Konsekwencje przeniesienia działalności bankowej z banku krajowego do oddziału instytucji kredytowej.
Pismo Bankowy Fundusz Gwarancyjny Konsekwencje przeniesienia działalności bankowej z banku krajowego do oddziału instytucji kredytowej.
I. Problem przeniesienia działalności do oddziału instytucji kredytowej.
W ramach procesów przekształcania się niektórych banków krajowych w oddziały instytucji kredytowych (czyli banków z siedzibami w krajach Unii Europejskiej), dochodzi do przenoszenia działalności bankowej do zakładanych w tym celu oddziałów - w drodze sprzedaży przedsiębiorstwa bankowego. W przypadku zmiany formy organizacyjno-prawnej świadczenia usług bankowych, poprzez sprzedaż przedsiębiorstwa banku krajowego na rzecz oddziału instytucji kredytowej utworzonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, należy mieć na uwadze zmianę systemu gwarancyjnego obejmującego ochroną środki pieniężne powierzone bankowi przez deponentów. Depozyty przypisane do przedsiębiorstwa, które nabyła instytucja kredytowa, z dniem wykonania umowy sprzedaży przestają być objęte ochroną Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. W takich przypadkach, odpowiedzialność z tytułu gwarantowania przejmuje system gwarancyjny państwa macierzystego danej instytucji. Powyższa sytuacja jest wynikiem stosowania ujednoliconych zasad przynależności banków do systemów gwarancyjnych obowiązujących w krajach należących do Unii Europejskiej.
II. Przesłanki uczestnictwa w obowiązkowym systemie gwarantowania.
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, uczestnikami polskiego systemu gwarantowania są wszystkie banki krajowe oraz utworzone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oddziały banków mających siedziby poza obszarem Unii Europejskiej, które nie są objęte ochroną gwarancyjną co najmniej równoważną ochronie jaką zapewnia system polski. W przypadku działającego w Polsce oddziału instytucji kredytowej, uczestnictwo w systemie opartym na przepisach ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym może mieć charakter wyjątkowy i zachodzić tylko w razie potrzeby uzupełnienia poziomu gwarancji. Zważywszy na ustawowe zdefiniowanie kategorii podmiotów należących do polskiego systemu gwarantowania należy stwierdzić, że sprzedaż przedsiębiorstwa bankowego przez bank krajowy na rzecz oddziału instytucji kredytowej, dokonana w celu zmiany formy organizacyjnoprawnej prowadzenia działalności bankowej, nie stanowi przesłanki automatycznego ustania uczestnictwa zbywcy w tym systemie. Jeżeli sprzedawca przedsiębiorstwa formalnie zachowuje status "banku krajowego", jest on nadal obowiązany do wykonywania powinności wynikających z ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym - to jest do tworzenia funduszu ochrony środków gwarantowanych, wnoszenia opłaty rocznej oraz przedkładania informacji określonych przepisami wykonawczymi. Z punktu widzenia przepisów ustawowych, obowiązki te pozostają aktualne nawet wtedy, gdy w banku krajowym nie ma już depozytów lub aktywów ważonych ryzykiem. Bank taki powinien więc ustalać wysokość obciążeń związanych z uczestnictwem w polskim systemie gwarantowania według tych samych zasad, jakie obowiązują pozostałe banki krajowe.
III. Czas trwania uczestnictwa w obowiązkowym systemie gwarantowania.
Zakończenie uczestnictwa danego podmiotu w systemie gwarantowania depozytów i ustanie obowiązków wobec Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, nastąpią dopiero z dniem utraty przez niego statusu "banku krajowego". W przypadku banku utworzonego za zgodą Prezesa NBP lub za zezwoleniem Komisji Nadzoru Bankowego, będzie to dzień dokonania zmian jego statutu - mających na celu usunięcie postanowień zastrzeżonych wyłącznie dla banków, względnie dzień wykreślenia podmiotu z Krajowego Rejestru Sądowego - po przeprowadzeniu likwidacji.
IV. Obowiązki banków wobec Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.
Obowiązki banków krajowych, które zbyły swe przedsiębiorstwo na rzecz oddziału instytucji kredytowej powinny być ustalane w sposób niżej wskazany.
W zakresie funduszu ochrony środków gwarantowanych.
Należy przyjąć, że poprzez przeniesienie przedsiębiorstwa na rzecz oddziału instytucji kredytowej i ograniczenie lub faktyczne zaniechanie działalności bankowej, uczestnik polskiego systemu gwarantowania nie uzyskuje automatycznie prawa do rozwiązania lub pomniejszenia wysokości funduszu ochrony środków gwarantowanych. Bank taki powinien - w okresie do dnia 30 czerwca roku w którym sprzedaż nastąpiła - utrzymywać fundusz ochrony środków gwarantowanych na poziomie wyznaczonym przez obowiązujące stawki oraz stan jego depozytów zaliczanych do podstawy rezerwy obowiązkowej wykazany za październik roku poprzedzającego. Z przepisów ustawowych wynikają ponadto następujące zasady postępowania:
W przypadku gdy sprzedaż przedsiębiorstwa nastąpiła w okresie pomiędzy dniem 1 stycznia a 31 marca i objęła wszystkie depozyty danego banku krajowego zaliczane do podstawy rezerwy obowiązkowej, tak że w konsekwencji w kwietniu podstawa rezerwy wynosiła zero złotych, sprzedawca będzie uprawniony - począwszy od dnia 1 lipca - do zaniechania wyodrębniania aktywów na pokrycie funduszu ochrony środków gwarantowanych w danym roku.
W razie zbycia przedsiębiorstwa po dniu 31 marca - stan depozytów banku krajowego, będący podstawą naliczania jego rezerwy obowiązkowej za kwiecień danego roku powinien zostać przyjęty również jako podstawa do ustalenia wielkości funduszu ochrony środków gwarantowanych, który podmiot ten zobowiązany jest nadal utrzymywać - w okresie od dnia 1 lipca do końca roku.
W zakresie opłaty rocznej.
Bank krajowy, który przeniósł swe przedsiębiorstwo na oddział instytucji kredytowej nie jest uprawniony do zmiany podstawy wymiaru opłaty rocznej określanej przez stan jego aktywów i zobowiązań pozabilansowych ustalony na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego. W związku z tym należy wziąć pod uwagę, że:
Bank ten jest zobowiązany do zapłaty na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego opłaty rocznej w kwocie ustalonej według jednolitych zasad stosowanych do wszystkich uczestników polskiego systemu gwarantowania. Bez znaczenia dla ważności i treści powyższego obowiązku pozostaje w szczególności okoliczność zbycia przedsiębiorstwa w okresie przed dniem, w którym upływa termin do uiszczenia opłaty.
Obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości zwrotu wniesionej przez bank opłaty rocznej niezależnie od tego, czy zbycie jego przedsiębiorstwa nastąpiło przed, czy po dokonaniu wpłaty na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.