NB-BI-III-056-24/03 - Rejestrowanie podejrzanych transakcji.

Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego przypomina, że stosownie do postanowienia art. 49 pkt 3 ustawy z 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu (Dz.U. z 2003 r. nr 153, poz. 1505 ze zm.) z dniem 31 grudnia 2003 r. tracą moc przepisy art. 106 ust. 4 i 5 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz.U. z 2002 r. nr 72, poz. 665 ze zm.) oraz wydana na ich podstawie uchwała nr 4/98 Komisji Nadzoru Bankowego (KNB) z 30 czerwca 1998 r. w sprawie trybu postępowania banków w przypadkach prania pieniędzy oraz ustalenia wysokości kwoty i warunków prowadzenia rejestru wpłat gotówkowych powyżej określonej kwoty oraz danych o osobach dokonujących wpłaty i na rzecz których wpłata została dokonana (Dz.Urz. NBP nr 18, poz. 40). Jednocześnie stosownie do brzmienia wydanego na podstawie art. 13 ustawy z 16 listopada 2000 r. rozporządzenia Ministra Finansów z 21 września 2001 r. w sprawie określenia wzoru rejestru transakcji, sposobu jego prowadzenia oraz trybu dostarczania danych z rejestru Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej (Dz.U. nr 113, poz. 1210 ze zm.) od 31 grudnia 2003 r. przepisy ww. rozporządzenia stosuje się do banków oraz oddziałów banków zagranicznych (§ 12). Szczególnie istotny w tym kontekście jest fakt, że z dniem 1 stycznia 2004 r. wchodzi w życie § 1 pkt 1 przedmiotowego rozporządzenia, w którym mowa o wzorze rejestru transakcji.

W istniejącym od 1 stycznia 2004 r. stanie prawnym zachowane zostaną przepisy ustawy Prawo bankowe (art. 106 ust. 1 i 2) zobowiązujące banki do przeciwdziałania wykorzystywaniu swojej działalności do celów mających związek z przestępstwem prania pieniędzy, określonym w art. 299 kodeksu karnego. Wykonanie powyższego obowiązku odbywać się będzie w trybie określonym w ustawie z 16 listopada 2000 r. oraz w ww. rozporządzeniu Ministra Finansów.

Ustawa z 16 listopada 2000 r. nakłada m.in. na KNB obowiązek kontroli przestrzegania przez banki zasad rejestracji i powiadamiania o transakcjach objętych przepisami ww. ustawy, w ramach sprawowanego nadzoru, w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach, w stosunku do banków i oddziałów banków zagranicznych (art. 21 ust. 3 pkt 1).

Pełne wejście w życie wszystkich obowiązków określonych ustawą z 16 listopada 2000 r. będzie miało charakter dwuetapowy.

Z dniem 1 stycznia 2004 r. banki przyjmujące dyspozycję lub zlecenie klienta do przeprowadzenia transakcji będą miały obowiązek jej zarejestrowania również wtedy, gdy będzie ona przeprowadzana w drodze więcej niż jednej operacji, których okoliczności będą wskazywały, że są one ze sobą powiązane (art. 8 ust. 1 ustawy). Ponadto ustawodawca w nowym brzmieniu art. 8 ust. 1 ustawy z 16 listopada 2000 r., obowiązującym od 1 stycznia 2004 r., podwyższył kwotę transakcji, którą powinny rejestrować instytucje obowiązane, z kwoty przekraczającej równowartość 10.000 euro do kwoty przekraczającej równowartość 15.000 euro.

Z dniem 1 lipca 2004 r. wejdzie w życie obowiązek przekazywania do GIIF informacji o transakcjach zarejestrowanych zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy. Stanie się to na mocy art. 4 pkt 2 ustawy z 27 września 2002 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł (Dz.U. nr 180, poz. 1500).

Z punktu widzenia właściwego wypełnienia ww. obowiązków istotne jest definiowanie przez ustawodawcę pojęcia "transakcji" (art. 2 ust. 2 ustawy). Transakcje to wpłaty i wypłaty w formie gotówkowej i bezgotówkowej, w tym także przelewy pomiędzy różnymi rachunkami należącymi do tego samego posiadacza rachunku, z wyłączeniem przelewów na rachunki lokat terminowych, a także przelewy przychodzące z zagranicy, wymiana walut, przeniesienie własności lub posiadania wartości majątkowych, w tym oddanie w komis lub pod zastaw takich wartości, zamiana wierzytelności na akcje lub udziały - zarówno gdy czynności te są dokonywane we własnym, jak i cudzym imieniu, na własny, jak i cudzy rachunek.

Niezmienione zostają wymogi podmiotów zobowiązanych w zakresie postępowania z transakcjami podejrzanymi (art. 8 ust. 3 ustawy). Tak jak dotychczas m.in. banki przyjmując dyspozycję lub zlecenie klienta do przeprowadzenia transakcji, której okoliczności wskazują, że wartości majątkowe mogą pochodzić z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł, mają obowiązek zarejestrować taką transakcję, bez względu na jej wartość i charakter oraz przekazać informację o takiej transakcji do GIIF.

Mając na uwadze powyższe zmiany wyrażam nadzieję, że banki są właściwie przygotowane, zarówno merytorycznie, jak i organizacyjnie, do wywiązywania się z nowych obowiązków. Z punktu widzenia prawidłowego funkcjonowania mechanizmu walki z procederem prania pieniędzy istotne jest, aby zintegrowane systemy informatyczne banków zapewniały sprawne rozpoczęcie wymaganej rejestracji i przekazywanie informacji, szczególnie z uwzględnieniem elektronicznych nośników informacji oraz umożliwiały przeprowadzanie analizy gromadzonych danych, pod kątem odnotowywania operacji podejrzanych.