PO 7-K-825-10-53/98 - Obowiązek uiszczenia opłaty skarbowej powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.

Zgodnie z przepisem art. 5 pkt 4 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej, obowiązek uiszczania opłaty skarbowej powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.

Jak wskazano w piśmie Izby Skarbowej w Poznaniu, zasadą jest, że umowa sprzedaży zobowiązująca do przeniesienia własności wywołuje również skutek rozporządzający, o ile z ustawy lub z umowy stron nie wynika nic innego.

Powstaje zatem pytanie, czy w przypadku, gdy wolą stron podwójny skutek zobowiązująco-rozporządzający został wyłączony, o dokonaniu czynności cywilnoprawnej można mówić już w chwili zawarcia umowy zobowiązującej, czy dopiero wraz z zawarciem umowy o skutku rzeczowym.

Z dalszych przepisów o opłacie skarbowej, a zwłaszcza z art. 13 regulującego zasady zwrotu opłaty skarbowej wynika, iż w przypadku, gdyby nie doszło do wykonania umowy zobowiązującej sprzedaży i strony nie zawarłyby umowy przenoszącej własność, to brak byłoby podstaw do zwrotu opłaty skarbowej uiszczonej od umowy zobowiązującej.

Za przyjęciem proponowanej przez Izbę Skarbową w Poznaniu koncepcji opłaty skarbowej od umowy sprzedaży przemawia również kierunek, w jakim poszła zmiana przepisów o opłacie skarbowej.

W poprzednio obowiązującym stanie prawnym, zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 3 lit. b) ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 45, poz. 226 z poźn. zm.), opłatę skarbową pobierano m.in. od pism stwierdzających zobowiązanie do odpłatnego przeniesienia własności rzeczy i praw majątkowych, natomiast przeniesienie własności stanowiące realizację tego zobowiązania korzystało ze zwolnienia od opłaty skarbowej. W związku z tym, że opłatę skarbową pobierano od umów nie wywierających skutków rzeczowych, również w sytuacjach, gdy w ogóle nie dochodziło do zawarcia umowy przenoszącej własność, rozwiązanie takie było często krytykowane, skutkiem czego w obecnie obowiązującej ustawie o opłacie skarbowej jej przedmiot sprecyzowano odmiennie, przyjmując, iż opłacie skarbowej podlega umowa sprzedaży z chwilą jej dokonania.

Biorąc powyższe pod uwagę i uwzględniając ratio legis przepisów o opłacie skarbowej oraz uzasadniony interes podatników, należy stwierdzić, iż przedmiotem opłaty skarbowej jest zawsze umowa rozporządzająca, stanowiąca bądź element umowy zobowiązująco-rozporządzającej, bądź występująca samodzielnie.