L.dz. S.C.VII.5010/191/92 - (bez tytułu).

Niniejszym prezentuje się stanowisko Departamentu Sądów i Notariatu Ministerstwa Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 1992 r. L.dz.S./C.VII 5010/191/92, które będzie niezwykle użyteczne przy sporządzaniu czynności związanych z prywatyzacją przedsiębiorstw państwowych.

W związku z sygnalizowanymi wątpliwościami wielu notariuszy co do skutków prawnych umów, zawieranych przez organy założycielskie na podstawie art. 39 ust. 2 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych w związku z § 2 zarządzenia Ministra Finansów w sprawie zasad ustalania odpłatności za korzystanie z mienia Skarbu Państwa, Ministerstwo Sprawiedliwości uprzejmie przedstawia następujące stanowisko do wykorzystania.

Uzasadniony jest pogląd, wyrażany przez organy założycielskie i Ministerstwo Przekształceń Własnościowych, zgodnie z którym użytkowanie wieczyste nieruchomości, przysługujące przedsiębiorstwu państwowemu, nie wygasa z chwilą jego likwidacji, w przypadku oddania substratu majątkowego, wskazanego w art. 55¹ k.c., innemu podmiotowi do korzystania, na podstawie art. 37 ust. 1 pkt 3 i art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. Nr 51, poz. 298 z późniejszymi zmianami). Skoro likwidacja przedsiębiorstwa państwowego następuje w celu oddania składających się na nie praw i obowiązków, nie byłoby właściwe wyłączanie tak istotnego prawa, jak użytkowanie wieczyste gruntu. Przy tym, w razie wygaśnięcia użytkowania wieczystego gaśnie także m.in. odrębna od gruntu własność budynków i innych urządzeń (art. 241 k.c.). W ten sposób przestaje istnieć zespół składników, o którym mowa w art. 55¹ k.c., do korzystania można byłoby oddać tylko niektóre z nich, a wygasłyby te, które są często najważniejsze z gospodarczego punktu widzenia. Oczywiście, teoretycznie można byłoby oddać oddzielnie do korzystania zabudowaną nieruchomość, tj. grunt, którego uprzednio dotyczyło użytkowanie wieczyste oraz budynki, stanowiące wówczas odrębną nieruchomość. Naruszałoby to jednak koncepcję art. 55¹ k.c., a podmiot, któremu zostałaby ona przekazana, uzyskiwałby "słabsze" prawo, nie zabezpieczające dostatecznie jego interesów. Rozwiązanie przewidujące wygaśnięcie użytkowania wieczystego gruntu, przysługującego przedsiębiorstwu państwowemu, zawsze z chwilą jego likwidacji, wydaje się sprzeczne z powołanymi przepisami ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych i intencją ustawodawcy. Powodowałoby też dalsze komplikacje - przedłużenie procesu prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych i dodatkowe koszty. Trudno też założyć, że ustawodawca zamierzał doprowadzić do takiej sytuacji, w której najpierw w wyniku likwidacji przedsiębiorstwa państwowego wygasa użytkowanie wieczyste gruntu, a następnie, w krótkim czasie - zostaje ono ustanowione ponownie. Należy więc uznać, że zorganizowana całość gospodarcza, jaką stanowi przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ k.c., zostaje wraz ze wszystkimi prawami i obowiązkami, w tym użytkowaniem wieczystym gruntu, oddana do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi, na podstawie umowy, przewidzianej w art. 39 ust. 1 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Do czasu zakupienia mienia tego przedsiębiorstwa, w wyniku szczególnej regulacji w wymienionej ustawie, użytkowanie wieczyste gruntu istnieje mimo likwidacji przedsiębiorstwa i przysługuje "na własność" Skarbowi Państwa, zaś odpłatnie korzysta z niego spółka. Specjalne uprawnienia zastrzeżono jednocześnie dla organu założycielskiego likwidowanego przedsiębiorstwa, w tym - do oddania do odpłatnego korzystania, rozważanego wcześniej i do zbycia mienia przedsiębiorstwa. Także te ostatnie kompetencje organu założycielskiego wydają się potwierdzać, że nie następuje wygaśnięcie użytkowania wieczystego w wyniku konfuzji. Organ założycielski, jako organ działający w imieniu Skarbu Państwa, został upoważniony ustawowo (art. 37, 39 ust. 1 i 2, 40 - 43 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych) do dokonywania określonych czynności prywatyzacyjnych, w tym - wymienionych wyżej.

W świetle powyższego poglądu nie ma przeszkód do sporządzenia umowy w formie aktu notarialnego o przeniesieniu na spółkę prawa użytkowania wieczystego gruntu, przysługującego wcześniej zlikwidowanemu przedsiębiorstwu państwowemu.