OS-4-8201-7/01/OS5369 - Organizacja i przebieg prac nad rozliczeniem rocznym podatku dochodowego od osób fizycznych za 2001 r.

I.Wprowadzenie

W okresie od l stycznia do 30 kwietnia 2002 r. urzędy skarbowe przeprowadzą kolejną, dziesiątą akcję rozliczenia rocznego podatników podatku dochodowego od osób fizycznych opłacanego na tzw. ogólnych zasadach według skali podatkowej.

Zgodnie z art. 45 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), zwanej dalej "ustawą", podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w 2001 r. w terminie do 30 kwietnia 2002 r. i w tym samym terminie wpłacić różnicę pomiędzy podatkiem należnym od dochodu wynikającego z zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników.

Obowiązek złożenia zeznania podatkowego nie dotyczy tylko tych podatników, którzy zostaną rozliczeni przez płatników i którzy w terminie przed dniem 15 stycznia 2002 r. złożą płatnikowi wymagane oświadczenie, oznaczone symbolem PIT-12.

II.Wzory zeznań podatkowych

Wzory zeznań podatkowych, obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych opłacanego na ogólnych zasadach, oraz załączników do tych zeznań, zostały określone w drodze rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 września 2001 r. i są opublikowane w Dzienniku Ustaw Nr 112, poz. 1200.

Za rok 2001 - podobnie jak za 2000 - podatników podatku dochodowego od osób fizycznych opłacających podatek na ogólnych zasadach obowiązują dwa wzory zeznań podatkowych oznaczone symbolami PIT-36 oraz PIT-37. Załącznikami do zeznań są: PIT/O, PIT/D, PIT/M oraz PIT/C, z tym że PIT/M oraz PIT/C stanowią jedynie załączniki do zeznania PIT-36.

Zeznanie PIT-37 - podobnie jak w roku ubiegłym - oznaczone jest kolorem brązowym i przeznaczone dla podatników, którzy w 2001 r. uzyskali wyłącznie przychody ze źródeł przychodów położonych na terytorium RP, od których płatnicy (np. zakłady pracy, zleceniodawcy, organy rentowe) pobierali w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy, z wyjątkiem podatników, którzy są obowiązani doliczyć do swoich dochodów dochody małoletnich dzieci, np. z tytułu renty rodzinnej.

Zeznanie PIT-36 - podobnie jak w roku ubiegłym - oznaczone jest kolorem zielonym i przeznaczone dla podatników, którzy w 2001 r. uzyskali inne dochody niż ze źródeł przychodów położonych na terytorium RP, od których płatnicy pobrali zaliczki na podatek dochodowy, czyli uzyskali np. dochody z zagranicy lub od których byli obowiązani samodzielnie opłacać zaliczki na podatek dochodowy (przykładowo z pozarolniczej działalności gospodarczej, z działów specjalnych produkcji rolnej, z kapitałów pieniężnych). Zeznanie to wypełniają również podatnicy, którzy są obowiązani doliczyć do swoich dochodów dochody małoletnich dzieci, np. z tytułu renty rodzinnej.

Na formularzu PIT-36 oraz PIT-37 mogą obliczyć swój podatek zarówno:

1) podatnicy rozliczający się indywidualnie, wspólnie z małżonkiem, jak i w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci,

2) korzystający, jak i niekorzystający z ulg podatkowych.

W konsekwencji dokonanych przez Parlament nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - wzory zeznań podatkowych określone w drodze rozporządzenia zawierają drobne zmiany wynikające z konieczności dostosowania formularzy podatkowych do stanu prawnego obowiązującego w 2001 r.

I tak zarówno w części B zeznania PIT-36, jak i zeznania PIT-37, podstawę prawną dotyczącą wniosku małżonków (odpowiednio osoby samotnie wychowującej dzieci) o obliczenie podatku w sposób przewidziany dla tych osób, uzupełniono o art. 6 ust. 8 ustawy. Ma to związek z wprowadzoną od dnia 1 stycznia 2001 r. zasadą, że wspólne rozliczenie nie dotyczy małżonków lub osób samotnie wychowujących dzieci, jeżeli chociażby jedno z małżonków, osoba samotnie wychowująca dzieci lub jej dziecko uzyskały dochody (przychody) opodatkowane na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze zm.). Konsekwencją powyższego jest zmiana w części E zeznania PIT-37, polegająca na wykreśleniu kolumny "małżonek", a w zeznaniu PIT-36 - na likwidacji pozycji 47a.

W stosunku do roku ubiegłego zeznanie PIT-37 nie zawiera innych istotnych zmian.

Natomiast inne zmiany w zeznaniu PIT-36 polegają na:

1) dodaniu w części E dwóch kwadratów (poz. 50 i 50a). Pozycje te zaznaczają osoby obowiązane do sporządzenia dokumentacji, o której mowa w art. 25a ust. l ustawy. Zmiana ta wynika z wprowadzenia do ustawy przepisu art. 25a dotyczącego transakcji z podmiotami powiązanymi,

2) dodaniu nowych wierszy:

- poz. 141 i 142 - w których podatnicy wykazują dochód zwolniony od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 63a ustawy. Przepis ten obowiązuje od dnia l stycznia 2001 r. i dotyczy podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na terenie specjalnych stref ekonomicznych,

- poz. 201 i 202 - w których podatnicy wykazują kwotę odsetek naliczonych zgodnie z art. 22e ust. 1 pkt 4 ustawy, niewykazanych w trakcie roku podatkowego w deklaracjach PIT-5 lub PIT-5P. Obowiązek wprowadzenia takich danych do zeznania rocznego nakłada powołany przepis art. 22e ust. 1 pkt 4 ustawy, wprowadzony z dniem 1 stycznia 2001 r.

Ponadto w zeznaniu PIT-36:

1) dokonano kilku zmian o charakterze dostosowującym, związanych z tym, że została zakończona możliwość korzystania z niektórych rozwiązań, np. podatnicy nie mogą już korzystać z dodatkowej obniżki, na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 stycznia 1994 r. w sprawie odliczeń od dochodu wydatków inwestycyjnych oraz obniżek podatku dochodowego,

2) zdefiniowano, w jakich sytuacjach "Różnica pomiędzy sumą należnych zaliczek za rok podatkowy, w tym zaliczek pobranych przez płatników, a podatkiem należnym" - poz. 200 - stanowi dla podatników nadpłatę w rozumieniu przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa.

Załączniki do zeznań:

PIT/D - stanowi załącznik zarówno do zeznania PIT-36, jak i PIT-37. Obowiązek wypełnienia i złożenia tego załącznika spoczywa na osobach, które dokonują odliczeń od dochodu lub od podatku z tytułu poniesienia wydatków mieszkaniowych. Małżonkowie bez względu na sposób opodatkowania, tj. rozliczający się indywidualnie lub wspólnie z małżonkiem - składają jeden załącznik PIT/D. Zasada ta nie dotyczy małżonków, w stosunku do których sąd orzekł separację.

Zmiany załącznika PIT/D w stosunku do roku ubiegłego polegają na:

1) zaktualizowaniu wysokości limitu odliczeń,

2) uwzględnieniu instytucji separacji,

3) zmianie konstrukcji bloku D.6 dotyczącego odliczeń z tytułu remontu i modernizacji. Zmiany wprowadzone w tym bloku wynikają z:

- nowelizacji ustawy dokonanej ustawą o spółdzielniach mieszkaniowych. W wyniku tej nowelizacji w 2001 r. podatnikom przysługuje ulga w podatku dochodowym z tytułu wpłat na wyodrębniony fundusz remontowy spółdzielni mieszkaniowych,

- konieczności uwzględnienia przy obliczaniu kwoty przysługującego w 2001 r. limitu odliczeń, kwoty limitu wykorzystanego w 2000 r. Rok 2001 jest bowiem drugim rokiem podatkowym okresu trzyletniego, na który ustalany jest limit odliczeń z tytułu remontu i modernizacji.

PIT/O - stanowi załącznik zarówno do zeznania PIT-36, jak i PIT-37. Załącznik ten wypełniają i dołączają do składanego zeznania osoby dokonujące odliczeń od dochodu (np. w związku z poniesieniem w 2001 r. wydatków na cele rehabilitacyjne) lub od podatku (np. w związku z poniesieniem wydatków na odpłatne kształcenie w szkole wyższej). Małżonkowie wnoszący o łączne opodatkowanie dochodów składają jeden załącznik PIT/O. W stosunku do roku ubiegłego zmiany w tym załączniku polegają na wykreśleniu:

1) w części B.1 wiersza dotyczącego odliczeń z tytułu rent i innych trwałych ciężarów, z uwagi na to, iż obowiązujące od dnia 1 stycznia 2001 r. przepisy ustawy nie zawierają podstawy prawnej do dokonania takich odliczeń,

2) w części C.2 wiersza dotyczącego ulgi z tytułu kształcenia dzieci w podstawowych, zawodowych i średnich szkołach niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, z uwagi na likwidację tej ulgi z dniem l stycznia 2001 r.

PIT/M - stanowi załącznik jedynie do zeznania PIT-36 i w stosunku do roku ubiegłego nie uległ zmianie. Formularz ten stanowi informację o dochodach małoletnich dzieci, podlegających łącznemu opodatkowaniu z dochodami rodziców. Do jego wypełnienia obowiązani są między innymi rodzice, do rąk których w roku podatkowym wypłacana była renta rodzinna małoletniego dziecka. O ile wystąpiły okoliczności zobowiązujące podatnika do wypełnienia formularza PIT/M, to załącznik ten - bez względu na sposób opodatkowania, tj. indywidualnie, wspólnie z małżonkiem lub w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci - wypełnia i dołącza do zeznania każdy z podatników.

PIT/C - stanowi załącznik jedynie do zeznania PIT-36 i w stosunku do roku ubiegłego nie uległ zmianie. Obowiązek wypełnienia i złożenia tego załącznika spoczywa na osobach, które w roku podatkowym uzyskały dochody zwolnione od podatku dochodowego na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 6 lutego 1989 r. w sprawie zwolnienia od podatku dochodowego dochodów z tytułu niektórych rodzajów działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 3, poz. 20 ze zm.). Ze zwolnienia tego korzystają - wyłącznie na zasadach praw nabytych - tylko ci podatnicy, którzy prawo do tego zwolnienia nabyli do końca 1991 r. Rok 2001 jest ostatnim, w którym zwolnienie to jeszcze obowiązuje. W przypadku małżonków wspólnie opodatkowujących swoje dochody, jak też małżonków rozliczających się indywidualnie, załącznik PIT/C wypełnia każdy z małżonków odrębnie, o ile wystąpiły okoliczności uzasadniające ten obowiązek.

III.Organizacja obsługi podatników

W celu zapewnienia właściwej obsługi podatników w trakcie akcji rozliczania podatku dochodowego od osób fizycznych należy stosować następujące zasady i rozwiązania organizacyjne:

1. Należy udostępniać informacje o charakterze organizacyjnym dotyczące funkcjonowania poszczególnych urzędów skarbowych, m.in. przekazywać za pomocą środków masowego przekazu (prasa, radio, internet), a także wywieszać na tablicach ogłoszeń - w miejscach ogólnie dostępnych i w sposób widoczny - głównie w siedzibach: urzędów skarbowych, urzędów pocztowych, starostw i gmin oraz dużych płatników podatku.

2. W izbach skarbowych i urzędach skarbowych powinny być uruchomione i funkcjonować stałe telefoniczne punkty informacyjne (informację o nich należy podawać w prasie lokalnej).

3. Zorganizowane we wszystkich izbach i urzędach skarbowych punkty obsługi podatnika są zobowiązane:

a) udzielać informacji dotyczących między innymi:

- wyboru odpowiedniego formularza zeznania rocznego oraz załączników,

- tytułów uprawniających do odliczeń od dochodu,

- tytułów uprawniających do odliczeń od podatku,

- dokumentów uprawniających do dokonania odliczeń,

- sposobu wypełniania formularza zeznania rocznego,

- terminów i sposobu złożenia zeznania rocznego,

- terminów i sposobu dokonania wpłaty podatku,

- terminów i sposobu otrzymania zwrotu nadpłaty podatku,

- konsekwencji wiążących się z niezłożeniem lub nieterminowym złożeniem zeznania rocznego lub nieterminowym dokonaniem wpłaty podatku.

b) wydawać formularze zeznań rocznych wraz z załącznikami i objaśnieniami,

c) przyjmować zeznania podatkowe (dotyczy to tylko urzędów skarbowych).

4. Zaleca się publikowanie wzorów formularzy zeznań rocznych wraz z objaśnieniami w prasie lokalnej.

5. Należy zapewnić racjonalną i prawidłową dystrybucję formularzy zeznań.

6. W uzasadnionych wypadkach należy przesyłać druki zeznań pocztą (osobom niepełnosprawnym, chorym itp.).

7. Należy umożliwić dokonanie wpłaty należnego podatku w kasie urzędu skarbowego.

8. Stosownie do lokalnych potrzeb dyrektorzy izb skarbowych powinni w kwietniu 2002 r. oddelegować do urzędów skarbowych niezbędną liczbę pracowników izb skarbowych dla sprawnego przeprowadzenia akcji rozliczenia podatku dochodowego za 2001 r., a naczelnicy urzędów skarbowych dokonać przesunięć pracowników z innych komórek urzędu.

9. Celowe jest tworzenie - za zgodą Ministra Finansów - okresowych punktów obsługi podatnika poza siedzibą urzędu skarbowego (przede wszystkim w siedzibach powiatów, na których terenie nie ma urzędu skarbowego), oraz pełne wykorzystywanie utworzonych stałych punktów obsługi podatników.

10. Szczególną uwagę należy zwrócić na organizację akcji rozliczeń w urzędach skarbowych, które nie mają sal operacyjno-obsługowych.

IV.Udostępnianie i upowszechnianie zasad oraz trybu rozliczenia rocznego za pomocą Internetu

1.Ministerstwo Finansów (adres: http://www.mofnet.gov.pl/podatki/formularze.shtml) i izby skarbowe na swoich stronach internetowych umieszczą zbiory wszystkich formularzy zeznań wraz z objaśnieniami.

2.Na stronach internetowych izby skarbowe powinny umieszczać uzupełniające informacje o trybie i zasadach rozliczenia rocznego PIT oraz o adresach, telefonach, rachunkach bankowych, godzinach pracy i właściwości miejscowej urzędów skarbowych.

V.Współpraca z płatnikami i organami samorządu terytorialnego

Dyrektorzy izb skarbowych, stosownie do wewnętrznych, lokalnych potrzeb, powinni stosować dodatkowe formy ułatwień, takie jak:

- włączanie w dystrybucję formularzy zeznań podatkowych instytucji pozaresortowych, np. urzędów gmin, dużych płatników podatku, oddziałów ZUS, organizacji osób niepełnosprawnych oraz udzielających im pomocy,

- udział pracowników izb bądź urzędów skarbowych w audycjach radiowych, lokalnej telewizji, informacjach i wywiadach prasowych,

- informacje pisemne izb lub urzędów skarbowych w formie ulotek, komunikatów i plakatów opracowywać doraźnie w miarę potrzeb i umieszczać na tablicach informacyjnych - w miejscach ogólnie dostępnych i w sposób widoczny - w siedzibach urzędów skarbowych, organów administracji rządowej i samorządowej, urzędach pocztowych, ZUS.

VI.Organizacja czasu pracy w izbach i urzędach skarbowych

1.Z uwagi na to, że w kwietniu 2002 r. należy oczekiwać zwiększonego napływu podatników naczelnicy urzędów skarbowych powinni podjąć działania - stosownie do sytuacji lokalowej i kadrowej - w celu przyjęcia zwiększonej liczby składanych zeznań oraz dokonywanych wpłat podatku.

2.Naczelnicy urzędów skarbowych - w kwietniu 2002 r., stosownie do posiadanego rozeznania o liczbie podatników składających zeznania roczne i dokonujących wpłat podatku - powinni stosownie do potrzeb przedłużać czas pracy w urzędach skarbowych. Informacje o powyższym powinny być podawane w środkach masowego przekazu (prasa, radio, TV) i w widocznym miejscu w urzędzie skarbowym, w szczególności o godzinach pracy kas w urzędach skarbowych lub możliwości dokonania wpłaty na rachunki bankowe urzędów skarbowych.

(VII. Pominięto)

VIII.Podobnie jak w akcji rozliczenia rocznego za 2000 r. należy w pierwszej kolejności dokonywać obsługi zeznań rocznych z wykazaną nadpłatą podatku

Proszę Panie i Panów Dyrektorów o ponowne zwrócenie uwagi wszystkim pracownikom pracującym przy obsłudze zeznań rocznych, że zgodnie z art. 75 i 76 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) zwroty nadpłaconych podatków, o ile nie można ich zaliczyć na zaległe i bieżące zobowiązania podatkowe lub na wniosek podatnika na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych, powinny być dokonane w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania rocznego w urzędzie skarbowym.

Za dzień złożenia zeznania uważa się datę nadania w urzędzie pocztowym lub datę złożenia w urzędzie skarbowym.

Termin ten nie ma charakteru instrukcyjnego, a jego przekroczenie wywołuje skutek w postaci konieczności wypłaty odsetek, liczonych od dnia złożenia zeznania do dnia dokonania zwrotu, według stawki jak od zaległości podatkowych.

Powyższe zasady mają zastosowanie do zeznań rzetelnych, wypełnionych zgodnie z ustalonymi wymaganiami i niezawierających błędów i oczywistych pomyłek.

Termin zwrotu nadpłaty ulega więc odpowiedniemu przesunięciu, gdy zwrot nadpłaty nie mógł być dokonany z winy podatnika, a zwłaszcza gdy:

- zeznanie zawierające wady wskazane w art. 274 § 1 Ordynacji podatkowej wymagało autokorekty w toku czynności sprawdzających,

- podatnik nie podał lub błędzie podał dane identyfikacyjne lub adres, uniemożliwiając dokonanie zwrotu (...).

(IX. Pominięto)

(X. Pominięto)

(XI. Pominięto)