ITPP2/4512-214/16/AK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 6 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 22 marca 2016 r. (data wpływu 25 marca 2016 r.), uzupełnionym w dniu 24 maja 2016 r. (data wpływu), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie nieuznania pobieranych składek członkowskich jako wynagrodzenia za świadczenie czynności podlegających opodatkowaniu VAT - jest prawidłowe.

W dniu 25 marca 2016 r. został złożony ww. wniosek, uzupełniony w dniu 24 maja 2016 r., o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie nieuznania pobieranych składek członkowskich jako wynagrodzenia za świadczenie czynności podlegających opodatkowaniu VAT.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka prowadzi działalność non-profit na rzecz wspierania działalności innowacyjnej oraz innowacyjnych przedsięwzięć gospodarczych, przedsiębiorczości oraz prowadzi sieć aniołów biznesu. Powyższe działania polegają, zgodnie z umową spółki, m.in. na 1) identyfikacji innowacyjnych pomysłów i rozwiązań poprzez dokonanie analizy rynku oraz opracowanie biznesplanu; 2) inicjowaniu inwestycji kapitałowych w spółki na wczesnym etapie rozwoju; 3) świadczeniu usług dla przedsiębiorców zgłaszających swoje pomysły inwestycyjne oraz dla inwestorów; 4) prezentowaniu potencjalnym inwestorom ofert inwestycyjnych w innowacyjne projekty biznesowe; 5) organizowaniu szkoleń, konferencji, forów i innych przedsięwzięć dla przedsiębiorców oraz inwestorów.

Część wskazanych wyżej działań Spółka realizować będzie przy pomocy powołanej do życia Sieci Aniołów Biznesu, dalej: SAB. SAB docelowo ma być platformą inwestycyjną, za pomocą której inwestorzy będą mieli możliwość inwestowania swoich środków w innowacyjne projekty biznesowe, z drugiej zaś strony przedsiębiorcy poszukujący możliwości pozyskania kapitału, będą mogli go pozyskać oraz otrzymać niezbędne wsparcie (ze strony ekspertów) na początkowym etapie rozwoju.

Należy podkreślić, iż Spółka nie posiada wyłączności na oferowany projekt (inwestycję), przedsiębiorca wyrażający chęć prezentacji swojej oferty inwestycyjnej w ramach SAB ma także możliwość poszukiwania inwestorów na własną rękę.

Członkiem (inwestorem) może być jedynie osoba fizyczna, która uzyskała rekomendację od dwóch członków SAB, złożyła deklarację uczestnictwa oraz opłaciła składkę członkowską. Składka członkowska jest płatna raz w roku, na rachunek bankowy Spółki.

W momencie uzyskania statusu członka SAB otrzymuje on uprawnienie do: 1) udziału w bezpłatnych śniadaniach biznesowych, 2) udziału w cyklicznych spotkaniach członków, podczas których omawiane są projekty inwestycyjne oraz podejmowane są decyzje o inwestycjach; 3) 25% zniżki na otwarte szkolenia organizowane przez Spółkę dla inwestorów oraz przedsiębiorców; 4) dostęp do informacji nt. projektów inwestycyjnych zgłoszonych do Spółki; 5) korzystania ze wsparcia SAB na każdym z etapów inwestycji; 6) kupna udziałów/akcji w spółkach, w które zainwestowali pozostali członkowie, którzy postanowili wyjść z inwestycji.

W wypadku nieopłacenia składki członkowskiej, Spółka ma prawo wykluczyć członka z SAB, nie jest to jednak obligatoryjne działanie dla Zarządu.

Zgodnie z regulaminem SAB, składki członkowskie pokrywają koszty związane z zarządzaniem SAB. Tak więc, wszelkie wpływy z tytułu składek członkowskich przeznaczane będą na wynagrodzenia pracowników, utrzymanie biura, działania marketingowe, utrzymanie infrastruktury informatycznej, itp.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w opisanym stanie faktycznym wniesienie składki członkowskiej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy, w przedstawionym stanie faktycznym wniesienie składki członkowskiej nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zwanym dalej "podatkiem", podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Spółka stoi na stanowisku, iż w przedstawionym stanie faktycznym nie może być mowy o dokonaniu kwalifikacji prawnej składki członkowskiej jako opłaty za przyszłe korzystanie z konkretnej rzeczy czy usługi. Należy bowiem wskazać, iż obowiązek wniesienia składki członkowskiej wynika z faktu przystąpienia do SAB i jest ona jedynie związana z pozostawaniem jej członkiem. Nie występuje tu także wzajemność świadczeń, tj. poprzez wniesienie składki członkowskiej nie powstanie pomiędzy członkiem a SAB stosunek prawny, przedmiotem którego byłoby żądanie ze strony członka wyświadczenie konkretnej usługi przez Spółkę na jego rzecz.

Ponadto, czynnikiem warunkującym kwestię opodatkowania pobieranych składek członkowskich jest cel, na który zostaną one przeznaczone. Wydatkowanie środków finansowych pochodzących z ww. źródła na zakup towarów i usług dokonywany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, powodowałby opodatkowanie tych środków podatkiem od towarów i usług, natomiast przeznaczenie składek członkowskich na utrzymanie, organizację i inne cele statutowe (w wypadku Spółki, analogicznie na cele działalności non-profit wskazane w umowie spółki) podmiotu nieprowadzącego działalności gospodarczej jest zdarzeniem nierodzącym obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług.

W świetle powyższych uwag nie można zatem uznać, iż przychody uzyskiwane w ramach składek członkowskich stanowią obrót w rozumieniu art. 29a ustawy o podatku od towarów i usług i należy je uznać za czynności nierodzące skutków prawnopodatkowych na gruncie wyżej cytowanej ustawy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Z powołanych regulacji wynika, że usługą jest każde świadczenie wykonane przez podatnika w ramach działalności, które nie jest dostawą towarów, w tym m.in. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Zatem na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). W przypadku uznania danego świadczenia za usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, winien istnieć bezpośredni konsument, beneficjent świadczenia, odnoszący wymierną korzyść.

Dana czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością, a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można stwierdzić, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Wskazać należy, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie podkreślono, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

Uwzględniając powyższe, jak również stanowisko Trybunału zaprezentowane w sprawie 102/86 Apple and Pear Development, zgodnie z którym korzyści wynikające z wykonywanych przez usługodawcę zadań muszą mieć bezpośredni związek z usługobiorcą, zaś w sytuacji, gdy taki związek nie istnieje (np. związek ma wyłącznie charakter pośredni, bo usługobiorcą jest cała branża a nie konkretny plantator), nie można uznać takich czynności za usługi opodatkowane VAT, stwierdzić należy, że co do zasady nie jest wynagrodzeniem w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług płatność (składka członkowska), która dokonywana jest jedynie w związku z przynależnością do określonej organizacji. Szczególnie gdy, jak w ostatnim z powołanych wyroków, organizacja ma dowolność co do przeznaczenia otrzymanych środków, zaś jej członkowie nie mają bezpośredniego wpływu na ich spożytkowanie. W tym bowiem przypadku nie można uznać, że składka członkowska ma charakter zapłaty za usługę, bowiem brak było bezpośredniego związku pomiędzy płatnością, a korzyściami jakie osiągają poszczególni jej członkowie. Powyższe rozważania nie mogą być jednak, co do zasady, stosowane wobec wszystkiego rodzaju składek członkowskich. Jeżeli bowiem określona organizacja została utworzona także w celu wykonywania na rzecz swoich członków jednego, czy kilku konkretnych świadczeń, to w tym przypadku składkę na jej rzecz można potraktować jako zapłatę za określone świadczenie (usługę).

Analiza okoliczności faktycznych sprawy w kontekście obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa pozwala stwierdzić, że kwota pobieranej składki w zamian za członkostwo w SAB nie będzie stanowiła wynagrodzenia za usługi, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy.

Jak wynika z treści wniosku, obowiązek wniesienia składki członkowskiej wynika z faktu przystąpienia do SAB i jest ona jedynie związana z pozostawaniem jej członkiem. Nie występuje wzajemność świadczeń, tj. poprzez wniesienie składki członkowskiej nie powstanie pomiędzy członkiem a SAB stosunek prawny, przedmiotem którego byłoby żądanie ze strony członka wyświadczenie konkretnej usługi przez Spółkę na jego rzecz, skoro - jak wynika z treści wniosku - zgodnie z regulaminem SAB, składki członkowskie pokrywają koszty związane z jego zarządzaniem i przeznaczane będą na wynagrodzenia pracowników, utrzymanie biura, działania marketingowe, utrzymanie infrastruktury informatycznej, itp.

Końcowo zaznaczyć należy, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionych we wniosku okoliczności, co oznacza, że w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź skarbowej zostanie określony odmienny stan faktyczny, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ul. Emilii Plater 1, 10-562 Olsztyn, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.