OS-1-551-OPR.21/EM/99

Odpowiadając na pismo (...) w sprawie rozstrzygnięcia wątpliwości dotyczących uprawnień Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej (GIKS) w zakresie nadzoru nad dochodzeniami prowadzonymi przez inspektorów kontroli skarbowej uprzejmie informuję, iż:

Stanowisko Departamentu Kontroli Skarbowej wyrażone w wyżej wymienionym piśmie, iż nadzór GIKS nad inspektorami kontroli skarbowej jako organami dochodzenia ograniczony jest tylko do dochodzeń prowadzonych o wykroczenia skarbowe, nie znajduje uzasadnienia w obowiązującym stanie prawnym.

Zgodnie z przepisem art. 113 kodeksu karnego skarbowego w postępowaniu w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania karnego, jeżeli przepisy niniejszego kodeksu nie stanowią inaczej. Z § 2 tego art. wynika, iż nie stosuje się przepisów k.p.k., dotyczących pokrzywdzonego, oraz przepisów postępowania w sprawach o wykroczenia.

W myśl art. 121 § 2 k.k.s. organy dochodzenia, w tym również inspektorzy kontroli skarbowej, mają w sprawach o wykroczenia skarbowe uprawnienia do sporządzania i wnoszenia aktu oskarżenia oraz do popierania go przed sądem, a także do występowania w toku całego postępowania, nie wyłączając czynności po uprawomocnieniu się orzeczenia.

Jednakże z zapisu tego art. nie wynika, iż nadzór GIKS ograniczony jest tylko do dochodzeń prowadzonych w sprawach o wykroczenia skarbowe. Ta odrębna regulacja odnosząca się do wykroczeń skarbowych jest konieczna z uwagi na to, iż w zasadzie k.p.k. nie reguluje postępowania w sprawach o wykroczenia z wyjątkiem postępowania w sprawach o wykroczenia popełnione przez żołnierzy.

A zatem mając na uwadze powyższą regulację, jak również to, iż w sprawach o przestępstwa skarbowe przepisy k.p.k. stosuje się odpowiednio, należy stwierdzić, iż inspektorzy kontroli skarbowej jako organy dochodzenia pełnią rolę oskarżycieli publicznych (wnoszących akt oskarżenia i popierających go przed sądem) w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe w postępowaniu uproszczonym przed sądem (podstawą do wnoszenia aktu oskarżenia przez finansowe organy dochodzenia jest art. 155 k.k.s.).

Z zapisu § 3 ust. 2 art. 113 k.k.s. wynika także, iż w sprawach o wykroczenia skarbowe nie stosuje się art. 472 § 1 k.p.k.

Ponieważ w sprawach o wykroczenia skarbowe nie stosuje się przepisu art. 472 § 1 k.p.k. organ prowadzący dochodzenie (m.in. inspektorzy kontroli skarbowej) nie ma obowiązku przesyłania postanowienia o wszczęciu postępowania organowi nadrzędnemu (GIKS). Obowiązek ten dotyczy zgodnie z art. 472 § 1 k.p.k. jedynie przypadków wszczynania dochodzeń o przestępstwa skarbowe.

Odnośnie do zadań dla inspektorów kontroli skarbowej wynikających wprost z art. 147 k.k.s. dotyczących rozpatrywania zażaleń na postanowienia odmawiające wniesienia wniosku o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności oraz wskazania, w przypadku nieuwzględnienia zażalenia, formy realizacji zapisu art. 306 § 2 k.p.k. informuję, iż w przypadku nieuwzględnienia przez GIKS zażalenia na postanowienie odmawiające wniesienia wniosku o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności należy postanowienie to wraz z aktami sprawy i pismem przewodnim skierować do sądu. Nie jest w tym przypadku konieczne zachowanie żadnej szczególnej formy takiego pisma (np. postanowienia) z uwagi na to, iż nie jest to rozstrzygnięcie w sprawie.

Wyłączenie zgodnie z art. 154 k.k.s. stosowania art. 305 § 3 zd. drugie k.p.k. wynika z tego, iż przepis ten, przewidujący zatwierdzanie przez prokuratora postanowień o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego oraz umorzeniu dochodzeń, nie ma zastosowania do finansowych organów dochodzenia w sprawach o wykroczenia skarbowe i byłby sprzeczny z zapisem art. 472 § 2 k.p.k., na podstawie którego GIKS jest zobligowany do zatwierdzania postanowień o odmowie wszczęcia dochodzenia oraz jego umorzeniu lub zawieszeniu w sprawach zarówno o przestępstwa skarbowe, jak i wykroczenia skarbowe. Przepis art. 305 § 3 k.p.k. ma zastosowanie w sprawach, w których dochodzenie prowadzone będzie przez Straż Graniczną, Policję lub Żandarmerię Wojskową. W takiej sytuacji zastosowanie znajdować będą ogólne reguły przewidziane w kodeksie postępowania karnego.

Odnośnie zaś pytania dotyczącego zastosowania przepisów: art. 325 k.p.k. dotyczącego obowiązku zatwierdzania postanowień o zawieszeniu postępowania oraz art. 327 § 2 i 3 dotyczącego obowiązku wznowienia prawomocnie umorzonego postępowania, jak też uprawnień wynikających z art. 15, 48 § 1, 156 § 5, 179 § 3 i art. 326 § 1-3 k.p.k. z uwagi na to, iż w kodeksie karnym skarbowym nie wyłączono ich stosowania do wykroczeń skarbowych, stosuje się je odpowiednio.