Prawo do ulgi prorodzinnej dla podatników prowadzących rodzinne domy dziecka.

"Zgodnie z obecnie funkcjonującymi regulacjami prawnymi zawartymi w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 179, poz. 1362, z późn. zm.), za organizację pieczy zastępczej odpowiedzialny jest starosta, który działając na podstawie uregulowań prawnych, tworzy na swoim terenie placówki opiekuńczo-wychowawcze, w tym typu rodzinnego. Obecnie całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego traktowane są tak jak pozostałe całodobowe placówki, mimo iż mają charakter bardziej rodzinny niż instytucjonalny. Umieszczenie dziecka w placówce opiekuńczowychowawczej typu rodzinnego następuje na podstawie skierowania wydanego przez powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, posiadający miejsce w tej placówce. Umieszczenie dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego zatem - w odróżnieniu od sposobu umieszczania dziecka w rodzinie zastępczej - nie ma charakteru indywidualnego powierzenia dziecka na podstawie postanowienia sądu rodzinnego i opiekuńczego konkretnej rodzinie. Decyzję o wyborze placówki opiekuńczo-wychowawczej pozostawia się staroście właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. Ustawa o pomocy społecznej określa jedynie minimum wypłacanych świadczeń, starosta natomiast podejmuje ostateczną decyzję o wysokości wypłacanych świadczeń, zgodnie z możliwościami finansowymi powiatu.

Osoby prowadzące placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego otrzymują środki finansowe na utrzymanie placówki i opiekę nad dziećmi, określone w art. 85a-85f ustawy o pomocy społecznej. Są to:

- miesięczna zryczałtowana kwota na utrzymanie każdego dziecka (nie mniej niż 34% podstawy),

- miesięczna stawka na utrzymanie lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, w którym mieści się ta placówka,

- miesięczna stawka na usługi telekomunikacyjne (nie więcej niż 21% podstawy),

- roczna stawka na bieżące naprawy, remonty (nie więcej niż 96% podstawy na dziecko),

- roczne środki finansowe na wyposażenie placówki w niezbędny sprzęt - w stawce odpowiadającej wysokości poniesionych wydatków (nie więcej niż 177% podstawy na dziecko),

- roczna stawka na świadczenia zdrowotne nieobjęte ubezpieczeniem zdrowotnym lub roczną stawkę na wyrównanie opóźnień w nauce, w wysokości poniesionych wydatków (nie więcej jednak niż 163% podstawy).

Podstawą do określenia wysokości świadczeń pieniężnych dla placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego jest - podobnie jak w przypadku rodzin zastępczych - kwota "podstawy" z ustawy o pomocy społecznej (obecnie 1647 zł).

Powiatem właściwym do ponoszenia wydatków na dziecko jest - zgodnie z art. 81 wspomnianej ustawy - powiat miejsca zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w pierwszej formie pieczy zastępczej. Natomiast odpłatność za pobyt dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego ponoszą, do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania, rodzice dziecka, osoba pełnoletnia lub jej rodzice, a także opiekunowie prawni lub kuratorzy, w przypadku gdy dysponują dochodami dziecka, z tym że opłata ponoszona przez opiekunów prawnych, kuratorów lub osobę pełnoletnią nie może być wyższa niż 50% kwoty stanowiącej dochód dziecka lub osoby pełnoletniej. Przechodząc na grunt przepisów podatkowych, uprzejmie informuję.

Na podstawie art. 27f ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą", od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27, pomniejszonego o kwotę składki, o której mowa w art. 27b, podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:

podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

Zgodnie z postanowieniami ust. 2 w art. 27f ustawy, odliczeniu podlega kwota stanowiąca 1/6 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1. Odliczenie nie przysługuje, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko:

1) na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych;

Kwestię opieki prawnej nad małoletnim regulują przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, z późn. zm.). Zgodnie z art. 145 § 2 k.r.o. opiekę ustanawia sąd opiekuńczy, skoro tylko poweźmie wiadomość, że zachodzi prawny po temu powód. Opiekun sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem pozostającego pod opieką; podlega przy tym nadzorowi sądu opiekuńczego (art. 155 § 1 k.r.o.).

Biorąc pod uwagę przywołane przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, pełnienie funkcji opiekuna prawnego dziecka, które zamieszkuje razem z opiekunem, uprawnia opiekuna do korzystania z tzw. ulgi prorodzinnej za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym sprawował on opiekę.

Zdanie drugie w art. 27f ust. 2 ustawy, w którym ustawodawca przewidział wyłączenie możliwości korzystania z tego odliczenia w przypadku umieszczenia dziecka, na podstawie orzeczenia sądu, w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych, nie znajduje zastosowania w przedstawionej sytuacji.

Intencją ustawodawcy było, aby ulga podatkowa nie przysługiwała, począwszy od miesiąca, w którym dziecko, w drodze orzeczenia sądu, zostało odebrane rodzicom biologicznym, opiekunowi prawnemu, z którym mieszkało, albo rodzinie zastępczej i przekazane instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych, w tym placówce opiekuńczo-wychowawczej.

Z zapytania wynika natomiast, że dziecko nie zostało odebrane opiekunowi prawnemu, z którym zamieszkiwało. Przeciwnie, dziecko zamieszkuje z opiekunem prawnym w prowadzonej przez niego placówce opiekuńczowychowawczej typu rodzinnego. O ile zatem spełnione są inne warunki określone w art. 27f ustawy, to opiekun prawny zamieszkujący z dzieckiem ma prawo do skorzystania z omawianej ulgi, bowiem jednoczesne pełnienie funkcji opiekuna prawnego i sprawowanie opieki nad dzieckiem w ramach prowadzonej przez opiekuna placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego nie jest okolicznością, która uniemożliwia dokonanie odliczenia.

Minister pracy i polityki społecznej poinformował ponadto o systemowych zmianach przepisów, m.in. w zakresie pieczy zastępczej, które zaczną obowiązywać już z początkiem 2012 r. "W dniu 9 czerwca 2011 r. została uchwalona ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 149, poz. 887), która wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2012 r., z wyjątkiem art. 77 ust. 1, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2015 r., i art. 241, który wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. W wymienionej ustawie wprowadzono nową formę pieczy zastępczej nad dzieckiem - rodzinny dom dziecka - w charakterze analogiczny do obecnie funkcjonującej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny zastępczej. Umieszczenie dziecka w tej formie pieczy zastępczej będzie miało charakter indywidualny i następować będzie jako powierzenie dziecka konkretnej osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka na podstawie postanowienia sądu rodzinnego."