PI/005-2022/04/CIP/01 - Opodatkowanie podatkiem od towarów i usług umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie zapasów wyrobów gotowych

Pytanie podatnika

Czy zawarcie umowy przewłaszczenia podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Stan faktyczny w sprawie.

Fabryka Obuwia zaciągnęła w 2001 r. kredyt bankowy. W celu zabezpieczenia tego kredytu sporządzono w dniu 18.01.2001 r. pomiędzy Bankiem a Fabryką umowę przewłaszczenia zapasów wyrobów gotowych.

W 2004 r. ogłoszono upadłość Fabryki. Kredyt nie został przez Fabrykę w całości spłacony a zatem bank zgodnie z wcześniej zawartą umową przewłaszczenia stał się właścicielem przewłaszczonych butów.

Ocena prawna stanu faktycznego.

Stosownie do postanowień art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów, import towarów, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Stosownie do postanowień art. 7 ust. 1 cyt. ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Jako zasadę przyjęto, że nabywca w wyniku przeniesienia na niego prawa własności jest uprawniony do korzystania z rzeczy (jej posiadania, używania, pobierania pożytków, zużycia itp.) oraz rozporządzania nią w formie prawa do wyzbycia się własności rzeczy (przeniesienie własności, zrzeczenie się własności, rozporządzenie na wypadek śmierci) oraz obciążenia rzeczy (ustanowienia na rzeczy prawa rzeczowego czy też oddanie rzeczy w dzierżawę lub najem).

Przewłaszczenie jako sposób zabezpieczenia należności przewidziane jest ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.).

Stosownie do postanowień art. 101 cyt. ustawy zabezpieczenie wierzytelności banku może być dokonane w drodze przeniesienia na bank przez dłużnika lub osobę trzecią, do czasu spłaty zadłużenia wraz z należnymi odsetkami i prowizją prawa własności rzeczy ruchomej lub papierów wartościowych.

Dla przewłaszczenia charakterystyczne jest to, że przeniesienie na bank własności rzeczy następuje warunkowo - może to być warunek rozwiązujący bądź też warunek zawieszający.

W przedmiotowym przypadku mamy do czynienia z przewłaszczeniem zawieszającym bowiem zgodnie z umową, przeniesienie własności rzeczy na rzecz banku następuje w momencie niespłacenia długu.

Zawarcie umowy przewłaszczenia nie pociąga za sobą fizycznego wydania rzeczy, którą użytkuje kredytobiorca, lecz tylko przejście na kredytodawcę prawa własności.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż w 2004 r. została ogłoszono upadłość Fabryki a zaciągnięty kredyt nie został w całości spłacony.

Zgodnie z postanowieniami § 12 ust. 4 umowy przewłaszczenia sporządzonej w dniu 18.01.2001 r. pomiędzy Bankiem Polska Kasa Opieki S.A. a Fabryką Obuwia po wydaniu bankowi rzeczy przewłaszczonych nastąpi podpisanie przez przewłaszczającego i bank protokołu zdawczo - odbiorczego, zawierającego wyszczególnienie rzeczy wydanych przez Przewłaszczającego Bankowi oraz kwotę na jaką przedmiot przewłaszczający został wyceniony.

Wobec powyższego przewłaszczenie zapasów wyrobów gotowych przez Bank zgodnie z wcześniej zawartą pomiędzy Fabryka a Bankiem umową przewłaszczenia (§ 12 ust. 4) wskutek nie uregulowania w całości należności kredytowych, winno nastąpić na mocy protokołu zdawczo - odbiorczego.

Stan faktyczny w sprawie wskazuje, iż zapasy wyrobów gotowych nie zostały wydane Bankowi lecz pozostały we władaniu Fabryki, która zgodnie z § 6 ust. 2 umowy przewłaszczenia ma prawo do pobierania pożytków cywilnych i prawnych.

Stąd zawarcie umowy przewłaszczenia w celu zabezpieczenia wierzytelności banku z tytułu udzielonego dewizowego kredytu obrotowego nie spełnia normy prawnej zawartej w postanowieniach powyżej cytowanego art. 7 ust. 1 ustawy VAT i nie powoduje powstania obowiązku podatkowego.

Uregulowania prawne w zakresie powstania obowiązku podatkowego ustawodawca zawarł w Dziale IV - Obowiązek podatkowy - Rozdział 1 - Zasady ogólne - ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535).

Stosownie do postanowień art. 19 ust. 1 i ust. 4 ustawy obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1

Jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

A zatem obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powstanie u podatnika (dłużnika) z chwilą wydania bankowi przewłaszczonych zapasów wyrobów gotowych w miejsce niespłaconego kredytu.