PT8.054.8.2018 - Dobrowolność stosowania mechanizmu podzielonej płatności.

W związku z przekazaną interpelacją Pana Posła Adama Andruszkiewicza nr 18445 w sprawie stosowania mechanizmu podzielonej płatności, uprzejmie informuję.

Przede wszystkim należy zauważyć, że w mechanizmie podzielonej płatności przedsiębiorca otrzyma zapłatę netto na zwykły rachunek bankowy, a kwotę VAT na odrębne konto. Z tego specjalnego konta może zapłacić podatek do urzędu skarbowego oraz VAT kontrahentom, wynikający z wystawionych przez nich faktur. Środki pieniężne z konta VAT mogą być obracane między firmami wielokrotnie, bez żadnych ograniczeń czasowych ani kwotowych. Jedynym warunkiem jest, by były to przepływy między kontami VAT. Przykładowo przedsiębiorca, który otrzyma podatek na odrębne konto, natychmiast może z tych środków wpłacić VAT na konto swojego dostawcy.

Takie rozwiązanie zapewnia minimalizację negatywnego wpływu wprowadzonego rozwiązania na płynność finansową podatników. Podatnik, który na rachunku VAT zgromadzi środki finansowe, będzie mógł z tego rachunku nie tylko rozliczać zobowiązania podatkowe wobec urzędu skarbowego, ale co równie ważne - jak wspomniano wcześniej - będzie mógł bez ograniczeń opłacać kwotę podatku wynikającą z faktur wystawionych przez swoich dostawców towarów lub usług właśnie za pośrednictwem MPP. Należy również wskazać, że decyzja o takim rozliczeniu się z kontrahentem każdorazowo będzie należała do nabywcy towarów lub usług i to on będzie decydował czy zastosowanie tego mechanizmu będzie dla niego korzystne przy rozliczeniu konkretnej transakcji.

Nie ulega jednak kwestii, że dla części podatników, MPP może spowodować pogorszenie płynności finansowej. Należy pamiętać, że w przypadku nagromadzenia się środków na rachunku VAT podatnik ma prawo do wystąpienia z wnioskiem do naczelnika urzędu skarbowego o przekazanie tych środków na jego rachunek rozliczeniowy. Przekazanie środków nastąpi w takim samym terminie jak podstawowy termin zwrotu różnicy podatku VAT, tj. 60 dni. Jednakże jest to termin maksymalny i podatnicy będą mogli otrzymywać środki z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy również w terminie wcześniejszym, o ile przeprowadzona weryfikacja przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego nie stwierdzi wystąpienia przesłanek uniemożliwiających wydanie zgody.

Pamiętać należy również o tym, że MPP będzie oddziaływał na płynność finansową podatników w różnym stopniu i w różny sposób. To znaczy, istnieje grupa podatników, którym MPP płynność finansową w jakimś zakresie pogorszy, istnieje również grupa podatników, dla których rozwiązanie to pozostanie bez wpływu na płynność finansową, a niektórym podatnikom wręcz ją poprawi, z uwagi na możliwość uzyskania zwrotu nadwyżki VAT naliczonego na rachunek VAT w terminie 25 dni. To, w jaki sposób MPP będzie oddziaływało na płynność finansową zależy od wielu czynników, w tym od struktury dokonywanych transakcji, stawek VAT przy zakupach oraz sprzedaży, struktury płatności, sposobów dokonywania płatności, rodzajów kontrahentów, czy wreszcie stosowania zwolnienia z VAT, np. z uwagi na poziom obrotów.

W sprawie dobrowolności stosowania MPP należy wskazać, że jedną z podstawowych cech tego mechanizmu jest zabezpieczenie nabywcy przed negatywnymi konsekwencjami uwikłania go, nawet w sposób nieświadomy, w przestępczy proceder wyłudzeń. W transakcji opodatkowanej podatkiem VAT nabywca jako odliczający podatek naliczony z tytułu zakupu towarów jest zagrożony negatywnymi konsekwencjami o charakterze sankcyjnym w sytuacji gdy po drugiej stronie ma do czynienia z nieuczciwym podmiotem. Szereg takich transakcji może być powodem naliczenia wysokich sankcji, które mogą zagrozić płynności firmy, a wręcz przyczynić się do jej likwidacji.

Dlatego też MPP został tak zbudowany, aby decyzja o jego zastosowaniu należała głównie do nabywcy, który w takim układzie jest stroną słabszą względem dostawcy, gdyż musi on polegać na domniemaniu uczciwości dostawcy. Za zły dobór nieuczciwych dostawców to właśnie nabywca ponosi zasadnicze konsekwencje w podatku VAT.

A zatem nabywca, który np. nie jest pewien uczciwości swojego dostawcy, korzystając z MPP wypełni komunikat przelewu i zadysponowana kwota zostanie automatycznie rozdzielona przez system bankowy na kwotę netto, która zostanie przekazana na rachunek rozliczeniowy a kwota VAT zostanie przekazana na rachunek VAT, otwarty automatycznie dla każdego rachunku rozliczeniowego.

Środki zgromadzone na rachunku VAT będą cały czas własnością dostawcy, jednakże prawo do korzystania z nich będzie ograniczone przepisami ww. ustawy, tj. w praktyce podatnik będzie mógł wykorzystać zgromadzone na rachunku VAT środki na zapłatę swojego zobowiązania VAT do urzędu skarbowego lub będzie mógł płacić VAT swoim dostawcom za pośrednictwem MPP, ewentualnie będzie mógł wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego o uwolnienie środków zgromadzonych na rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy. Dlatego też podatnik trudniący się dotychczas dokonywaniem oszustw w VAT, w sytuacji otrzymania płatności w MPP, nie będzie miał już możliwości zniknięcia z rynku wraz z nierozliczoną kwotą VAT i nie będzie mógł już dokonać najbardziej dotkliwego dla nabywcy oraz dla budżetu rodzaju oszustwa, tj. zniknięcia z niezapłaconą kwotą VAT.

Decyzja zastosowania MPP przez nabywcę nie ogranicza swobody zawierania umów, tym samym w przypadku gdy dostawca nie wyrazi zgody na taki sposób rozliczania (MPP) transakcja może nie dojść do skutku - a zatem wolność wyboru jest zachowana.

Przechodząc do pytań Pana Posła uprzejmie wyjaśniam:

Odnosząc się do pierwszego pytania, chciałbym poinformować, że dokonanie oszacowania wpływu wprowadzenia mechanizmu podzielonej płatności w skali kraju na płynność finansową przedsiębiorców, mierzonego kwotą podatku od towarów i usług, która zostanie czasowo "zamrożona" na kontach służących wyłącznie do obrotu podatkiem od towarów i usług nie jest możliwe.

Mechanizm podzielonej płatności ma charakter dobrowolny, a zatem chociażby ze względu na trudną do określenia liczbę podatników, którzy będą chcieli korzystać z MPP oraz na możliwość wybiórczego stosowania tego mechanizmu do konkretnych faktur i wobec konkretnych dostawców, dokonanie takiego szacunku byłoby niezmiernie trudne i obarczone bardzo wysokim ryzykiem błędu.

Wprowadzona regulacja może ograniczyć płynność finansową w niektórych przedsiębiorstwach jednak zakres wpływu będzie inny dla każdej firmy i będzie zależny od wielu czynników, w tym między innymi od struktury płatności występującej w przedsiębiorstwie, struktury stosowanych stawek VAT przy sprzedaży oraz dokonywanych zakupach, struktury terminów dostaw i sprzedaży, kontrahentów, cyklu koniunkturalnego lub sezonowego oraz od nieprzewidywalnych zdarzeń nadzwyczajnych. Dlatego ze względu na duże zróżnicowanie sytuacji podmiotów gospodarczych niemożliwe jest realne oszacowanie wpływu MPP na kondycję finansową na szczeblu konkretnej firmy jak i całej gospodarki.

Chciałbym podkreślić, że z uwagi na nowatorstwo wprowadzonego rozwiązania będą prowadzone analizy jego stosowania również pod kątem wpływu na płynność finansową prowadzonej działalności gospodarczej.

W odpowiedzi na pozostałe pytania dotyczące możliwości wpisania oświadczeń lub warunków do umów cywilnoprawnych po wejściu w życie przepisów wprowadzających MPP wyjaśniam.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, w tym również wprowadzające MPP, nie ograniczają swobody zawierania umów, tym bardziej nie regulują stronom umowy warunków jej zawarcia.

Należy się spodziewać, że nieuczciwi podatnicy będą za wszelką ceną starali się unikać stosowania MPP przez nabywców, będą wręcz starali się stosować zachęty aby nabywcy nie korzystali z MPP, ewentualnie mogą próbować posługiwać się środkami, o których wspomina Pan Poseł.

Podatnicy korzystają wzajemnie ze swobody zawierania umów i jeżeli dostawca będzie wymagał od nabywcy niestosowania MPP a nabywca przyjmie ten punkt widzenia, w praktyce będzie to oznaczało rozliczanie się stron na dotychczasowych zasadach. Jeżeli podatnicy będą widzieli zasadność w unormowaniu warunków lub oświadczeń, o których wspomina Pan Poseł, będą to mogli zrobić.

W ramach swobody zawierania umów podatnicy mogą stosować różne postanowienia umowne wyłączające możliwość rozliczania się w MPP (np. rabaty za nieskorzystanie z MPP), jednakże nabywca powinien w takiej sytuacji mieć pełną świadomość, na co się godzi i z czego rezygnuje w razie okazania się, że dostawca może okazać się podatnikiem nieuczciwym. Dla nabywcy odmowa sprzedawcy rozliczenia transakcji z użyciem MPP powinna stać się pierwszym sygnałem do tego, że z jakichś powodów sprzedawca uniemożliwia nabywcy skorzystanie z bezpieczeństwa transakcji, jaką daje mu MPP.

Dostawca powinien mieć również świadomość, że nabywcy w sytuacji żądania przez niego podpisania takich umów, chociażby z przezorności, mogą poszukać innych dostawców nie sprzeciwiających się otrzymywaniu płatności w MPP, co na konkurencyjnym rynku może prowadzić do izolacji takich podatników ze strony świadomych nabywców.