PO 4/N-722-381/94 - Obrót papierami wartościowymi a zwolnienie od podatku dochodowego.

W związku z napływającymi zapytaniami w sprawie prawa do zwolnienia od podatku dochodowego dochodów ze sprzedaży udziałów lub akcji spółek utworzonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 51, poz. 298 z późn. zm.), a także ze sprzedaży akcji dopuszczonych do obrotu publicznego oraz obligacji Skarbu Państwa, o których mowa w art. 37 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 1993 r. Nr 106) oraz w art. 52 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 1993 r. Nr 90, poz. 416 z późn. zm.), Ministerstwo Finansów wyjaśnia:

Zwolnieniem, o którym mowa w w/w przepisie objęte są dochody uzyskane we wtórnym obrocie papierami wartościowymi, o ile ich sprzedaż nie jest przedmiotem działalności gospodarczej.

Oznacza to, że zwolnieniu nie podlegają dochody uzyskane przez podmioty gospodarcze ze sprzedaży papierów wartościowych we wtórnym obrocie tymi papierami, które zgodnie z ustawą o publicznym obrocie papierami wartościowymi zajmują się tym obrotem profesjonalnie, tj.:

a) podmioty prowadzące przedsiębiorstwa maklerskie uprawnione do nabywania i odsprzedaży papierów wartościowych we własnym imieniu i na własny rachunek na podstawie posiadanego zezwolenia wydanego przez Komisję Papierów Wartościowych,

b) banki prowadzące działalność polegającą na nabywaniu papierów wartościowych i ich odsprzedaży na warunkach określonych w pkt a), o ile nastąpiło finansowe i organizacyjne wydzielenie działalności w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi.

Zwolnieniem od podatku dochodowego na podstawie art. 37 ust. 1 pkt 4 ustawy nie są również objęte dochody tych banków, które pomimo, iż prowadzą wyodrębnioną działalność w tym zakresie, zlecają dokonanie czynności w przedmiocie obrotu papierami wartościowymi innym podmiotem prowadzącym przedsiębiorstwa maklerskie. W takim zatem przypadku dochód uzyskany z ewentualnej sprzedaży papierów wartościowych nabytych za pośrednictwem innych, niż prowadzonych przez taki bank, przedsiębiorstw maklerskich podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych określonych w ustawie.

Ponadto zwolnieniem od podatku dochodowego nie są również objęte te podmioty gospodarcze, u których podstawowym źródłem dochodów jest działalność polegająca na nabywaniu i odsprzedaży papierów wartościowych notowanych na giełdzie za pośrednictwem przedsiębiorstw maklerskich, jeżeli przedmiot tej działalności jest potwierdzony wpisem do odpowiedniego rejestru lub wpisem do ewidencji działalności gospodarczej.

Ministerstwo Finansów pragnie przy tym zauważyć, że ustawy o podatku dochodowym nie zawierają w swej treści definicji pojęcia "działalność gospodarcza". Definicja taka jest natomiast określona w ustawie z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 41, poz. 324 z późn. zm.). Zgodnie z art. 2 ust. 1 tej ustawy działalnością gospodarczą jest działalność wytwórcza, budowlana, handlowa i usługowa wykonywana przez podmiot gospodarczy we własnym imieniu i na własny rachunek, przy czym jest to definicja wyczerpująca jedynie w tym sensie, iż tylko taka działalność jest działalnością gospodarczą, w rozumieniu tej ustawy. Jednakże dla określenia prawa do zwolnienia, o którym mowa w powołanym na wstępie art. 37 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych lub w art. 52 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tak określone pojęcie działalności gospodarczej nie jest wystarczające. Między innymi kwestią tą zajmował się Sąd Najwyższy - Izba Cywilna. Z podjętej w składzie siedmiu sędziów uchwały (sygn. akt III CZP/17/91) z dnia 6 grudnia 1991 r. wynika, że działalność gospodarczą wyróżniają pewne specyficzne właściwości, którymi są: 1) zawodowy (a więc stały charakter), 2) związana z nim powtarzalność podejmowanych działań, 3) podporządkowanie zasadzie racjonalnego działania oraz 4) uczestnictwo w obrocie gospodarczym.

W tej sytuacji biorąc pod uwagę nieprecyzyjność omawianych przepisów (art. 37 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i art. 52 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) oraz fakt, że definicja działalności gospodarczej określona w ustawie o działalności gospodarczej jest stworzona na użytek tejże ustawy, przy stosowaniu kryteriów od których uzależnione jest zwolnienie od podatku dochodowego, urzędy skarbowe powinny również, przy określeniu prawa podmiotów gospodarczych do zwolnienia od podatku dochodowego dochodów ze sprzedaży papierów wartościowych, uwzględnić specyficzne jej właściwości wyrażone w cytowanej uchwale Sądu Najwyższego.