PO 7/M-8050-0203/93 - Przeniesienie składnika majątku wspólnego małżonków do majątku odrębnego jednego z nich.

W odpowiedzi na pismo z 5 czerwca 1993 r. znak II-2/839/7/93 w sprawie dopuszczalności przesunięć majątkowych między masą majątku wspólnego małżonków a majątkami odrębnymi w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej, Ministerstwo Finansów zauważa, co następuje:

W doktrynie od lat istniała rozbieżność poglądów co do kwestii, w jaki sposób małżonkowie mogą poprzez dokonanie czynności prawnej - głównie darowizny - przenosić składniki majątku wspólnego do majątku odrębnego jednego z nich. Problem ten zyskał na znaczeniu w związku z zakazem zawartym w art. 35 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Zwolennicy jednego poglądu utrzymują, iż dopuszczalne jest dokonywanie powyższych przesunięć z zachowaniem wymagań właściwych dla danej czynności prawnej. Według drugiego poglądu jest ono możliwe jedynie przez zawarcie małżeńskiej umowy majątkowej (art. 47 § 1 k.r.o.) prowadzącej w rezultacie do modyfikacji ustawowej wspólności.

W polskim orzecznictwie dominuje od lat pięćdziesiątych pogląd o dopuszczalności takich czynności prawnych. Jego aktualność została potwierdzona uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 1991 r. III CZP 76/90 w tezie, że "w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej dopuszczalne jest rozporządzenie przez małżonka przedmiotem wchodzącym w skład majątku wspólnego na rzecz majątku odrębnego drugiego małżonka". Podobne stanowisko zostało wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 19 grudnia 1991 r. III CZP 133/91, opublikowane OSNP 1991 r. Nr 11-12, poz. 117, zgodnie z którym "w obowiązującym stanie prawnym jest skuteczna zawarta w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej umowa, w której małżonek rozporządził na rzecz drugiego małżonka przedmiotem należącym do majątku wspólnego". Można więc stwierdzić, iż powyższy pogląd jest utrwalony w polskim orzecznictwie.

Przedstawiona umowa notarialna nie budzi zastrzeżeń również z tego powodu, że niemożliwe jest postawienie zarzutu małżonkom, że poprzez zawarcie umowy dążą do osiągnięcia celu sprzecznego z prawem (art. 58 k.c.). Ustanowienie służebności mieszkania umacnia raczej istniejącą między małżonkami wspólność ustawową.