Podatek dochodowy od odsetek z tytułu opóźnienia w zapłacie odszkodowania.
Pismo z dnia 28 września 2009 r. Ministerstwo Finansów Podatek dochodowy od odsetek z tytułu opóźnienia w zapłacie odszkodowania.
Szanowny Panie Marszałku! W związku z interpelacją pana posła Jacka Falfusa przesłaną przy piśmie z dnia 7 sierpnia 2009 r., nr SPS-023-11189/09, w sprawie podatku dochodowego od odsetek z tytułu opóźnienia w zapłacie odszkodowania uprzejmie informuję.
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) zawiera szereg zwolnień przedmiotowych. Zwolnienia te dotyczą także odszkodowań.
Wolne od podatku dochodowego są:
otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:
określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe (art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy),
odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie przepisów o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego (art. 21 ust. 1 pkt 3a ww. ustawy),
inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:
otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy),
odszkodowania w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość (art. 21 ust. 1 pkt 3c ww. ustawy),
odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów Prawa geologicznego i górniczego (art. 21 ust. 1 pkt 3d ww. ustawy),
przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami; nie dotyczy to przypadków, gdy właściciel nieruchomości, o której mowa w zdaniu pierwszym, nabył jej własność w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę niższą o co najmniej 50 % od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu (art. 21 ust. 1 pkt 29 ww. ustawy)
odszkodowania otrzymane na podstawie rezolucji Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych wypłacone osobom poszkodowanym na skutek działań wojennych w Kuwejcie (art. 21 ust. 1 pkt 106 ww. ustawy),
odszkodowania wypłacone na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód) posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego z tytułu:
ustanowienia służebności gruntowej,
rekultywacji gruntów,
szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie
w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (art. 21 ust. 1 pkt 120 ww. ustawy).
Ponadto ustawodawca zdecydował o zwolnieniu z opodatkowania jedynie odsetek:
z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 (tj. z pracy, emerytur i rent) - art. 21 ust. 1 pkt 95 ww. ustawy,
otrzymanych w związku ze zwrotem nadpłaconych zobowiązań podatkowych i innych należności budżetowych, a także oprocentowanie zwrotu różnicy podatku od towarów i usług w rozumieniu odrębnych przepisów art. 21 ust. 1 pkt 111 ww. ustawy.
Odnosząc się do pozostałych odsetek, należy wyjaśnić, iż w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) zasady naprawienia szkody ujęte są jako przepisy ogólne w art. 361-363. Mają zatem zastosowanie do wszystkich stosunków zobowiązaniowych, których treścią jest obowiązek naprawienia szkody. Przepisy te mają zastosowanie zarówno do odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu czynów niedozwolonych (ex delicto), regulowanej w art. 415 i następnych k.c., jak i z modyfikacjami wynikającymi z treści umowy do odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (ex contractu) regulowanej w art. 471. i następnych k.c. Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody mu nie wyrządzono. Naprawienie szkody powinno zapewnić poszkodowanemu całkowitą kompensatę doznanego uszczerbku.
Z kolei instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 k.c. Zgodnie z jego treścią, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Ponadto w razie zwłoki wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
Z powyższych przepisów wynika, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem (naprawieniem szkody), a tym samym odsetki nie korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy.
Powyższe potwierdził NSA w Warszawie w wyroku z dnia 9 stycznia 2007 r. (sygn. akt II FSK 36/06), stwierdzając, iż: "Posłużenie się z zapisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 80, poz. 350 z późn. zm.) jedynie pojęciem odszkodowania, bez użycia słowa "odsetki" powoduje, iż jedynie te pierwsze (odszkodowania), a nie te ostatnie (odsetki), mogą być uznane za zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych".
Z powyższych względów zmiany polegającej na zwolnieniu z opodatkowania odsetek, innych niż wymienione w ww. powołanych przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie uznaję za zasadną.