PD/4115-2/07 - Czy otrzymane w wyniku ugody wynagrodzenie za zrzeczenie się służebności osobistej polegającej na prawie przejścia i przejazdu przez działkę podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Działając na podstawie art. 216 oraz art. 14a § 1 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz 60 z późn. zm.) Naczelnik Urzędu Skarbowego postanawia uznać stanowisko zawarte we wniosku z dnia 16 maja 2007 r. (uzupełnione pismem z dnia 28 maja 2007 r. i 11 czerwca 2007 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego za nieprawidłowe.

W dniu 16 maja 2007 r. złożono wniosek (uzupełniony w dniu 28 maja 2007 r. i 11 czerwca 2007 r.) o udzielenie pisemnej informacji o zakresie stosowania prawa podatkowego. Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w wyniku zawartej w dniu 25 kwietnia 2007 r. ugody podatnik otrzymał wynagrodzenie za zrzeczenie się służebności osobistej polegającej na prawie przejścia i przejazdu przez działkę.

Pytanie brzmi: czy otrzymane wynagrodzenie podlega opodatkowaniu, a jeżeli tak to w jakiej wysokości i terminie.

Stanowisko wnioskodawcy w związku z przedstawionym stanem faktycznym jest następujące: otrzymane wynagrodzenie stanowi swego rodzaju zadośćuczynienie za dobrowolne zrzeczenie się służebności. Jest także rekompensatą za poniesione w związku z tą zmianą wydatków takich jak: budowa pomieszczenia gospodarczego czy też nowego ogrodzenia.

Oceniając stanowisko wnioskodawcy Naczelnik Urzędu Skarbowego wyjaśnia.

Zgodnie z art. 296 ustawy - Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm) służebność osobista polega na obciążeniu nieruchomości na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej. W przedmiotowej sprawie służebność osobista miała polegać na prawie przejazdu i przejścia przez obciążoną nieruchomość. W odróżnieniu od służebności gruntowej służebność osobista przysługuje oznaczonej osobie fizycznej i ma zaspokoić jej potrzeby podczas gdy służebność gruntowa jest prawem związanym z nieruchomością władnącą i stanowi jej cześć składową (art. 50 i 47 k.c.). Do każdej służebności osobistej stosuje się odpowiednie przepisy o służebności gruntowej, z zachowaniem odrębności wynikającej z charakteru służebności osobistej. Najważniejszą z nich jest ta, że służebność osobista ma przynosić korzyści osobie fizycznej, a nie oznaczonej nieruchomości. Zasadniczym źródłem powstania służebności osobistej jest umowa. Służebność osobista wygasa z reguły z chwilą śmierci uprawnionego, co wynika z celu i funkcji służebności osobistej jako prawa ściśle związanego z osobą uprawnionego i ograniczonego czasem jego życia. Do istoty służebności osobistych należy zaliczyć także to, że są one niezbywalne, co oznacza, że nie mogą być one przedmiotem obrotu. Nie można również przenieść uprawnień do ich wykonywania. Zgodnie z art. 294 kodeksu cywilnego właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. W przedstawionym stanie faktycznym zniesienie służebności wiązało się ze sprzedażą nieruchomości obciążonej, a w związku z tym ze zmianą jej właścicieli, którzy oświadczyli, że nie nabędą nieruchomości obciążonej służebnością osobistą. W związku z powyższym osobom uprawnionym do korzystania ze służebności osobistej zostało wypłacone wynagrodzenie za zrzeczenie się jej.

Zgodnie z dyspozycją art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), osoby fizyczne jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium RP, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Zaś opodatkowaniu podatkiem dochodowym zgodnie z art. 9 ust. 1 i 2 podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21 i zwolnionych od podatku na podstawie odrębnych przepisów.

W katalogu źródeł przychodów zawartych w art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w pkt 9 znalazły się również przychody z "innych źródeł", które przykładowo zostały wymienione w art. 20 ust. 1 ustawy. Za przychód z innych źródeł uważa się więc w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej jego rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Użycie przez ustawodawcę zwrotu "w szczególności" wskazuje na to iż katalog przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty, a wymienione źródła są jedynie przykładowym wyliczeniem najbardziej typowych przychodów z tego źródła.

Otrzymane przez podatnika i jego małżonkę wynagrodzenie nie jest odszkodowaniem w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego i z tego względu nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3-3d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odszkodowanie według przepisów prawa cywilnego jest świadczeniem, które ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Z pojęciem szkody mamy do czynienia na gruncie zobowiązań umownych, gdzie dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań (art. 471 k.c.). Przy czym szkodą jest zarówno uszczerbek w istniejącym mieniu, jak i utrata przyszłych korzyści. W omawianym przypadku nie wystąpił element szkody tj. uszczerbek w istniejącym mieniu czy też utrata przyszłych korzyści. Nie można więc mówić o odszkodowaniu.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż otrzymane wynagrodzenie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Należy zatem wykazać go w zeznaniu rocznym PIT-36 jako "inne źródło" w równych częściach przez każdego z małżonków. Termin do złożenia zeznania upływa w dniu 30 kwietnia 2008 r.

Udzielona interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie z art. 14b § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej niniejsza interpretacja nie jest wiążąca dla podatnika, płatnika lub inkasenta, wiąże natomiast organy podatkowe i organy kontroli skarbowej właściwe dla wnioskodawcy - do czasu jej zmiany lub uchylenia.