PDF/415-0055/04 - Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych dochodów komornika sądowego

Pytanie podatnika

W świetle art. 3a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 133, poz. 882 z późn. zm.) komornik na własny rachunek wykonuje czynności, o których mowa w art. 2, i nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 z późn. zm.). Jednocześnie art. 28 powołanej ustawy o komornikach sądowych i egzekucji stanowi, że komornik sądowy jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów: o podatku dochodowym od osób fizycznych, o ubezpieczeniach społecznych oraz o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.

Jeżeli komornik sądowy nie może pełnić obowiązków z powodu przeszkód prawnych lub faktycznych, zgodnie z art. 26 ww. ustawy pełnienie obowiązków zleca się zastępcy komornika sądowego. Art. 27 ust. 1 powołanej ustawy stanowi, że w przypadku gdy w kancelarii nie jest zatrudniony asesor komorniczy, zastępcę komornika wyznacza prezes właściwego sądu apelacyjnego na wniosek właściwej rady izby komorniczej. Zgodnie z art. 63 ust. 1 tej ustawy o komornikach, zastępca niezdolnego do pracy komornika ustanowiony na podstawie art. 26 pobiera 20 % dochodu, uzyskanego w zastępowanym rewirze komorniczym za czas niezdolności do pracy komornika nie przekraczający 35 dni w ciągu roku, natomiast ust. 2 tego artykułu przewiduje, że jeżeli komornik pobiera zasiłek chorobowy, korzysta z urlopu bezpłatnego lub z innych przyczyn nie może wykonywać obowiązków, zastępca komornika pobiera całość dochodu.

Wnioskodawca - komornik sądowy zwrócił się o podanie informacji:

a) czy dochód o jakim mowa w art. 63 ustawy o komornikach należy rozumieć w sposób określony w art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. Nr 14 z 2000 r., poz. 176 z późn. zm.),

b) jaką formę winno posiadać zgłoszenie zastępstwa Naczelnikowi Urzędu Skarbowego,

c) dotyczącej sposobu prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów w zakresie dotyczącym zakończenia okresów obrachunkowych, z upływem których należy zapłacić zaliczkę na podatek dochodowy,

- komornik zajął następujące stanowisko:

ad. a) dochód o jakim mowa w art. 63 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji przypadający w całości lub w części zastępcy komornika należy rozumieć w sposób określony w art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dochód ten lub jego 20 %część przypadająca zastępcy komornika stanowi u komornika zastępowanego koszty uzyskania przychodów,

ad. b) przepisy nie regulują formy zgłoszenia Naczelnikowi U.S. faktu zastępowania komornika, może to być np. pisemna informacja zastępcy o wyznaczeniu go do sprawowania funkcji wraz z odpisem zarządzenia prezesa sądu apelacyjnego o powołaniu zastępcy,

ad. c) podatkowa księga przychodów i rozchodów kancelarii, w której wykonywane jest zastępstwo, powinna być prowadzona na dotychczasowych zasadach; zastępca komornika powinien złożyć deklarację podatkową., obejmującą przypadający mu dochód.

Art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym stanowi, że dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Komornik sądowy jest osobą prowadzącą działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i z przedmiotowego wniosku wynika, że z tytułu tej działalności jest prowadzona podatkowa księga przychodów i rozchodów. Zatem dochód, o którym mowa w art. 63 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, należy rozumieć w sposób przedstawiony w art. 24 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym. Zgodnie z treścią tego przepisu "U podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem w rozumieniu art. 14a kosztami uzyskania (...)".

Natomiast należność wypłacona zastępcy komornika, będąca równowartością obliczonego w powyższy sposób dochodu lub jego 20%-wej części, stanowi u komornika zastępowanego koszt uzyskania przychodu, który winien być zaewidencjonowany w księdze podatkowej w momencie faktycznego wypłacenia należności.

Ponadto zauważa się, że ustawodawca w art. 10 ust. 1 powołanej ustawy o podatku dochodowym wyodrębnia różne źródła przychodów: m. in. w pkt 2 - działalność wykonywaną osobiście. Przychody otrzymane przez osobę zastępującą nieobecnego komornika zaliczane są do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, w oparciu o art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym. Przepis art. 13 pkt 6 powołanej ustawy o podatku dochodowym stanowi, że: "Za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się:

Przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności

(...) z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9" (tj. dotyczących przychodów uzyskanych na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich i innych umów o podobnym charakterze).

Ponadto art. 41 ust. 1 powołanej ustawy o podatku dochodowym stanowi, że: "Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (...), które dokonują wypłaty należności (...) z tytułu działalności określonej w art. 13 pkt 2 i 4-9 (...) są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 19 proc. należności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz pomniejszonej o składki potrącone przez płatnika w danym miesiącu na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b". Na podstawie ust. 1a art. 41 ustawy o podatku dochodowym zaliczkę od dochodów, o których mowa w ust. 1, obliczoną w sposób określony w tym przepisie zmniejsza się, z zastrzeżeniem art. 27b ust. 1 pkt 2 i ust. 2, o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne pobranej przez płatnika, o którym mowa w ust. 1, zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia.

Zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym koszty uzyskania przychodów określa się - z tytułów określonych w art. 13 pkt 2, 4, 6 i 8 - w wysokości 20 proc. uzyskanego przychodu, z tym, że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.

W świetle art. 42 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym: "Płatnicy, o których mowa w art. 41, przekazują kwoty pobranych zaliczek na podatek (...), w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) - na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika (...)". Art. 42 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym stanowi, że w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym płatnicy, o których mowa w ust. 1 są obowiązani przesłać podatnikom oraz urzędom skarbowym, którymi kierują naczelnicy urzędów skarbowych właściwi według miejsca zamieszkania podatnika - imienne informacje o wysokości dochodu, sporządzone według ustalonego wzoru (PIT-8B).

Zatem z tytułu wypłaconych zastępcy komornika należności pieniężnych na wnioskodawcy w przedmiotowym przypadku ciążą obowiązki płatnika, który zgodnie z art. 8 Ordynacji podatkowej jest obowiązany na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika (osoby zastępującej komornika) podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Ponadto informuje się, że przepisy podatkowe nie regulują kwestii zgłaszania Naczelnikowi Urzędu Skarbowego faktu zastępstwa komorniczego, zatem w tym zakresie na wnioskodawcy nie ciążą żadne obowiązki.

Natomiast jeżeli chodzi o punkt c) wniosku, tut. organ podatkowy przychyla się do wyrażonego w nim stanowiska w części dotyczącej sposobu prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów w zakresie dotyczącym zakończenia okresów obrachunkowych.

Dochody osoby zastępującej komornika uzyskane z tytułu ww. zastępstwa łączy się z jej innymi dochodami i winny być one wykazane w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.