PO 3/722-120/93 - Zwrot podatku od różnic kursowych.

Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 22 października 1992 r., sygn. akt III ARN 50/92 oddalił rewizję nadzwyczajną od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 stycznia 1992 r., sygn. akt III SA 618/91, w przedmiocie wymiaru podatku dochodowego za 1989 r. Centrali Importowo-Eksportowej "I." w Warszawie od dochodów z tytułu dodatnich różnic kursowych. Wyrokiem tym Sąd Najwyższy podzielił stanowisko NSA o niedopuszczalności opodatkowania dochodów uzyskanych ze źródeł przychodów, które nie zostały jednoznacznie wymienione w ustawie.

Zdaniem Sądu Najwyższego ustawa z dnia 31 stycznia 1989 r. o podatku dochodowym od osób prawnych obowiązująca w latach 1989-90 nie zawierała wyraźnej regulacji przewidującej powstanie obowiązku podatkowego i zapłatę podatku dochodowego od dochodu z tytułu różnic kursowych. Sąd Najwyższy stwierdził, że dopiero w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania (Dz. U. Nr 9, poz. 30) różnice kursowe zakwalifikowane zostały jako źródło przychodu podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym. W tej sytuacji podatek dochodowy ustalony od podstawy opodatkowania, w której uwzględniono dodatnie różnice kursowe był w latach 1989-1990 nienależny i w tej części powinien podlegać zwrotowi.

Biorąc pod uwagę, że:

1. wyrok Sądu Najwyższego został wydany w konkretnej jednostkowej sprawie,

2. podatnicy obowiązani byli sami obliczać i wpłacić należny podatek dochodowy, zatem nie zawsze istniała możliwość ustalenia z urzędu wysokości nadpłaty,

nie ma podstaw, aby urzędy skarbowe z urzędu dokonywały zaliczenia nadpłaconych z tytułu różnic kursowych kwot podatku dochodowego na poczet zaległych i bieżących zobowiązań lub w przypadku ich braku zwracały je podatnikom.

Ewentualny zwrot podatku dochodowego może nastąpić wyłącznie na wniosek podatnika lub w sprawach, w których postępowanie odwoławcze nie zostało zakończone. Dla określenia trybu zwrotu ewentualnych nadpłat należy zwrócić uwagę na to, iż mogą zachodzić różne stany formalnoprawne. Sposób postępowania powinien być wówczas odmienny, w zależności od następujących sytuacji:

1. gdy zobowiązanie podatkowe z tytułu dodatnich różnic kursowych zostało ustalone w drodze decyzji organu podatkowego. Na wniosek podatnika decyzja może być uchylona w trybie art. 155 k.p.a. Nie zachodzą tu przesłanki do stwierdzenia nieważności decyzji na podstawie art. 156 k.p.a. Trudno bowiem mówić o rażącym naruszeniu prawa, gdy istniały wątpliwości interpretacyjne, które rozstrzygał Sąd Najwyższy. W przypadku uchylenia decyzji, powstała nadpłata podlega z urzędu oprocentowaniu od dnia zapłaty i zarachowania na zaległe i bieżące zobowiązania podatkowe, a w razie ich braku - zwrotowi, chyba że podatnik zgłosił wniosek o zaliczenie nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań;

2. jeżeli od doręczenia decyzji ostatecznej ustalającej zobowiązanie podatkowe w tym podatku upłynął ponad rok, tj. zachodzą okoliczności określone w art. 177 k.p.a. decyzja nie podlega rozpatrzeniu, chyba że podatnik złożył wniosek o wznowienie postępowania z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt. 5.

Jeżeli w wyniku wznowienia postępowania nastąpi uchylenie decyzji ustalającej wysokość podatku od różnic kursowych, należy stosować tryb postępowania określony w punkcie 1;

3. gdy podatek od różnic kursowych został obliczony i wpłacony przez podatnika (samoopodatkowanie).

Jeżeli organ podatkowy nie dysponuje odpowiednimi dowodami, to do wystąpienia w sprawie nadpłaty podatnik powinien dołączyć stosowną dokumentację, która wskazywać będzie na faktyczną kwotę nadpłaconego podatku od różnic kursowych. W tym wypadku nadpłata nie podlega oprocentowaniu.