PP/443-43/07 - Czy komornik sądowy w związku z wykonywanymi czynnościami związanymi ze sprzedażą egzekucyjną nieruchomości staje się płatnikiem podatku od towarów i usług oraz czy jest zobowiązany i uprawniony do wystawiania w imieniu podatnika faktur VAT?

Naczelnik Urzędu Skarbowego w Kędzierzynie-Koźlu działając na podstawie art. 216 i art. 14a-14c ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) po rozpatrzeniu wniosku z dnia 29 maja 2007 r. (złożonego w tut. urzędzie dnia 1 czerwca 2007 r.) w sprawie wydania interpretacji czy komornicy sądowi wykonujący czynności w związku ze sprzedażą egzekucyjną nieruchomości są płatnikami podatku od towarów i usług i czy muszą wystawiać faktury VAT dotyczącej takiej transakcji

uznać za nieprawidłowe stanowisko podatnika, iż komornik sądowy w związku z wykonywanymi czynnościami związanymi ze sprzedażą egzekucyjną nieruchomości nie staje się płatnikiem podatku od towarów i usług jak również nie jest zobowiązany ani uprawniony do wystawiania w imieniu podatnika faktur VAT.

Naczelnik Urzędu Skarbowego w Kędzierzynie-Koźlu działając na podstawie z art. 14a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacji podatkowej (tekst jedn.: z 2005 r. Dz. U. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) w odpowiedzi na pisemny wniosek podatnika o interpretację z zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w jego indywidualnej sprawie, w której nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa, kontrola skarbowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym po wnikliwej analizie własnego stanowiska wnioskodawcy, który uważa, iż komornik sądowy w związku z wykonywanymi czynnościami związanymi ze sprzedażą egzekucyjną nieruchomości nie staje się płatnikiem podatku od towarów i usług jak również nie jest zobowiązany ani uprawniony do wystawiania w imieniu podatnika faktur VAT postanawia uznać stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 18 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) organy egzekucyjne określone w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968 z późn. zm.) oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od dostawy dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów.

Powyższy przepis dotyczy zarówno przypadków, gdy przedmiotem dostawy są rzeczy ruchome, jak też nieruchomości.

Z literalnego brzmienia powyższego przepisu wynika, iż jedynym warunkiem koniecznym dla uznania, iż komornik sądowy jest płatnikiem podatku od towarów i usług od dostawy dokonanej w trybie egzekucji, jest wykonywanie przez niego czynności egzekucyjnych. Przez czynność egzekucyjną należy rozumieć każde formalne, oparte na przepisach procesowych, działanie uprawnionego organu egzekucyjnego wywołujące skutek prawny dla prowadzonej egzekucji. Należy zauważyć, iż na określony rodzaj egzekucji (np. egzekucji z nieruchomości) składa się szereg czynności egzekucyjnych, z których tylko nieliczne wykonywane są przez sąd. W trakcie egzekucji z nieruchomości w trybie egzekucji publicznej komornik wykonuje szereg czynności egzekucyjnych takich jak: zajęcie nieruchomości poprzez wysłanie stosownych pism dłużnikowi i sądowi, realizuje opis i oszacowanie, obwieszcza o licytacji, przyjmuje rękojmię, przeprowadza licytację pod nadzorem sędziego, zamyka licytację.

W związku z powyższym należy przyjąć, iż w świetle art. 18 ustawy o VAT komornik sądowy jest płatnikiem podatku od dostawy dokonanej w wyniku prowadzenia określonego rodzaju egzekucji, jeżeli podejmuje czynności egzekucyjne. W przepisie tym brak jest jednoznacznego wymogu, aby komornik jako przyszły płatnik dokonywał-w trakcie prowadzenia określonego rodzaju egzekucji-czynności, której bezpośrednim skutkiem jest przeniesienie prawa własności określonego towaru. Wprowadzenie obowiązku pobrania i odprowadzenia podatku VAT przez komornika w przypadku dostawy dokonanej w trybie egzekucji jest uzasadnione szczególnym charakterem tej dostawy. Skoro istnieją podstawy do przyjęcia, iż podatnik jest niesolidnym dłużnikiem, to można przypuszczać, iż nie dokona zapłaty należnego podatku. Ponadto należy zauważyć, iż podatnik-dłużnik zazwyczaj nie otrzymuje kwot uzyskanych przez organ egzekucyjny ze sprzedaży towarów dokonywanych w ramach egzekucji. Zatem ustanowienie organu egzekucyjnego płatnikiem podatku VAT ma zapewnić, iż należny podatek od dostawy w trybie egzekucji, zostanie odprowadzony na konto właściwego urzędu skarbowego.

Ustalając moment powstania obowiązku podatkowego należy oprzeć się na przepisie zawartym w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług w myśl, którego przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również: przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie. Za czynność taką - stanowiącą przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel - uznać należy także przeniesienie mocą postanowienia sądu o przesądzeniu, własności nieruchomości będącej przedmiotem egzekucji, na osobę nabywcy ustaloną w postanowieniu o przybiciu (będącym końcowym etapem sprzedaży licytacyjnej), co z kolei stanowi wydanie towaru w rozumieniu art. 19 ust. 1 ustawy o VAT. Zatem obowiązek podatkowy z tytułu sprzedaży nieruchomości, uzyskanej w wyniku egzekucji, powstaje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o przesądzeniu własności, gdyż z tą chwilą nabywca może rozporządzać towarem jak właściciel.

Jak wskazano wyżej, zgodnie z art. 18 ustawy o VAT płatnikami podatku VAT w przypadku sprzedaży egzekucyjnej towarów (rzeczy ruchomych i nieruchomości) ustawodawca ustanowił komorników sądowych. Do ich obowiązków należy zatem obliczanie, pobieranie i wpłacanie podatku we właściwym terminie organom podatkowym, również w przypadku egzekucji sądowej z nieruchomości.

Artykuł 30 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. -Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) stanowi, że płatnik który nie wykonał obowiązków określonych w art. 8 odpowiada za należności wymienione w § 1 lub 2 tegoż artykułu, całym swoim majątkiem. Zgodnie z art. 30 § 4 ww. ustawy, jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi okoliczność, o której mowa w § 1 lub 2, organ ten wydaje decyzję o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta w której określi wysokość należności z tytułu niepobranego lub pobranego, a nie wpłaconego podatku. Według art. 30 § 5 przepisów § 1-4 nie stosuje się, jeżeli odrębne przepisy stanowią inaczej albo jeżeli podatek nie został pobrany z winy podatnika.

Z praktycznego punktu widzenia przepis art. 30 § 5 ustawy Ordynacja podatkowa dotyczący niepobrania podatku z winy podatnika nie będzie miał zastosowania, gdyż dokonującym wpłaty należności, będzie uczestnik licytacji, a należność musi zostać uregulowana na rachunek depozytowy sądu. Komornik, aby odprowadzić kwotę podatku we właściwej wysokości musi zastosować prawidłową stawkę podatku. W przypadku zastosowania niewłaściwej stawki zostanie uszczuplona należność i komornik będzie odpowiadał z tego tytułu całym swoim majątkiem.

Dla ustalenia czy przy sprzedaży przedmiotowej nieruchomości wystąpi podatek od towarów i usług niezbędne jest ustalenie:

Ustalenie powyższych okoliczności jest niezbędne do prawidłowego ustalenia przez płatnika czy w przypadku przedmiotowej transakcji w cenie sprzedaży wystąpi podatek VAT oraz czy płatnik ma obowiązek jego naliczania i pobrania.

Odnośnie wątpliwości dotyczących obowiązku naliczania podatku VAT w przypadku braku kontaktu z dłużnikiem uniemożliwiającym ustalenie, czy nieruchomość podlega podatkowi VAT, organ podatkowy zauważa, że zgodnie z art. 30 § 5 ustawy Ordynacja podatkowa, przepisów dotyczących odpowiedzialności płatnika nie stosuje się, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej albo jeżeli podatek nie został pobrany z winy podatnika (...). Zgodnie z art. 2 ust. 5 ww. ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, organy administracji publicznej, urzędy skarbowe, organy rentowe, o których mowa w art. 476 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego, banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe i podmioty prowadzące działalność maklerską na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538) zobowiązane są na pisemne żądanie komornika udzielić mu na piśmie informacji niezbędnych do prawidłowego prowadzenia postępowania egzekucyjnego.

Odnosząc się do drugiej części zapytania dotyczącego konieczności wystawiania faktur VAT, tutejszy organ podatkowy informuje, iż zgodnie z § 24 ust. 1-5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 95, poz. 798) organy egzekucyjne, określone w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968 z późn. zm.), oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. -Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) w przypadku sprzedaży towarów, wystawiają w imieniu dłużnika i na jego rachunek faktury potwierdzające dokonanie sprzedaży tych towarów; kopię faktury otrzymuje dłużnik.

Fakturę wystawia się, jeżeli na dłużniku spoczywa obowiązek podatkowy związany ze sprzedażą towarów. Faktura stwierdzająca dokonanie sprzedaży powinna spełniać warunki, o których mowa w § 9 i § 11 ust. 1, jak również zawierać nazwę i adresy organów egzekucyjnych, określonych w ust. 1; jako sprzedawcę wpisuje się w fakturze nazwę i adres dłużnika, przy czym za podpisy osób uprawnionych do wystawienia faktury uważa się podpisy kierowników egzekucyjnych (lub osób przez nich upoważnionych), o których mowa w ust. 1.

Kopię faktury, o której mowa w ust. 3, organ egzekucyjny przekazuje dłużnikowi, zachowując jedną kopię w swojej ewidencji.

Powyższa interpretacja dotyczy wyłącznie stanu faktycznego przedstawionego przez podatnika i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania postanowienia.

Zgodnie z art. 14b § 1 i 2 Ordynacji podatkowej powyższa interpretacja nie jest wiążąca dla podatnika. Interpretacja jest natomiast wiążąca dla organów podatkowych i organów kontroli skarbowej właściwych dla wnioskodawcy do czasu jej zmiany lub uchylenia.

Na niniejsze postanowienie zgodnie z art. 14a § 4 Ordynacji podatkowej służy zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu za pośrednictwem Naczelnika tut. Urzędu w terminie 7 dni od daty jej otrzymania (art. 236 § 2 pkt 1 Ordynacji podatkowej).

Zażalenie na postanowienie organu podatkowego zgodnie z art. 222 cytowanej ustawy Ordynacja podatkowa, powinno zawierać zarzuty przeciw postanowieniu, określać istotę i zakres żądania będącego przedmiotem zażalenia oraz wskazywać dowody uzasadniające to żądanie.