrzeć ugodę z przedsiębiorstwem górniczym o zwrot kosztów zabezpieczenia sieci wodociągowej na wpływ eksploatacji górniczej (projekt ugody w załączeniu).

Zabezpieczenie sieci wodociągowej będzie polegało na wymianie istniejącego wodociągu z rur stalowych o długości 352 m i średnicy 110 mm, na wodociąg o takiej samej długości i zwiększonej średnicy do 160 mm z rur PE SDR11.

Ugoda zostanie zawarta na podstawie przepisów Dział V Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 z późn. zm.).

Również w tym przypadku wymiana nie spowoduje ulepszenia środka trwałego, a jedynie spowoduje przywrócenie stanu pierwotnego i zmniejszy utratę szczelności sieci oraz ryzyko wystąpienia awarii spowodowanej ruchem zakładu górniczego, jednak ze względu na postęp techniczny nastąpi to w nowej technologii PE. Zastosowanie większej średnicy rurociągu wynika z jednoczesnego dostosowania, przy okazji remontu, możliwości przesyłowych do obecnie występujących potrzeb w tym zakresie.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy zwrócone przez przedsiębiorstwo górnicze kwoty będą podlegały opodatkowaniu podatkiem VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, zwrot kosztów zabezpieczenia sieci na wpływy eksploatacji górniczej na podstawie zawartej ugody jest realizacją postanowień zawartej umowy i należy go traktować jako odszkodowanie za szkody, a nie zapłatę za świadczoną usługę. Wypłata odszkodowania nie mieści się w opinii Spółki w katalogu czynności opodatkowanych podatkiem VAT, zatem nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

W dniu 4 sierpnia 2011 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając, na podstawie przepisu § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.), w imieniu Ministra Finansów - wydał interpretację indywidualną, nr IBPP2/443-548/11/WN, w której uznał, iż w świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w wydanej interpretacji indywidualnej przywołał przepisy: art. 5 ust. 1, art. 7 ust. 1, art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.).

Dyrektor ww. Izby Skarbowej w wydanej interpretacji indywidualnej przywołał również art. 95 ust. 2, art. 99 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 z późn. zm.).

Treść przywołanych przepisów Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach odniósł do zdarzenia przyszłego, pytania i stanowiska przedstawionego przez Wnioskodawcę we wniosku o wydanie interpretacji.

Analizując treść wniosku, przytoczone powyżej przepisy Dyrektor ww. Izby Skarbowej odnosząc się do stanowiska Wnioskodawcy wskazał, że zwrot kosztów zabezpieczenia sieci na wpływy eksploatacji górniczej nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za poniesione nakłady związane z zabezpieczeniem sieci na wpływy eksploatacji górniczej, bowiem Wnioskodawca poprzez zabezpieczenie sieci zmniejsza ryzyko wystąpienia awarii spowodowanej ruchem zakładu górniczego, co w konsekwencji pozwala na swobodne dysponowanie nieruchomością.

Dyrektor ww. Izby Skarbowej stwierdził zatem, że wypłacane Wnioskodawcy odszkodowanie pieniężne w formie zwrotu kosztów zabezpieczenia sieci w ramach zapobiegania, usuwania i naprawiania szkód górniczych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż nie mieści się w katalogu czynności opodatkowanych wyznaczonym przez art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Reasumując, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach wskazał, że stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Po zapoznaniu się z aktami sprawy, Minister Rozwoju i Finansów stwierdza, co następuje:

Zgodnie z art. 14e § 1 pkt 1 ustawy - Ordynacja podatkowa minister właściwy do spraw finansów publicznych może z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W wyniku przeprowadzonej analizy przedmiotowej sprawy stwierdzono, że interpretacja indywidualna z dnia 4 sierpnia 2011 r. nr IBPP2/443-648/11/WN wydana w imieniu Ministra Finansów przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach jest nieprawidłowa, dlatego też uzasadnienie jest dokonanie jej zmiany.

W myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. , poz. 535, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Definicja świadczenia usług ma charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, iż nie każde działanie, powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji, może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy.

Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

* w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednio beneficjentem świadczenia,

* świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Czynności wykonywane w ramach zapobiegania szkodom górniczym, usuwania i naprawiania szkód górniczych przez podmiot zobowiązany do tych czynności zostały uregulowane przepisami Kodeksu cywilnego oraz ustawy - Prawo geologiczne i górnicze.

Zgodnie z art. 91 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. poz. 1947, z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą pgig", właściciel nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, jeżeli ruch ten odbywa się zgodnie z zasadami określonymi w ustawie. Może on jednak żądać naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody, zgodnie z przepisami tej ustawy.

Zgodnie z art. 92 ustawy pgig, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do naprawiania szkód, o których mowa w art. 91 ust. 1 i 2, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.

W myśl art. 94 ust. 1 ustawy pgig naprawienie szkody powinno nastąpić przez przywrócenie stanu poprzedniego. Stosownie do art. 94 ust. 2 ustawy pgig przywrócenie stanu poprzedniego może nastąpić przez dostarczenie gruntów, obiektów budowlanych, urządzeń, lokali, wody lub innych dóbr tego samego rodzaju. Obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego ciąży na przedsiębiorcy (art. 94 ust. 4 ustawy pgig).

Stosownie do art. 95 ust. 2 ustawy pgig jeżeli poszkodowany poniósł nakłady na naprawienie szkody, odszkodowanie ustala się w wysokości odpowiadającej wartości uzasadnionych nakładów. Przepis ten nie narusza postanowień ust. 1.

Mocą art. 99 ustawy pgig ustawodawca wskazał, że przepisy dotyczące naprawiania szkód stosuje się odpowiednio do zapobiegania tym szkodom.

Prawo cywilne rozróżnia dwa rodzaje szkód: deliktową (wynikającą z czynów niedozwolonych) oraz kontraktową (wynikająca z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania umownego).

Stosownie do art. 415 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. poz. 93, z późn. zm.) kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Natomiast w myśl art. 471 ww. Kodeksu cywilnego dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Z przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca posiada sieci, które zostały wybudowane w poprzednich latach w technologii wówczas powszechnie stosowanej tj. z elementów żeliwnych i stalowych, jak również sieci budowane w obecnie stosowanej technologii - z materiałów plastycznych.

W związku z występującymi na terenie prowadzonej działalności szkodami górniczymi, Wnioskodawca zamierza zawrzeć ugodę z przedsiębiorstwem górniczym o zwrot kosztów zabezpieczenia sieci wodociągowej na wpływ eksploatacji górniczej.

Spółka wskazała, że zabezpieczenie sieci wodociągowej będzie polegało na wymianie istniejącego wodociągu z rur stalowych o długości 352 m i średnicy 110 mm, na wodociąg o takiej samej długości i zwiększonej średnicy do 160 mm z rur PE SDR11.

Ugoda zostanie zawarta na podstawie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 z późn. zm.).

Spółka wskazała, że również w tym przypadku wymiana nie spowoduje ulepszenia środka trwałego, a jedynie spowoduje przywrócenie stanu pierwotnego i zmniejszy utratę szczelności sieci oraz ryzyko wystąpienia awarii spowodowanej ruchem zakładu górniczego, jednak ze względu na postęp techniczny nastąpi to w nowej technologii PE. Zastosowanie większej średnicy rurociągu wynika z jednoczesnego dostosowania, przy okazji remontu, możliwości przesyłowych do obecnie występujących potrzeb w tym zakresie.

Kwestią do rozstrzygnięcia w przedstawionym we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej zagadnieniu jest ustalenie czy zwrot kosztów zabezpieczenia sieci wodociągowej przed wpływami eksploatacji górniczej podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem VAT (jako wynagrodzenie za świadczenie usług), czy zapłata ta stanowić będzie formę odszkodowania pozostającego poza systemem podatku VAT.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że pojęcie "odszkodowanie" czy też termin "szkoda" nie zostały zdefiniowane w ustawie o VAT.

Na gruncie stosunków cywilnoprawnych (w świetle wyżej przytoczonych przepisów Kodeksu cywilnego) szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika oraz na istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą.

Różnica pomiędzy odszkodowaniem a świadczeniem polega na tym, że w przypadku odszkodowania nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczeniem w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika (działaniem, zaniechaniem czy też powstrzymaniem się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji). Istotą odszkodowania nie jest płatność za świadczenie lecz rekompensata za szkodę.

Na gruncie ustawy o VAT ustalanie statusu wypłacanego odszkodowania, jako podlegającego bądź nie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, należy oceniać zatem w kontekście związku z konkretnym świadczeniem.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) w orzeczeniach dotyczących opodatkowania odszkodowań analizował przede wszystkim kwestię związku dokonywanej płatności (wynagrodzenia) ze świadczeniem wykonywanym przez drugi podmiot. W wyroku z dnia 1 lipca 1982 r. w sprawie C-222/81 B.A.Z. Bausystem AG, TSUE stwierdził, że odsetki w postępowaniu głównym nie mają związku ze świadczonymi usługami lub z nabyciem usług i nie stanowią wynagrodzenia z tytułu transakcji handlowej. Przeciwnie, stanowią one prosty zwrot wydatków, to znaczy odszkodowanie za opóźnienie w płatności (pkt 8 ww. wyroku).

W wyroku z dnia 18 lipca 2007 r. sprawie C-277/05 Société thermale d'Eugénie-les-Bains, TSUE wskazał, że pierwsze rozwiązanie zawarte w pytaniu prejudycjalnym (tekst jedn.: kwoty wypłacone tytułem zadatku przez klienta na rzecz przedsiębiorstwa hotelarskiego powinny zostać uznane za podlegające podatkowi VAT) można zaakceptować jedynie wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego, w którym dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych (pkt 19 ww. wyroku).

Reasumując płatność o charakterze odszkodowawczym nie będzie podlegała VAT tylko wtedy gdy nie będzie istniał związek pomiędzy tą płatnością a jakąkolwiek czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu na rzecz którego ta płatność jest dokonywana.

Obowiązek naprawienia szkody spowodowanej ruchem zakładu górniczego regulują wyżej przywołane przepisy ustawy pgig. Z przytoczonych przepisów ustawy pgig wynika, że obowiązek naprawienia szkody spowodowanej ruchem zakładu górniczego ciąży na podmiocie odpowiedzialnym za szkodę, tj. przedsiębiorstwie górniczym co wynika z przepisu art. 94 ust. 4 i art. 95 ustawy pgig.

Te same zasady na mocy art. 99 ustawy pgig dotyczą zapobiegania szkodom.

Wnioskodawca podejmując określone czynności związane z zabezpieczeniem sieci wodociągowej (wymiana istniejącego wodociągu z rur stalowych o długości 352 m i średnicy 110 mm, na wodociąg o takiej samej długości i zwiększonej średnicy do 160 mm z rur PE SDR11) w związku z prowadzeniem swojej działalności na terenach górniczych, wykonuje de facto obowiązek nałożony przepisami ustawy pgig na zobowiązanego jakim jest przedsiębiorstwo górnicze. Wnioskodawca wykonuje na rzecz przedsiębiorstwa górniczego świadczenia za wynagrodzeniem na podstawie ugody, które podlegają opodatkowaniu VAT.

Reasumując powyższe należy stwierdzić że otrzymany przez Wnioskodawcę zwrot kosztów zabezpieczenia sieci wodociągowej na wpływ eksploatacji górniczej stanowi wynagrodzenie za świadczenie usług, podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

W świetle powyższego należało z urzędu zmienić interpretację indywidualną z dnia 4 sierpnia 2011 r. nr IBPP2/443-548/11/WN, wydaną w imieniu Ministra Finansów przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, gdyż stwierdzono jej nieprawidłowość.

ZMIANA INTERPRETACJI INDYWIDUALNEJ dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji indywidualnej przez działającego w imieniu Ministra Finansów Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach.

Minister Rozwoju i Finansów wskazuje, że załączona do przedmiotowego wniosku ugoda nie może być przedmiotem oceny przy wydawaniu zmiany interpretacji indywidualnej.

Zmiana bowiem interpretacji indywidualnej następuje w odniesieniu do opisanego we wniosku stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, na podstawie którego wydana została zmieniona interpretacja (art. 14e § 2 Ordynacji podatkowej).

Ponadto tut. Organ informuje, że zgodnie z art. 14na pkt 2 ustawy - Ordynacja podatkowa, przepisów art. 14k-14n dotyczących ochrony prawnej wynikającej z zastosowania się Wnioskodawcy do otrzymanej interpretacji nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe przedstawione we wniosku stanowią element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, tj. czynności dokonanych w ramach transakcji, które pomimo spełnienia warunków formalnych ustanowionych w przepisach ustawy, miały zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą te przepisy.

Wnioskodawcy przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację zmieniającą interpretację indywidualną. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie Ministra Rozwoju i Finansów - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa (art. 47 i 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem Ministra Rozwoju i Finansów (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Minister Rozwoju i Finansów, ul. Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa. Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać: wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności, oznaczenie organu, którego działania, bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania skarga dotyczy, określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego, w przypadkach, o których mowa w art. 52 § 3 i 4, dowód, że skarżący wezwał właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa (art. 57 § 1 pkt 1 - 4 ww. ustawy). Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).