PO 6-K/861-1005-7064/96 - Nadpłaty zaliczek.

W związku z napływającymi sygnałami o żądaniu przez podatników umożliwienia dysponowania nadwyżkami w zaliczkach na podatek dochodowy od osób prawnych i od osób fizycznych pragnę potwierdzić, iż brak jest podstawy prawnej do uznania ich za nadpłaty w rozumieniu art. 29 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (Dz. U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 z późn. zm.). Niemniej jednak problem nadwyżek w zaliczkach na podatek dochodowy istnieje i dotyka zwłaszcza podatników prowadzących działalność gospodarczą o charakterze sezonowym, np. w branży przetwórstwa rolno-spożywczego, budowlanej, ciepłowniczej. Charakterystyczną cechą tej działalności jest brak w końcu roku kalendarzowego korelacji między osiąganymi przychodami i ponoszonymi kosztami, przez co rentowność działalności ma tendencję spadkową. W takich sytuacjach oczywiste jest, że zapłacony podatek w zaliczkach stanie się w rozliczeniu rocznym przynajmniej w części nadpłatą.

Zaangażowanie środków w zapłatę zaliczek na podatek dochodowy może pozbawić tych podatników możliwości uregulowania innych zobowiązań podatkowych. Pomimo iż Skarb Państwa dysponuje ich środkami pieniężnymi, nie wstrzymuje to biegu odsetek za zwłokę od nieterminowo regulowanych innych zobowiązań.

Ponadto należy zauważyć, że tryb zaliczkowego regulowania zobowiązań podatkowych obowiązuje nie tylko w odniesieniu do podatku dochodowego, ale również od 1 stycznia 1996 r. do wpłat z zysku przez jednoosobowe spółki Skarbu Państwa. Podstawą obliczania tych wpłat jest zysk po opodatkowaniu podatkiem dochodowym osiągnięty w danym okresie (w miesiącu lub w kwartale), liczony w rachunku narastającym. Podobnie więc jak w przypadku podatku dochodowego suma należnych zaliczek liczona narastająco może w ciągu roku maleć. Z uwagi jednak na to, że ustawa o zobowiązaniach podatkowych nie określiła w sposób szczególny daty powstania nadpłaty w tym zobowiązaniu podatkowym, w odniesieniu do nadpłaconych w zaliczkach wpłat z zysku, można przyjąć, iż nadpłata powstaje w dniu, w którym podatnik uiszcza nadmierną lub nadpłaconą kwotę podatku, a więc również w zaliczce.

Mając powyższe na uwadze, uznałem za niezbędne złagodzenie skutków braku podstawy prawnej do uznania nadwyżek w zaliczkach na podatek dochodowy za nadpłaty. W tym celu polecam, w szczególności na wniosek podatnika, dokonywanie potrącenia nadwyżek w zaliczkach na podatek dochodowy - jako nienależnego świadczenia pieniężnego na rzecz Skarbu Państwa - z innymi zobowiązaniami podatkowymi w trybie art. 28 powołanej ustawy.

Do dokonania takiego potrącenia niewystarczające jest jednak stwierdzenie, iż wystąpił spadek dochodu. Niezbędne jest jeszcze wskazanie okoliczności (np. sezonowość produkcji) świadczących o tym, iż spadek ten się utrzyma. Nie można bowiem uznać wierzytelności podatnika z omawianego tytułu za bezsporną, jeżeli istnieje prawdopodobieństwo, iż spadek dochodu będzie miał charakter przejściowy i po zakończeniu roku nadpłata nie wystąpi.

Należy przy tym zauważyć, iż przy dokonywaniu potrąceń nadwyżek w zaliczkach na podatek dochodowy z zobowiązaniami podatkowymi nie obowiązuje 3-miesięczny termin. Podatnicy nie mogą więc domagać się uwzględnienia w potrącanych kwotach oprocentowania, jeżeli potrącenie następuje po tym czasie. Przed skutkami przewlekłego działania organów podatkowych dotyczącego załatwiania wniosków o dokonanie omawianych potrąceń chroni podatników przepis § 9 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 stycznia 1995 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o zobowiązaniach podatkowych (Dz. U. Nr 7, poz. 33), zgodnie z którym nie mogą być naliczane odsetki za zwłokę po dniu złożenia wniosku o dokonanie potrącenia ze wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności podatnika wobec Skarbu Państwa, a jeżeli wierzytelności podlegające potrąceniu były sporne - po dniu, w którym stały się bezsporne.